Het land produceerde diverse soorten wapens, zoals transport- en aanvalshelikopters, pantserwagens, legertrucks, beveiligde voertuigen, aanvalsgeweren, pistolen en traangas. Om te bewijzen dat de industrie nog steeds veerkracht heeft, was Zuid-Afrika er snel bij toen de Verenigde Naties in oktober vroegen om drie gevechtshelikopers en twee zogenoemde multi role helikopters voor de vredesmissie in de Democratische Republiek Congo (DRC).
Nicole Auger, militair analist bij Forecast International, zegt dat de Zuid-Afrikaanse wapenindustrie in de jaren tachtig is opgebouwd en groeide naar “een technische capaciteit en design die zich kan meten met de meest geavanceerde industrie in de wereld.”
Mandela
Na de verkiezingen van 1994, waarin Nelson Mandela en het Afrikaans Nationale Congres (ANC) aan de macht kwamen, vertraagde de ontwikkeling van de industrie. Dat kwam voornamelijk doordat de defensie-uitgaven werden verlaagd en de directe veiligheidsdreiging verminderd was, zegt Auger.
Pieter Wezeman, onderzoeker bij het Arms Transfers Programme van het Stockholm International Peace Research Institute, zegt dat de Zuid-Afrikaanse wapenindustrie geavanceerd in een paar niches, zoals lichte tanks en anti-tankraketten. “Maar over het geheel genomen is Zuid-Afrika steeds meer onderdeel geworden van de wereldwijde wapenindustrie. Het levert componenten voor complete systemen elders in de wereld.”
Zuid-Afrika exporteert momenteel militair materieel naar verschillende landen in de wereld, van de Verenigde Staten tot China en van Zweden tot Zambia. De VS waren ooit een belangrijke klant, omdat ze in Afghanistan en Irak dringend voertuigen nodig hadden die bestand waren tegen mijnen. Zuid-Afrika was wereldleider in de productie van dergelijke voertuigen, zegt Wezeman, inclusief de Casspir. De kennis over deze voertuigen ontstond in de tijd dat het apartheidsregime moest leren te vechten tegen guerrillastrijders in Zimbabwe en Namibië, destijds bekend als Rhodesië en Zuid-West-Afrika.
Atoomwapens
Zuid-Afrika stond ook op het punt een kernmacht te worden met zijn goed ontwikkelde clandestiene programma voor de productie van massavernietigingswapens, ondanks isolatie door de wereldgemeenschap. Onder het Zuid-Afrikaanse nucleaire programma werden diverse kernwapens geproduceerd, die uiteindelijk onder toezicht van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) zijn vernietigd.
Jayantha Dhanapala, voormalig VN-secretaris voor Ontwapening, zegt dat Zuid-Afrika uniek is, omdat het tot nu toe het enige land is dat vrijwillig heeft afgezien van zijn kernwapenprogramma.
In 1991 trad het land toe tot het Non-proliferatieverdrag, nadat het alle wapens had vernietigd die tussen 1974 en 1990 waren ontwikkeld– naar verluidt in samenwerking met Israël.
“Toenmalig president F.W. De Klerk, die de Nobelprijs voor de Vrede deelt met de latere president Nelson Mandela, vertelde me dat hij niet afwist van het kernwapenprogramma totdat hij president werd. Hij heeft toen besloten het programma stop te zetten”, zegt Dhanapala, een autoriteit op het gebied van ontwapening.
Wapenembargo
Auger zegt dat het VN-wapenembargo een bepalende factor is geweest voor de Zuid-Afrikaanse defensie-industrie. Voor het embargo werden wapens geproduceerd op basis van licenties die door landen als Frankrijk, Israël, Duitsland en Italië werden verstrekt. Er bestond er een minimale drang om zelf wapens te ontwikkelen. Toen in 1977 echter een wapenembargo werd ingesteld, ging Zuid-Afrika zich zelf bezighouden met onderzoek en ontwikkeling, om zelfvoorzienend te kunnen worden.
Wezeman zegt dat de wapenexport in de jaren negentig onderwerp van debat is geweest. Sommige mensen zetten vraagtekens bij de export van repressiemiddelen die door het apartheidsregime ontworpen waren. “Ik weet niet welke rol Mandela daarin heeft gespeeld, maar ik vermoed dat hij hier kritisch over was”, zegt hij. “In ieder geval heeft de nieuwe ANC-regering al snel steun uitgesproken voor de industrie. Dit om dezelfde redenen die andere wapenproducerende landen hebben: de industrie is een goede bron van inkomsten en een katalysator voor technologische ontwikkeling. De regering hoopte zelfs dat dit als politiek instrument gebruikt kon worden, in het bijzonder in Afrika.”
Dat laatste is nooit gebeurd, zegt Wezeman, omdat Zuid-Afrika als wapenleverancier een relatief kleine rol speelt op het continent.
