Rudy De Meyer: aanpak ongelijkheid nodig om mondiale armoede tegen te gaan

Het debatprogramma van het festival wordt op 5 december afgetrapt met een gesprek over de mondiale ongelijkheid en de wijze waarop ontwikkelingssamenwerking hier tegenwicht aan poogt te bieden. Rudy De Meyer, adjunct-directeur bij 11.11.11, benadrukt dat ontwikkelingssamenwerking vandaag de dag met regelmaat in de hoek wordt geschopt.

“Men schuift de boel nu wel heel makkelijk opzij”, zegt De Meyer. “Maar we moeten niet vergeten dat ontwikkelingssamenwerking de situatie van een hoop mensen heeft verbeterd. Alleen is dit lastig te verkopen.”

Annuschka Vanderwalle, algemeen secretaris van FOS-Socsol, stelt dat de ontwikkelingssector de afgelopen twee jaar budgettair onredelijk hard is gestraft. Deze politieke keuzes werden volgens haar vergemakkelijkt door het feit dat de mensen in het Zuiden toch niet in België kunnen stemmen. “De bezuinigingen hier leiden niet tot volksopstanden daar.”

Om de mondiale armoede op een effectieve wijze aan te pakken, moet men volgens De Meyer de strijd aangaan tegen ongelijkheid. Volgens hem dienen zich met name op het gebied van de financiële regulering momenteel unieke kansen aan.

“Sinds een paar jaar staan de belastingparadijzen op de politieke agenda. Zo klinkt bijvoorbeeld de roep om automatische informatie-uitwisseling”, stelt De Meyer.

Uit het publiek klinkt de vraag of De Meyer en Vanderwalle een dag voorzien waarop ontwikkelingshulp niet langer nodig zal zijn. Alhoewel Vanderwalle denkt dat men op dit gebied nog een zeer lange weg af te leggen heeft, constateert zij wel dat de aard van ontwikkelingssamenwerking verandert.

“Toen ik in mijn studententijd Chili bezocht was het nog een derdewereldland en een dictatuur. Inmiddels is Chili naar een ontwikkeld land geëvolueerd maar is er nog steeds armoede.”

Volgens Vanderwalle worden NGO’s tegenwoordig onterecht weggetrokken uit zogenaamde groeilanden als Brazilië en Zuid-Afrika. “Men denkt dat iedereen het in deze landen automatisch beter krijgt, maar er spelen nog altijd grote problemen.”

Ook de toenemende ongelijkheid in Europa beïnvloedt de wijze waarop ontwikkelingssamenwerking wordt vormgegeven. “Europa kan niet langer de donor spelen. Ook hier neemt de armoede toe”, stelt De Meyer.

Rachida Lamrabet: ongelijkheid ontregelt het leven fundamenteel

Voor schrijfster Rachida Lamrabet belichaamt het Israëlisch-Palestijns conflict wat ongelijkheid betekent voor mensen.

“Het ontregelt het leven fundamenteel. Wanneer mensen generaties lang worden onderdrukt kunnen zij dit gewoon gaan vinden.”

Als onderdeel van het literaire programma van het Festival van de Gelijkheid leest Lamrabet gedichten van Palestijnse auteurs en een boekfragment uit Gaza op mijn hoofd van Inge Neefs voor.   

“In de media worden Palestijnen afgeschilderd als terroristen en godsdienstfanatici. Maar Neefs zag tijdens haar verblijf in Gaza mensen”, stelt Lamrabet. Volgens Lamrabet rapporteert de media in haar berichtgeving over het conflict niet louter wat zij ziet, maar is zij de werkelijkheid in Palestina gaan bepalen. 

De Arabische Lente: een dreiging voor het patriarchaat

Dat ongelijkheid de vlam in de pan kan doen slaan, is bewezen door de Arabische Lente. Sami Zemni, verbonden aan de UGent, stelt in een debat over dit thema dat de status quo in de landen waar de omwentelingen plaatsvonden op springen stond. “Dit kwam mede door een steeds mondiger wordende jeugd, die verstoken bleef van medezeggenschap op allerlei gebieden”, zegt Zemni.

Brigitte Herremans van Broederlijk Delen benadrukt dat de aanwezigheid van autoritaire regimes in het Midden-Oosten het Westen voor een lange tijd goed uitkwam. “Het Westen wilde vooral stabiliteit.”

“Bovendien bestond in het Westen de impressie dat de mensen in het Midden-Oosten zich wel konden vinden in die dictaturen. Maar er was altijd al verzet”, stelt Herremans.

Wanneer de vraag zich voordoet in hoeverre Europa een rol van betekenis kan spelen in het beëindigen van de bloedige burgeroorlog in Syrië,  oppert Zemni dat men bijvoorbeeld fondsen zou kunnen doorsluizen naar verzetsbewegingen. “Saoedi-Arabië doet dit ook”, stelt hij.

Hierop herinnert Europarlementariër Said El Khadraoui (SP.a) Zemni eraan dat politieke partijen weliswaar geld naar gelijkgezinde organisaties kunnen sturen ten behoeve van de capaciteitsopbouw, maar dat de EU neutraal moet blijven. Waarna Herremans er fijntjes op wijst dat de EU wel bereid is de Palestijnse Fatah-partij financieel te steunen. 

Volgens voormalig VRT-journalist Jef Lambrecht bevindt de Syrische bevolking zich tussen hamer en aambeeld: ofwel, het regime en de jihadi’s. “Ze moeten kiezen tussen een devil they know en een devil they don’t know”.

Maar toch zien de panelleden ook hoop in de nasleep van de Arabische Lente. “Er is nu meer ruimte voor dialoog. Ook in landen die geen echte omwenteling hebben gekend, zoals Algerije en Marokko”, stelt Zemni.

Volgens Lambrecht zullen de omwentelingen in het collectieve bewustzijn van burgers gegrift blijven. “De muur van angst is doorbroken”, zegt hij.

Ook El Khadraoui is het hiermee eens. “De geest is uit de fles. Die gaat er niet meer in.”

Bovendien wordt volgens Lambrecht met dank aan de Arabische Lente het patriarchaat aangevochten. Zo nemen Saoedische vrouwen uit protest plaats achter het stuur. Ook verwacht Lambrecht dat er door de grote toestroom van vrouwen in het hoger onderwijs spoedig een vrouwelijke intellectuele elite in het Midden-Oosten zal ontstaan.

Mustafa Kör: ongelijkheid door fysieke drempels

Soms manifesteert ongelijkheid zich in de vorm van fysieke drempels. Dit wordt duidelijk geïllustreerd door schrijver Mustafa Körs recente ‘Don Quichottiaanse’ pendeltocht per trein, tram, bus en metro van Opgrimbie naar De Panne.

Kör, die in De Standaard verslag uitbracht over zijn queeste, is wegens een halfzijdige verlamming afhankelijk van de assistentie van diensten als de NMBS en De Lijn wanneer hij per openbaar vervoer reist. Geregeld lieten deze diensten hem gedurende zijn tour door Vlaanderen in de kou staan.

“Onze malaise wordt afgedaan als normaal”, zegt Kör. “België heeft het VN-verdrag voor gelijke kansen ondertekend. Maar hoe wij omgaan met onze minderheden zegt meer over onszelf dan welk rapport dan ook.”

Aangezien de literaire gasten op het festival ook bijdragen van andere auteurs over het thema gelijkheid kunnen voordragen, leest Kör ter afsluiting een fragment uit de novelle Het dwaallicht van Willem Elsschot voor. In dit verhaal is een drietal Afghaanse jongens in het voor hen onbekende Antwerpen op zoek naar ene Maria Van Dam.

Kör denkt dat zijn queeste per trein, tram, bus en metro vergelijkbaar is met de dwaaltocht van deze drie ‘rijstkakkers’. “Al ben ik wel een rijstkakker op wieltjes”, zegt Kör lachend.