David Cameron presenteerde op 27 november in de Financial Times een set verregaande maatregelen die Groot-Brittannië minder aantrekkelijk moeten maken voor 'uitkeringstoeristen' (foto: Flickr creative commons / World Economic Forum).
Nieuws, Europa, Samenleving, Roemenië, EU, David Cameron, Bulgarije, UKIP, Uitkeringstoerisme, Hans-Peter Friedrich -

‘Uitkeringstoerisme’ uit Zuidoost-Europa: reële dreiging of populistische verkiezingsretoriek?

Sommige Europese leiders waarschuwen dat de meer welvarende Europese landen vanaf januari 2014 overspoeld zullen worden door ‘uitkeringstoeristen’ uit Bulgarije en Roemenië. Zijn deze voorspellingen gegrond, of vooral bedoeld om kiezers bij populaire antimigratiepartijen weg te trekken?

dinsdag 3 december 2013 15:15
Spread the love

Roemenië en Bulgarije zijn al sinds 2007 volwaardige leden van de Europese Unie, maar de werknemers uit deze landen kampen nog altijd met beperkte toegang tot de arbeidsmarkten van negen lidstaten. Per januari 2014 zullen deze laatste restricties worden opgeheven. Verschillende Europese leiders verwachten dat hiermee de weg zal worden vrijgemaakt voor een golf van migranten die er vooral op uit zijn om te profiteren van de sociale zekerheid in de landen van bestemming.

In april 2013 stuurden Groot-Brittannië, Duitsland, Oostenrijk en Nederland een gezamenlijke brief naar de Europese Commissie, waarin de landen hun zorgen over ‘systematisch misbruik van het vrij verkeer van personen’ kenbaar maakten. In deze brief stelden de landen dat de bestaande methoden om uitkeringstoerisme aan te pakken – waaronder uitzetting – ineffectief zijn.

Zo noemden de Ministers van Binnenlandse zaken van de vier landen het onwenselijk dat uitgezette uitkeringsfraudeurs er niet van weerhouden kunnen worden om voor de tweede keer het land binnen te treden. Ook pleitten de ministers ervoor om de Europese regel die toestaat dat EU-migranten een uitkering kunnen aanvragen zonder ooit in een land gewerkt of belasting betaald te hebben te herzien.

Een woordvoerder van de Europees Commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Zaken László Andor, stelde in een reactie op de brief dat de vier landen er niet in geslaagd waren om de schaal van de sociale zekerheidsfraude door EU-migranten aan te tonen met cijfers.

Cameron voelt hete adem UK Independence Party

Het schrikbeeld van een grote massa Bulgaren en Roemenen die erop uit is om te profiteren van de West-Europese sociale zekerheidsstelsels, is de afgelopen maanden veelvuldig geschetst door de Britse premier David Cameron. Cameron kondigde op 27 november via de Financial Times verregaande maatregelen aan om Groot-Brittannië minder aantrekkelijk te maken voor nieuwe EU-migranten.   

Zo wil de premier uitkeringen als kinderbijslagen en huurtoeslagen beperken voor EU-migranten. Hij wil eveneens dat nieuwe EU-migranten pas na drie maanden aanspraak kunnen maken op een uitkering voor werklozen. Bovendien wordt de uitkering na een half jaar stopgezet als er dan nog geen uitzicht is op een baan.

EU-migranten die een bedelend bestaan leiden of op straat slapen riskeren volgens de voorstellen van Cameron het land uit te worden gezet en een jaar niet terug te mogen keren. Daarnaast wil de premier de boete voor Britse bedrijven die werknemers minder dan het minimumloon betalen verviervoudigen.  

Ook wil de regering-Cameron dat inwoners van toekomstige EU-lidstaten enkel toegang krijgen tot de gezamenlijke arbeidsmarkt als het inkomen per hoofd van de bevolking een zeker minimumniveau haalt. De premier pleit er eveneens voor dat EU-lidstaten de mogelijkheid krijgen om een maximum te bepalen voor het aantal arbeidsmigranten dat zij wensen toe te laten.

De verregaande voorstellen van Cameron lijken in belangrijke mate te zijn voortgekomen uit de hevige concurrentie tussen de conservatieven en de zeer Eurokritische UK Independence Party (Ukip) in aanloop naar de Europese verkiezingen van mei 2014. Ook wordt de premier al geruime tijd geconfronteerd met een campagne van de Britse tabloidpers die waarschuwt voor een migratiegolf vanuit Oost-Europa. 

Ook nieuw Duits regeerakkoord waarschuwt voor uitkeringstoerisme

Ook diverse Duitse politici schetsen in de media een schrikbeeld van oprukkend uitkeringstoerisme vanuit Oost-Europa. De burgemeesters van verschillende grote Duitse steden hebben inmiddels hun beklag geuit over de instroom van grote aantallen Bulgaren en Roemenen die vervolgens een maandelijkse kinderbijslag van 190 euro per kind aanvragen.

Zo zouden huisjesmelkers in Duisburg profiteren van de komst van honderden Roma per maand door hen matrassen te verhuren voor tien euro per nacht. De Duitse Minister van Binnenlandse Zaken Hans-Peter Friedrich, liet in oktober weten dat het “niet zo kan zijn dat de vrijheid van verplaatsing zo zwaar misbruikt wordt dat mensen naar andere landen reizen om hogere uitkeringen te ontvangen.”

Het onlangs gepresenteerde Duitse regeerakkoord tussen de CDU, CSU en SPD, pleit voor een wijziging van Europese en nationale wetgeving om “prikkels voor migranten in sociale zekerheidsstelsels” te verminderen. In het akkoord wordt onder meer voorgesteld om tijdelijke toegangsrestricties in te voeren voor mensen die misbruik hebben gemaakt van het systeem. 

Onderzoek Europese Commissie: EU-migranten leveren meer op dan zij kosten

Maar in hoeverre hebben onderzoekers tot op heden deze dreiging van oprukkend uitkeringstoerisme vanuit Oost-Europa bevestigd? In april 2013 werd Camerons anticipatie van een gigantische migratiegolf uit Bulgarije en Roemenië in twijfel getrokken door een onderzoek dat het Britse Ministerie van Buitenlandse Zaken liet uitvoeren door het National Institute of Economic and Social Research (NIESR).

Het instituut achtte het onwaarschijnlijk dat Groot-Brittannië de voorkeursbestemming van Bulgaren en Roemenen zal worden. Zo zouden Spanje, Italië en Duitsland aantrekkelijker zijn.

Bovendien stelde het NIESR dat de meeste Bulgaren en Roemenen die wel van plan zijn naar Groot-Brittannië te verhuizen waarschijnlijk geen gebruik zullen maken van het sociale zekerheidsstelsel, aangezien het over het algemeen om jonge migranten zonder eigen gezin gaat. Het NIESR-onderzoek leidde echter tot enige kritiek, aangezien het geen inschatting bood van de migratieontwikkeling per januari 2014.

Een recent onderzoek dat de Europese Commissie liet uitvoeren door het bureau ICF-GHK wees erop dat in de meeste lidstaten ongeveer 5 procent van de uitkeringen wordt aangevraagd door werkloze EU-migranten. Het grootste deel van deze groep bestaat uit studenten en gepensioneerden.

Opmerkelijk is dat Groot-Brittannië in het onderzoek naar voren komt als het enige land waar EU-migranten procentueel minder vaak een beroep doen op werkloosheidsuitkeringen dan de eigen staatsburgers (1 procent tegenover 4 procent). Volgens informatie van het Britse Departement voor Werk en Pensioenen, wordt minder dan 1 op de 10 aanvragen van een uitkering door Centraal- en Oost-Europese migranten gehonoreerd. Een onderzoek van het Britse Centre for Research and Migration stelt dat deze migranten een 60 procent lagere kans hebben om aanspraak te maken op een uitkering of sociale huurwoning dan Britse staatsburgers.  

Ook bleek uit het onderzoek van de Europese Commissie dat EU-migranten gemiddeld genomen meer opleveren dan zij kosten, doordat zij meer aan belastingen betalen dan zij in uitkeringen ontvangen. Bovendien zou het percentage EU-migranten met een baan in de lidstaten gemiddeld hoger liggen dan het percentage werkende autochtonen.

Het onderzoek concludeert dat “de literatuur alsmede informatie van belanghebbenden, weinig bewijs leveren dat de hoofdmotivatie van EU-migranten de sociale zekerheid zou zijn in tegenstelling tot werk of familie”. Hoewel het rapport bevestigt dat zowel Zuid- als Oost-Europese migranten worden aangetrokken door de hogere levensstandaarden in West- en Noord-Europa, konden de onderzoekers geen bewijs vinden dat deze migratiestromen in significante mate worden veroorzaakt door de beschikbaarheid van werkloosheidsuitkeringen.

De onderzoekers wijzen er wel op dat de gepresenteerde cijfers gemiddelden zijn, aangezien de officiële cijfers over inactieve migranten niet geheel betrouwbaar zijn. Zo ontbreken er vaak archieven over het arbeidsverleden van EU-migranten voordat zij een uitkering aanvragen.

Britse overheid: Europese Commissie legt teveel nadruk op cijfers

In oktober 2013 werd bekend dat de Britse regering, ondanks haar herhaalde klachten over uitkeringstoerisme, niet bijhoudt hoeveel EU-migranten in Groot-Brittannië een uitkering ontvangen. Ook was de regering niet in staat op verzoek van de Europese Commissie cijfers te leveren over het aantal gevallen van sociale zekerheidsfraude door EU-migranten.

In de vertrouwelijke brief van het Britse Ministerie van Binnenlandse Zaken, die de tabloid The Daily Telegraph te zien kreeg, werd gesteld dat het verzoek van de Commissie “te veel de nadruk legt op kwantitatief bewijs”. Het enige ‘bewijs’ dat er in de brief werd opgevoerd, was het feit dat het ministerie in de drie maanden tot februari 2013 bijna 300 brieven van burgers ontving over misbruik van het vrije verkeer van personen.  

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!