De plenaire bijeenkomst van 16 november met (van links naar rechts) moderator Sabu Kohso, antropoloog David Graeber en filosoof George Caffentzis. Caffentzis las eveneens een bijdrage voor van de feministe Silvia Federici, die wegens gezondheidsredenen niet aanwezig kon zijn (foto: Tilman Bauer).
Verslag, Nieuws, Europa, Economie, Politiek, Strike Debt, Global Uprisings, Occupy Student Debt, David Graeber, Paul Mason, Silvia Federici, George Caffentzis -

Global Uprisings: een revolutionair weekend in Amsterdam

De conferentie ‘Global Uprisings’ bracht gedurende het weekend van 15 tot 17 november de revolutie naar Amsterdam. Vertegenwoordigers van sociale protestbewegingen uit de hele wereld wisselden ervaringen uit en toonaangevende wetenschappers probeerden de belangrijkste kenmerken van de hedendaagse revoluties te duiden. DeWereldMorgen.be was erbij.

maandag 18 november 2013 16:30
Spread the love

Wereldwijde legitimiteitscrisis als bron van sociale onrust

Brandon Jourdan en Marianne Maeckelbergh reizen de wereld rond om verschillende vormen van sociaal protest op camera vast te leggen. In een overzichtsreportage van hun activiteiten die aan het begin van de conferentie wordt vertoond, spreken Jourdan en Maeckelbergh over een wereldwijde legitimiteitscrisis die zowel autoritaire regimes als democratieën raakt. 

De conferentie Global Uprisings in het Amsterdamse podium de Balie is ontstaan uit een poging van het duo om verschillende vertegenwoordigers van de protestbewegingen die zij gedurende hun reis tegenkwamen, bijeen te brengen. Dat het aanwezige publiek uit alle windstreken komt, blijkt al uit de golfjes van applaus die men voortdurend hoort wanneer de openingsfilm beelden van betogingen uit de hele wereld laat zien.

Paul Mason: de opkomst van sociale media als ‘500 year event’

Paul Mason, voormalig redacteur bij het BBC-programma Newsnight en auteur van het boek Why It’s (Still) Kicking Off Everywhere: The New Global Revolutions, mag op de eerste avond van de conferentie uitleggen wat het verband is tussen de verschillende protestbewegingen die grofweg de afgelopen vijf jaar zijn opgekomen.

Mason vertelt dat hij merkte dat er iets nieuws gaande was toen hij op de dag na de Griekse bailout een zeer diverse groep betogers op straat trof: onder hen waren bijvoorbeeld ook senioren en middenstanders. Wanneer zo’n brede afspiegeling van de maatschappij in verzet komt, mag men volgens Mason terecht van een revolutie spreken.

Hij wijst er echter op dat de revolutie die volgens hem momenteel gaande is, significant verschilt van de Europese revoluties van 1848 en de Russische revolutie van 1917. Dit verschil zit volgens Mason vooral in het feit dat de huidige revolutie een lange ‘designfase’ kent.

De journalist vergelijkt dit met de bouw van een vliegtuig, waarbij men vandaag de dag met dank aan geavanceerde computermodellen al een hoop fouten kan vermijden voor men overgaat tot de productie.

Mason is lyrisch over de mogelijkheden die de sociale media bieden aan de revolutionairen van vandaag. Deze zouden de barrières voor groepsvorming verwerpen, waardoor verzetsbewegingen niet langer klein en hiërarchisch hoeven te zijn. 

Volgens Mason moet de opkomst van deze nieuwe communicatiemiddelen gezien worden als een 500 year event, waarbij de impact vergelijkbaar is met die van de drukpers. Niet alle aanwezigen delen echter het optimisme van Mason over de nieuwe technologische mogelijkheden.

Zo is iemand in het publiek van mening dat Mason aan een vorm van technofetisjisme lijdt. Een ander stelt weer dat Masons verheerlijking van de ongekende mogelijkheden van de techniek hem doet denken aan de verheerlijking van de kansen die de vrije markt bood bij het ontstaan van het kapitalisme.

Ook wordt er door een aanhanger van de Amerikaanse Occupybeweging een kritische kanttekening geplaatst bij Masons constatering dat de ‘nieuwe revolutie’ totaal verschillende groepen uit de samenleving bijeen brengt: de grootstedelijke armen, de werkende klasse en de hoogopgeleide jeugd.

Zo zou deze verscheidenheid gedurende de bezettingen van in beslag genomen woningen geleid hebben tot verschillende eisen: waar de arbeiders hamerden op het algemene recht op huisvesting, verlangden de hoogopgeleide jongeren vooral naar betaalbare hypotheken zodat iedereen een huis kan bezitten.

Silvia Federici: huishoudsters veranderen aangezicht feminisme

Gedurende de afsluitende plenaire bijeenkomst op 16 november schetsen drie toonaangevende wetenschappers op het gebied van arbeid, schulden en verzet een beeld van de revolutionair van vandaag.

De Italiaanse feministe Silvia Federici, die wegens gezondheidsredenen niet fysiek aanwezig kon zijn, legt in een voorgelezen statement uit hoe geëmigreerde huishoudsters het aangezicht van het hedendaagse feminisme veranderen. Uit hun behoefte om de isolatie te verbreken, ontmoeten zij elkaar op openbare plaatsen als parken of in gebedshuizen.

Deze ontmoetingen leiden tot een uitwisseling van kennis over de misstanden die de huishoudsters dagelijks ervaren, wat weer mogelijkheden schept voor collectieve actie. Dat deze vrouwen echter nog een lange weg te gaan hebben, blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat huishoudelijk medewerkers slechts in twee Amerikaanse staten de status van arbeider genieten: New York en Californië.

David Graeber: de rechtspopulistische afkeer jegens mensen met ‘zinvol werk’

Volgens de Amerikaanse antropoloog David Graeber is het tekenend dat het grote merendeel van de foto’s op de We are the 99 percent Tumblr-pagina een vrouw toont. Veel vrouwen verrichten immers betaald werk in de zorg en het onderwijs, terwijl in de huidige samenleving dergelijk werk – dat volgens Graeber als ‘zinvol’ moet worden geclassificeerd – het slechtst betaald wordt.

De opkomt van zogenaamde bullshit jobs – zoals banen op het gebied van HRM en marketing – heeft volgens Graeber tot een rechtspopulistische afkeer geleid jegens diegenen die ‘echt zinvol’ werk doen. Waarom zouden deze mensen immers zo nodig een hoger loon willen wanneer ze kunnen genieten van een functie die ertoe doet?

Graeber stelt daarnaast dat de golf van sociaal protest die zich in de VS in de vorm van de Occupy-beweging manifesteert voornamelijk belichaamd wordt door vakbondsmilitanten en studenten. Zij kunnen immers niet aan de schuldenval ontsnappen die sinds de jaren zeventig door de financialisering van de economie is ontstaan. 

George Caffentzis: waar blijft die beweging van schuldenaren?

Politiek filosoof George Caffentzis vraagt zich hardop af waarom er vandaag de dag nog geen grootse beweging van schuldenaren actief is. De afgelopen jaren zijn er volgens Caffentzis immers tientallen miljoenen mensen wegens problematische schulden uit hun woningen gezet.

Caffentzis stelt dat de afwezigheid van een grote schuldenarenbeweging vooral verklaard kan worden door het feit dat de loonsituatie van een werknemer in het dagelijks leven lastig te verbergen is, terwijl veel mensen hun schuldensituatie juist angstvallig verborgen houden.

Via zijn werk voor de initiatieven Occupy Student Debt en Strike Debt wil Caffentzis mensen ervan bewust maken dat zij niet altijd de morele plicht hebben om een schuld terug te betalen. Deze plicht gaat volgens de filosoof alleen op wanneer individuen onderling leningen afsluiten waarbij de een geen geld verdient aan de schuld van de ander.

Een actie als Rolling Jubilee, waarbij private schulden voor een klein bedrag worden opgekocht en kwijtgescholden, toont volgens Caffentzis aan dat schuld een fictief begrip is. Het is volgens Caffentzis echter problematisch dat personen die hun schulden hebben afbetaald het anderen vaak niet gunnen dat hun schulden worden kwijtgescholden.  

Gedurende de discussie achteraf benadrukt Graeber dat de opkomst van private schulden de drang om te staken onderdrukt. Het tijdelijk neerleggen van het werk kan voor een schuldenaar immers een huisuitzetting tot gevolg hebben.

Het verkrijgen van een private schuld verandert een mens volgens Graeber in een kapitalist zonder kapitaal. “Het is vergelijkbaar met een vampierenfilm: wanneer je gebeten wordt, verander je niet in de indrukwekkende graaf, maar in een sukkeliger exemplaar.”

Het programma van Global Uprisings bestond naast deze plenaire lezingen uit diverse workshops, filmvertoningen, paneldiscussies en onofficiële festiviteiten. 

take down
the paywall
steun ons nu!