Het Centrum voor Openbare Gezondheid van de Universiteit van IJsland interviewde vrouwen voor en na de financiële crash die in 2008 begon en drie grote banken failliet deed gaan.

Werkloze vrouwen, vrouwelijke studenten en vrouwen die niet actief waren op de arbeidsmarkt, vertoonden een opvallend hoog stresspeil in het jaar na de crash. Dat was ook het geval bij vrouwen die de pensioenleeftijd (67 in IJsland) naderden en bij ongeschoolde vrouwen.

Kwetsbare groepen zijn vatbaarder voor stress, zeggen de auteurs. Vrouwen ouder dan zestig bijvoorbeeld voelden zich minder zeker van hun baan, vreesden dat ze na ontslag geen baan meer zouden vinden, of vreesden dat hun pensioen of spaargeld zou verdwijnen.

Vooral vrouwen

“De meeste onderzoeken over de nadelige economische gevolgen waren op mannen gefocust”, zegt Unnur Anna Valdimarsdottir van het Centrum voor Openbare Gezondheid. “En wanneer beide geslachten wel werden onderzocht, bleken mannen zwaarder getroffen te zijn dan vrouwen. Onze resultaten zijn dus ongewoon: de mentale gezondheid blijkt vooral bij vrouwen nadelige gevolgen te dragen.”

“Vrouwen zijn in IJsland zwaarder getroffen door de economische ineenstorting en de daaropvolgende recessie dan in andere landen is vastgesteld”, zegt Chris McClure, die aan het onderzoek meewerkte. “De meeste onderzoeken tot dusver gaven aan dat mannen het zwaarst getroffen zijn. Wat in IJsland is gebeurd, is uniek en kan op een aantal factoren wijzen, onder meer de zware psychologische druk om tegelijk huishouden, tewerkstelling, relaties en families te onderhouden.”

Ook kostwinner

IJsland is geen land waar de man de traditionele kostwinner is. Vrouwen in IJsland vertegenwoordigen bijna 80 procent van de beroepsbevolking, dat is bijna evenveel als mannen (85 procent).

De problemen van 2008 betekenden een grote bedreiging voor het gezin, en dat kan vrouwen anders geraakt hebben dan mannen. De auteurs zien dat als een van de mogelijke verklaringen voor de afwijkende resultaten.

Hartproblemen

De onderzoekers zagen niet alleen meer aan stress gerelateerde ziektes bij vrouwen. In de week dat de banken vielen, schoot het aantal vrouwen met acute hartproblemen op de spoedafdeling van het universitair ziekenhuis Landspitali met 40 procent omhoog; het aantal vrouwen met hart- en vaatziekten steeg met 80 procent.

“Stressvolle gebeurtenissen hebben meer effect op hart- en vaatziekten bij vrouwen dan bij mannen”, zegt Valdimarsdottir. “En het is mogelijk dat verschillende stressfactoren genderspecifiek zijn.”

McClure wijst er ook op dat IJslandse vrouwen meer roken dan mannen. “We zien een duidelijk verband tussen stoppen met roken en het stressniveau. We stelden bovendien vast dat vrouwen veel minder geneigd waren om te stoppen met roken na de ineenstorting, wat verband houdt met hun stressniveau.”

In de IJslandse media is tot dusver weinig aandacht besteed aan de negatieve gevolgen van de financieel-economische crisis. Ze zetten meestal de weerbaarheid van de bevolking in de verf. “Dergelijke standpunten kunnen bij besparingen negatieve gevolgen hebben op de bevolking”, zegt McClure.