Europese jongeren hebben volgens de Raad van Europa meer dan twee keer zoveel kans om werkloos te raken dan volwassenen. Meer dan een op de vijf jongeren in Europa kan geen baan vinden.

Momenteel zitten 7,5 miljoen Europese jongeren tussen de 15 en 24 zonder werk, opleiding of training. De jeugdwerkloosheidscijfers lopen echter enorm uiteen in de verschillende Europese landen: in Duitsland is ‘slechts’ 7,7 procent van de jongeren werkloos en in Griekenland maar liefst 57,3 procent.

In zeven EU-landen is de jeugdwerkloosheid momenteel hoger dan 30 procent. In Italië bereikte de jeugdwerkloosheid in september met 40,4 procent een recordhoogte. In Spanje was 56,5 procent van de jongeren in september werkloos.

Youth guarantee

Op 12 november 2013 kwamen de regeringsleiders en staatshoofden van 24 EU-lidstaten in Parijs bijeen om te bespreken hoe de jeugdwerkloosheid in Europa moet worden aangepakt. Europa heeft 45 miljard euro vrijgemaakt om tot 2015 de jeugdwerkloosheid aan te pakken.

Het uitgangspunt van de Europese aanpak van de jeugdwerkloosheid is dat er na 2015 geen jongeren langer dan 4 maanden werkloos mogen zijn zonder dat hier een aanbod voor een baan, opleiding, stage of training op volgt. Deze zogenaamde youth guarantee is in april 2013 vastgesteld door de EU-lidstaten en wordt voornamelijk gefinancierd via het Europees Sociaal Fonds. 

Volgens de Europese Commissie past Finland op succesvolle wijze de youth guarantee toe. Een evaluatie van het nationale garantieplan van Finland toonde aan dat 83,5 procent van de jonge werkzoekenden binnen drie maanden een baan vond. 

De Europese Commissie stelt dat de implementatie van de youth guarantee structurele hervormingen binnen de lidstaten vereist. Zo moeten de nationale diensten voor arbeidsbemiddeling in staat zijn jongeren van relevant en individueel advies te voorzien.

Ook moeten lidstaten er volgens de Commissie voor zorgen dat het aanbod aan beroepsopleidingen en -trainingen aansluit bij de arbeidsmarkt.

Volgens de International Labour Organization (ILO) kost de implementatie van de youth guarantee in de eurozone ongeveer 21 miljard euro per jaar. De European Foundation for Living and Working Conditions (Eurofound) schat de kosten van 7,5 miljoen jeugdwerklozen binnen de EU echter vele malen hoger in: de uitbetaalde uitkeringen en onbenutte productiviteit die hiermee gepaard gaan, kosten de EU jaarlijks meer dan 150 miljoen euro.

Daarnaast brengt jeugdwerkloosheid niet te onderschatten langetermijnkosten met zich mee: de kansen op toekomstige werkloosheid en een leven in armoede nemen hiermee toe.

Acht miljard voor landen met meer dan 25 procent jeugdwerkloosheid

Landen die een actieplan hebben opgesteld voor de aanpak van de jeugdwerkloosheid kunnen gebruik maken van de middelen uit het Europese Youth Unemployment Initiative. Deze bedragen in totaal acht miljard euro en zouden aanvankelijk gespreid worden over de periode 2014-2020.

Gedurende een Europese top over de jeugdwerkloosheid in Berlijn in juni 2013 besloten de Europese leiders deze gelden echter sneller te benutten: lidstaten kunnen gedurende de periode 2014-2016 aanspraak maken op het gehele fonds.

Alleen de regio’s in de EU waar de jeugdwerkloosheid hoger is dan 25 procent maken aanspraak op de middelen uit het Youth Unemployment Initiative. In ruil hiervoor dienen deze landen voor het einde van 2013 plannen in te dienen waarin staat hoe zij de jeugdwerkloosheid zullen aanpakken. 

Aanpak jeugdwerkloosheid als ‘Duits PR-project’?

Het Europees Jeugd Forum is van mening dat de middelen die beschikbaar zijn gesteld voor een youth guarantee ontoereikend zijn. Het forum ziet bovendien graag dat de garantie wordt uitgebreid, zodat jongeren tussen de 25 en 30 jaar oud hier ook onder komen te vallen.

Bovendien bekritiseert het forum het feit dat men het Europees Parlement zelden hoort spreken over de kwaliteit van het aanbod aan banen voor jongeren en de toename van het aantal tijdelijke en precaire contracten.

Volgens de nieuwswebsite Euractiv zouden verschillende economen de Europese baangarantie hebben gekarakteriseerd als een PR-project. Zo zou Duitsland de meest enthousiaste voorvechter zijn van de Europese aanpak, uit angst de schuld te krijgen voor de sociale onrust in het zuiden van Europa die ontstaan is door de torenhoge jeugdwerkloosheid.

Peer Steinbrück (SPD), de centrumlinkse tegenstander van de bondskanselier tijdens de Duitse parlementsverkiezingen van 22 september, noemde Angela Merkel (CDU) in juni hypocriet omdat zij jarenlang bezuinigingen predikte in Europa en zich plotseling als vriend van de werklozen presenteerde.

Volgens de Europese economische denktank Bruegel zullen actieplannen voor de jeugd weinig verschil maken zolang Europa geen maatregelen neemt om de economische groei te stimuleren.

Ook de Groenen in het Europees Parlement verwachten niet dat de Europese aanpak van de jeugdwerkloosheid tot een structureel en langdurig resultaat zal leiden, zolang de economische koers van Europa niet wordt gewijzigd. Zo treffen nationale bezuinigingsmaatregelen vooral de sectoren opleiding, onderwijs en jeugdbeleid: uitgerekend de sectoren die jongeren moeten voorbereiden op de arbeidsmarkt.

Multinationals versterken marktpositie met eigen werkgelegenheidsplannen

Door de stijgende kosten van het onderwijs in Europa zijn ook grote bedrijven geïnteresseerd in het ontwikkelen van werkgelegenheidsprogramma’s voor de Europese jeugd. Hiermee kunnen zij er immers zelf op toezien dat jongeren de vaardigheden ontwikkelen die nodig zijn op hun eigen werkvloeren.

Zo is het Europees Jeugd Forum een samenwerking met Microsoft aangegaan die tot doel heeft de kwaliteit van Europese stages te verbeteren en jongeren digitale en entrepreneursvaardigheden bij te brengen.

Door een initiatief als YouthSpark op te zetten – waarmee 69 miljoen jonge Europeanen aan werk moeten worden geholpen – wil Microsoft echter niet alleen een toekomstige werknemerspoule creëren. Door digitaliseringsprogramma’s te ontwikkelen voor jongeren creëert de multinational immers ook een toekomstig klantenbestand dat in staat is Microsoft-producten te gebruiken, waardoor het bedrijf zijn positie op de Europese markt versterkt.

Microsoft is niet de enige multinational die goede sier wil maken door zich openlijk te bekommeren om de werkloosheid in Europa.

Deze maand organiseert Nestlé een persconferentie in Griekenland naar aanleiding van de plannen van het bedrijf om 30.000 banen te creëren voor Europese jongeren onder de dertig jaar oud.