“SAGARPA en SEMARNAT (Mexicaanse ministeries van Landbouw en Milieu), mogen niet langer vergunningen verlenen voor de teelt van ggo-maïs voor commerciële, onderzoeks- en experimentele doeleinden”, aldus federaal rechter Eduardo Verdugo in zijn vonnis vorige week.

De uitzondering waarin bepaalde activiteiten wel nog mogen worden uitgeoefend, zijn “wetenschappelijke studies naar de levensvatbaarheid of via een verzoekschrift.”

Ter verduidelijking: voor onderzoek en ontwikkeling, klinisch onderzoek en de analyse van stalen en monsters, worden genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) gebruikt in bijvoorbeeld een gesloten laboratorium of reactor. Voor experimentele en commerciële doeleinden, zoals veldproeven voor geneesmiddelen en het telen van transgene landbouwgewassen, worden ggo’s in een open milieu gebracht.

Minister van Economie Ildefonso Guajardo Villarreal ging hard tekeer tegen dit vonnis tijdens de inhuldiging van het internationale congres BioUANL 2013 in de industriestad Monterrey.

Volgens hem is er een duidelijke link tussen een verbod op ggo’s en stijgende armoede: “Vandaag importeren we voedsel van genetisch gemodificeerde maïs, maar we verbieden wel onze landbouwers om genetisch gemodificeerde zaden te zaaien (…) Wat betekent dit? De boeren van Mexico kennen een historische armoede en lage productiviteit.”

Mexico en ggo’s

Rechter Verdugo motiveert in zijn vonnis dat “het risico voor het milieu te groot is”. Deze rechtzaak werd op 5 juli collectief aangespannen door twintig organisaties en 53 personen waaronder wetenschappers, boeren, kunstenaars, activisten en milieu- en mensenrechtenorganisaties zoals de Unión de Científicos Comprometidos con la Sociedad, Acciones Colectivas A.C. en la Fundación Semillas de Vida.

“Het risico van ggo-maïs voor het milieu is te groot”

Dit is trouwens niet de eerste keer dat Mexico het gebruik van ggo’s sterk in vraag stelt. In 1998 kondigde het land een moratorium op genetisch gemodificeerde maïs af, dat in 2009 echter werd opgeheven door toenmalig president Felipe Calderón na een ontmoeting met de CEO van Monsanto, Hugh Grant: teelt en import van ggo-maïs was plots wel mogelijk in Mexico.

Volgens cijfers van SAGARPA uit 2012 werden er sindsdien 193 vergunningen verleend voor het planten van transgene maïs  – 168 voor experimentele doeleinden en 25 voor onderzoek – samen goed voor 3 miljoen hectare.

Zaadwet: gevaar voor biodiversiteit

In 2007 werd bovendien de ‘Zaadwet’ goedgekeurd – op dit moment een heftig debat in de Europese Unie – waardoor boeren en zelfstandige veredelaars niet langer zaden mogen ruilen en verkopen die ze zelf hebben gecultiveerd.

Het is net dankzij die eeuwenlange veredeling dat er “in Mexico ruim zestig inheemse rassen en duizenden variëteiten van maïs bestaan”, aldus Olegario Carrillo, voorzitter van de nationale boerenorganisatie UNORCA op de nieuwswebsite Valle del Mayo. “Als de invasie van transgene maïs doorgaat, zal al deze rijkdom verloren gaan door genetische contaminatie.

Voor gewassen is de genetische variatie binnen één soort even belangrijk als het aantal soorten

Biodiversiteit wordt meestal uitgedrukt in het aantal bestaande dier- en plantensoorten, maar voor gewassen is net die genetische variatie binnen één en dezelfde soort minstens even belangrijk als het aantal soorten. Door die variatie schikken gewassen zich beter naar veranderende omstandigheden zoals klimaatwijzigingen, plagen en ziektes, nieuwe consumentenvoorkeuren en wijzigingen in landbouwmethodes.

Dat alles is cruciaal voor de voedselzekerheid: vandaag worden enkel nog zaadsoorten ontwikkeld die commercieel interessant zijn voor zaadmultinationals, wat tot weinig variatie leidt en dus weinig aanpassingsvermogen en grotere gevaren bij ziektes en plagen.

Amerikaanse rechtszaak: Monsanto versus boeren

De genetische contaminatie kan ook gevolgen hebben voor de portemonnee: zo werden in de Verenigde Staten al meerdere landbouwers, die zelf hun zaaigoed kweken, door Monsanto de duivel aan gedaan met rechtzaken en veroordeeld omdat hun eigen zaaigoed per abuis besmet was geraakt met variëteiten van Monsanto.

Silvia Ribeiro van de actiegroep ‘ETC-Group’ zegt in een interview met het nieuwsagentschap IPS: “Uit een studie van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid blijkt dat de meeste transgene varianten die in de Verenigde Staten zijn goedgekeurd voor commercieel gebruik, een virusgen bevatten dat er niet was toen de soorten werden goedgekeurd. Dit gen kan wellicht schadelijk zijn voor planten, dieren en mensen.”

Greenpeace Mexico positief

Ook voor de Mexicaanse boeren dreigt het Monsanto-gevaar volgens Carrillo: “Producenten zullen volledig afhankelijk worden van Monsanto via hun patenten en zullen royalties moeten betalen voor het produceren van maïs en afgeleide producten.”

“De beslissing van de rechter is een eerste stap voor de ultieme bescherming van de biodiversiteit van Mexico”

Europees parlementslid Bart Staes (Groen) schetste onlangs in de krant De Morgen het treffende voorbeeld van India: “In vele Indiase regio’s zijn eenvoudigweg geen andere zaden dan die van Monsanto te koop. Boeren moeten die elk jaar opnieuw kopen, samen met ook steeds duurder wordende chemische producten, en werken zich daarvoor zwaar in de schulden. Als de oogst mislukt, belanden boeren in een uitzichtloze schuldenspiraal. Ook het risico op misoogsten wordt steeds groter.”

Voor Greenpeace Mexico is de uitspraak van de rechter alvast een overwinning. De organisatie verklaart via haar website: “De beslissing van de rechter is een eerste stap voor de ultieme bescherming van de biodiversiteit van ons land en de volledige erkenning van de mensenrechten van de Mexicanen op een gezonde leefomgeving, voedselveiligheid en maïs als een cultureel erfgoed.”