De problemen zijn bekend …
Leerlingen worden steeds mondiger. Het aantal leerlingen met extra zorgnoden in de klas neemt toe. De technologie wordt steeds ingewikkelder. Op hetzelfde moment worden contracten voor beginnende leerkrachten korter en groeit de onzekerheid om als leerkracht vast aan de slag te kunnen blijven. Leerkrachten, vooral jonge leerkrachten, hebben het steeds moeilijker.
Steeds meer jonge leerkrachten geven het dan ook op na een tijdje in het onderwijs. Dat onderwijs kamp met een grote uitstroom in de eerste vijf jaar van de loopbaan van de leraars. Omdat jonge leerkrachten het beu zijn om jarenlang van interim naar interim te hoppen, om maandenlange werkloosheid te moeten overbruggen, omdat ze het gevoel hebben dat ze er alleen voor staan, dat er onvoldoende begeleiding is. De problemen zijn gekend.
… de mogelijke oplossingen ook
Niet alleen de problemen zijn bekend, ook de oplossingen zijn geen geheim. Geef jonge leerkrachten meer begeleiding en ondersteuning. Laat jonge leerkrachten leren van oudere leraars. Zorg voor werkbaar werk en minder vlakke loopbanen. Hervorm de tijdelijke contracten.
Deze oplossingen zouden volgens de minister van onderwijs vervat zitten in het zogenaamde leerkrachtenloopbaanpact. Al sinds 2009 belooft minister Smet zo’n groot pact dat het lerarenberoep moet opwaarderen en jonge leerkrachten fors moet ondersteunen. Het pact zou structurele maatregelen omvatten ter vervanging van de mentorenuren;, het lerarenberoep aantrekkelijk maken, het lerarentekort aanpakken en de uitstroom van jonge leerkrachten inperken.
Helaas
Vorige week moest Minister Smet in de commissie onderwijs van het Vlaams parlement schoorvoetend toegeven dat een akkoord over het loopbaantraject wellicht niet meer voor juni 2014 uit de bus zal vallen. Dit uitstel van het lerarenloopbaanpact is, naast leerzorg en de hervorming van het secundair onderwijs, een van de pijnlijkst doorgeschoven en meest onbehouwen aangepakte dossiers.
Ook hier heeft een te voluntaristische aanpak zonder oog voor draagvlak en met gebrek aan overleg alle kans op slagen gehypothekeerd. Denk maar aan de communicatie, zonder dat daar een akkoord over was met de stakeholders, over de grote scholengroepen van minstens 6.000 leerlingen.
Deze minister overlegt te weinig en te laat. Het resultaat is dat het tijdens de volledige huidige legislatuur groots aangekondigde lerarenloopbaanpact op niets uitdraait. Een hemeltergende beslissing, want meer dan een structuurhervorming is de leerkracht zelf de spil van goed onderwijs.
Een oproep
Daarom roep ik op om met urgentie werk te maken van het lerarenloopbaanpact en nog deze legislatuur werk te maken van een aantal maatregelen die het lerarenberoep kunnen versterken. Ik stel voor om de mentorenuren met onmiddellijke ingang terug in te voeren. De mentorenuren werden afgeschaft met de belofte dat een structurele ondersteuning van de leerkrachten in de plaats zou komen. Die kwam er niet. De prille expertise rond de begeleiding van jonge leerkrachten dreigt verloren te gaan. Ik vraag daarom de onmiddellijke herinvoering van de mentorenuren.
Daarnaast vraagt Groen om de ongelijkheid tussen vastbenoemde en niet-vastbenoemde leerkrachten weg te werken. De jobzekerheid van de tijdelijke leerkrachten moet versterkt worden. Ook deze leerkrachten moeten sneller aanspraak kunnen maken op een contract van onbepaalde duur, waarbij langere opzegtermijnen worden gehanteerd.
Groen pleit ook voor een nieuw statuut voor de beginnende en ervaren leraar. De junior-leerkracht heeft recht op collectieve en individuele aanvangsbegeleiding, op een minimum aantal paralleluren en extra opleidingskansen. Een deel van deze periode kan deel uit maken van een praktijkgericht opleidingstraject. De seniorleerkracht kan zijn of haar ervaring inzetten wanneer de mentoruren terug worden ingevoerd.
Tijdens deze legislatuur moet de minister ook nog werk maken van meer en betere stagebegeleiding. Een stage is voor een kandidaat-leerkracht de eerste kennismaking met het werkveld. De keuze van studenten of zij al dan niet willen gaan voor het lerarenberoep wordt vaak op dat moment gemaakt. De studenten en lerarenopleiders zijn echter totaal afhankelijk van de goodwill van de scholen. De overheid moet scholen stimuleren om voldoende stageplaatsen én een degelijke opvolging van de studenten te voorzien.
Tenslotte moet de minister ook de directies versterken. Het hoort bij de kerntaken van de directie om leerkrachten te ondersteunen en begeleiden, te motiveren en stimuleren. Directeurs hebben hier echter vaak geen tijd meer voor, naast alle andere taken in hun pakket. Bovendien zijn ze niet opgeleid voor dit soort managementtaken en worden ze er amper extra voor beloond. Minister Smet liet in dit dossier jarenlang kostbare tijd verloren gaan.
De leerkracht moet de spil zijn van een grote onderwijshervorming. Het lerarenloopbaanpact was niet zomaar een wagonnetje dat hij achteraf aan kon haken, het is de locomotief die de hervorming moet trekken. Een onderwijshervorming kan alleen slagen als haar leerkrachten voldoende opgeleid, begeleid en ondersteund worden. Dat de minister ook dit dossier doorschuift is wraakroepend.
Elisabeth Meuleman
Elisabeth Meuleman is Vlaams parlementslid voor Groen en ze is lid van de commissie onderwijs van het Vlaams parlement.