Helft Europese stages onbetaald

Steeds meer jongeren in Europa kiezen voor een stage die geen onderdeel uitmaakt van een onderwijstraject. Dergelijke stages zijn vaak onbetaald en ongereguleerd. Volgens een onderzoek van het Europees Jeugd Forum zijn ongeveer de helft van de Europese stages onbetaald en bieden 45 procent van de stages onvoldoende salaris om in het levensonderhoud te voorzien.

Bovendien leiden onbetaalde stages in vele gevallen niet tot een betaalde baan. Uit een Amerikaans onderzoek van de National Association of Colleges and Employers in the United States blijkt bijvoorbeeld dat 61 procent van de betaalde stagiairs na hun afstuderen een baan aangeboden kreeg, terwijl dit slechts voor 38 procent van de onbetaalde stagiairs gold.

Young professional trap

InternsGoPro, een Europese organisatie die pleit voor meer kwaliteitsstages, spreekt over een zogenaamde young professional trap. Wanneer jongeren toetreden tot de huidige arbeidsmarkt beschikken ze over onvoldoende kwaliteiten en ervaring voor een betaalde baan, waardoor ze veroordeeld zijn tot onbetaalde of slecht betaalde stageplaatsen.

Deze stages bieden echter vaak onvoldoende leermogelijkheden om als opstapje te dienen naar een betaalde functie, waardoor de stagiair vervolgens weer terug bij af is. Volgens InternsGoPro dreigen jaarlijks 5 miljoen jonge Europeanen het slachtoffer te worden van de young professional trap.

Amerikaanse stagiairs halen gelijk bij de rechter

In de VS is de uitbuiting van stagiairs met dank aan een aantal succesvolle collectieve rechtszaken prominenter op de politieke agenda gezet. Zo oordeelde een rechter in juli 2013 dat filmmaatschappij Fox Searchlight de New Yorkse en federale wetten inzake het minimumloon had geschonden door twee stagiairs die werkzaam waren op de set van de film Black Swan niet te betalen.

Dit was de eerste keer dat een Amerikaanse rechter oordeelde dat werkgevers geen stagiairs in dienst kunnen nemen in ruil voor enkel wat werkervaring. Volgens Ross Perlin, auteur van het boek Intern Nation, worden er ieder jaar in de VS duizenden illegale en ongereguleerde stages gecreëerd om bedrijven van goedkope arbeidskrachten te voorzien.

Europese instellingen geven het slechte voorbeeld

In 2012 stelde de Europese Commissie dat een duidelijke Europese definitie van het begrip ‘stagiair’, een vergrote transparantie van het rekruteringsproces en hogere beloningen voor stagiairs uitbuiting tegen kunnen gaan. Op 11 september 2013 stemde het Europees Parlement bovendien in met een resolutie die lidstaten vraagt om een wettelijk bindende raamovereenkomst over te nemen met betrekking tot stages, waarin ook de eis van een redelijke verloning is verankerd. 

Dergelijke goedbedoelde boodschappen hebben echter een zeer hypocriete bijsmaak, aangezien de Commissie stagiairs minder dan het minimumloon betaalt en het Europees Parlement sommige stagiairs helemaal niet betaalt.

Recentelijk uitte een groep studenten en jonge professionals haar ongenoegen over het Europese stagebeleid in een open brief, die werd gepubliceerd op de website Euractiv. Hierin citeren zij uit een vacature van de Europese Dienst voor Extern Optreden, waarin gevraagd wordt naar een kandidaat die beschikt over een Masterdiploma, vloeiend Russisch spreekt en over kennis beschikt van Centraal Azië en de voormalige Sovjetstaten.

Voor deze hooggekwalificeerde stageplaats, waarvoor men eveneens naar de andere kant van de wereld zou moeten verhuizen, biedt de EU-instelling echter noch een salaris noch een vergoeding voor levensonderhoud aan. Volgens de ondertekenaars van de open brief zijn dergelijke onbetaalde stages voor Europese instituties zeker niet uitzonderlijk en zijn stagiairs bij private Europese instellingen zoals lobbyfirma’s zelfs slechter af.

Brusselse stages slecht toegankelijk voor jongeren zonder geld

De onbetaalde stages in Brussel vormden in juli 2013 aanleiding voor een lunchprotest voor de ingang van het Europees Parlement, waarbij ongeveer 200 stagiairs bij Europese instellingen hun ongenoegen uitten. De aanwezigen vroegen niet alleen aandacht voor hun eigen situatie, maar ook voor het feit dat dergelijke onbetaalde stages niet toegankelijk zijn voor jongeren die wellicht evenveel talent hebben maar geen welvarende ouders.

Een van de drijvende krachten achter het sandwichprotest was de belangenorganisatie InternsGoPro. Door stagiairs de mogelijkheid te bieden online hun stageorganisatie of -bedrijf te beoordelen en een kwaliteitskeurmerk te ontwikkelen voor werkgevers die wel goede stagevoorwaarden bieden, probeert deze organisatie de wildgroei aan onbetaalde stages in Brussel tegen te gaan.

Europarlementariërs grote boosdoeners, ondanks forse ondersteuningsbudgetten

De Wereld Morgen vroeg Régis Pradal, een van de initiatiefnemers van InternsGoPro en voormalig stagiair bij het Europarlement, hoe het komt dat zoveel Brusselse stagiairs het zonder inkomen moeten stellen.

“Het officiële stagestelsel van de Europese Unie is het Blue Book-systeem”, zegt Pradal. “Dit systeem heeft een goede reputatie: de stages zijn leerzaam en kennen een goede verloning. Jongeren die deze stages hebben afgerond zijn erg in trek bij bedrijven en lobbyorganisaties, omdat ze de Europese politiek van binnen kennen.”

“Die bedrijven belonen deze waardevolle kennis echter vaak met een tweede stage, die doorgaans slecht betaald is. Soms stellen deze werkgevers niet eens een contract op, waardoor de stages in feite illegaal zijn. Ze beloven de stagiairs een aanstelling binnen het bedrijf, maar in werkelijkheid moeten de stagiairs soms wel vier stagetrajecten doorlopen voordat het zover is.”

Bovendien werkt de Europese Unie volgens Pradal naast het officiële Blue Book-systeem ook met zogenaamde stages atypiques. Deze stages zijn geheel onbetaald en worden doorgaans opgevuld met ambitieuze jongeren die geen stage konden krijgen via het formele systeem. 

“Dan heb je nog de stages voor de individuele Europarlementariërs, en daar begint de gekkigheid echt”, zegt Pradal. “Deze politici hebben 20.000 euro per maand beschikbaar voor professionele ondersteuning. En uitgerekend zij werken volop met onbetaalde stagiairs.”

InternsGoPro pleit voor regulering stages

Het mag geen verrassing zijn dat veel jongeren terechtkomen in dergelijke onbetaalde trajecten vanwege de geringe kansen om na het afstuderen een behoorlijke job te vinden. “De ene dag word je gezien als een veelbelovende student, maar de dag erop wordt je geacht extreme uren te draaien en alle mogelijke werkzaamheden te accepteren zonder dat daar een salaris tegenover staat”, stelt Pradal. “Veel jongeren denken inmiddels dat deze stages de enige weg vormen naar een betaalde baan in Brussel”.

Volgens Pradal zit het probleem vooral in het feit dat stages momenteel niet gereguleerd worden. Hij vreest dan ook dat de Europese aanbeveling om een raamwerk op te stellen voor kwaliteitsstages in de praktijk zal leiden tot zwakke eisen of totaal in de vergetelheid zal raken. Om dit te voorkomen is InternsGoPro van plan om begin 2014 opnieuw met gedupeerde Brusselse stagiairs de straat op te gaan.