De wettelijkheid van het Antwerps drugsbeleid
Verslag, Nieuws, Samenleving, Politiek, België, Lokaal, Antwerpen, Cannabis, Drugsbeleid, Burgemeester Bart De Wever -

De wettelijkheid van het Antwerps drugsbeleid

Bart De Wever oogst nogmaals veel kritiek, deze keer met zijn nieuwe drugsbeleid. Vanaf nu wordt iedereen met een joint op zak beboet: €75 is de sporadische jointjesroker nu kwijt, als hij betrapt wordt. Volgens De Liga voor Mensenrechten en ander critici is dit nieuw drugsbeleid van de stad Antwerpen niet wettelijk maar is dat wel zo?

vrijdag 13 september 2013 16:56
Spread the love

In mei 2003 joeg de Paars-Groene regering van Guy Verhofstadt de Drugswet door het parlement. Daarin stond voor de eerste keer een onderscheid tussen cannabis en andere drugs. De wet stelde ook dat zolang cannabisgebruik niet zorgde voor ‘openbare overlast’ er geen proces-verbaal voor moest opgetekend worden.

In oktober 2004 oordeelde het Arbitragehof echter dat de wet te onduidelijk was opgesteld. De term ‘openbare overlast’ werd te vaag genoemd, en de hoeveelheid van cannabis die men in bezit mocht hebben moest vastgelegd worden.

Op 1 februari 2005 dan, werd de omzendbrief van het College van Procureurs-generaal gepubliceerd. Daarin werd een hoeveelheid cannabis vastgelegd: 3 gram of 1 geteelde plant. Het is deze omzendbrief die dicteert dat personen in bezit van cannabis de laagste prioriteit krijgen in het vervolgingsbeleid, en dat personen die betrapt worden op bezit geen gebruiklijk Proces Verbaal krijgen maar een vereenvoudigd. Tenzij ze natuurlijk, wederom, zorgen voor openbare overlast.

Een sprong vooruit in de tijd: De Gazet van Antwerpen kondigt aan dat Bart De Wever ten strijde trekt tegen de jointjesroker. Voortaan zal in Antwerpen het bezit van cannabis leiden tot een boete van €75. De voorzitter van de N-VA wil bewijzen dat de N-VA zijn beloftes over het hardere drugsbeleid waarmaken. Ook wil hij met deze maatregel het drugstoerisme in Antwerpen tegengaan. 

Wettelijkheid

De burgemeester van de koekenstad oogst met die maatregel bijzonder veel kritiek. Vooral de Liga voor Mensenrechten reageert verontwaardigd en noemt de maatregel onwettelijk. Ze meent dat het nieuwe drugsbeleid rechtsongelijkheid en -onzekerheid creëert: “De stad maakt zo plaats voor twee categorieën van burgers. Geen enkele burger in Antwerpen mag nog een jointje roken, terwijl dat buiten Antwerpen wel mag. Dat kan niet”, aldus Jos Vander Velpen, advocaat en voorzitter van de liga.

Ook Bleri Lleshi en Jan Nolf doen in Knack hun duit in het zakje. Beiden noemen het beleid illegaal, maar slagen er niet in een specifieke reden voor die onwettelijkheid aan te halen. Volgens hen legt Antwerpen met de maatregel de omzendbrief van 2005 naast zich neer.

Dat hoeft echter niet per sé zo te zijn. De omzendbrief stelt nog steeds dat in geval van overlast de drugsgebruiker nog steeds vervolgd dient te worden, en verder staat er dat de procureur des Konings “rekening zal houden met de lokale omstandigheden en zal, desgevallend, daarover preciezere richtlijnen geven.”

De omzendbrief maakt cannabis niet legaal en geeft geen negatieve injunctie, wat wil zeggen, het geeft geen bevel tot het ophouden met vervolgen van cannabisgebruikers. Op dat vlak is het beleid dus in ieder geval niet illegaal.

Wat betreft de rechtsongelijkheid- en onzekerheid die de Liga voor Mensenrecht aanhaalt: aangezien het Openbaar Ministerie nog steeds afzonderlijk voor elk geval oordeelt of het wenselijk is tot vervolging over te gaan, kan daarvan geen sprake zijn. Jointjesrokers zullen teleurgesteld zijn: wat Bart De Wever doet is wettelijk.

Wanneer we dat voorleggen aan Jos Vander Velpen, heeft die het volgende te zeggen: “Dat enkel een politicus en een procureur op hun eigen houtje kunnen beslissen om een lineair nultolerantie-beleid te voeren, is absoluut niet gunstig. Zo kan elke gemeente een ander vervolgingsbeleid aangaan.”

“Als we daarin verdergaan, dan komt er, zoals bij de GAS-boetes, een concurrentiestrijd op vlak van repressie, terwijl we weten dat we voor de volle honderd procent op informatie en hulpverlening moeten inzetten.”

“Ik ben er nog altijd van overtuigd”, besluit Vander Velpen, “dat als een drugsgebruiker onder dit beleid voor een rechter komt, hij een goede kans heeft dat hij vrijgesproken zal worden.”

Decriminalisatie

Of de maatregel wenselijk is, is een ander paar mouwen. De laatste jaren blijkt meer en meer hoe repressie en criminalisering van drugsbeleid een verkeerde uitwerking heeft. 

“Dit is een louter symbolische, populistische maatregel waarvan we nu al weten dat hij niet zal werken”, zegt professor Tom Decorte in De Morgen. “Mensen zullen niet minder drugs gebruiken, alleen voorzichtiger te werk gaan om niet gepakt te worden. Het probleem zal zich verplaatsen, de markt zal meer onder de radar duiken. Waardoor we er net minder greep op krijgen.”

In 2001 introduceerde de Portugese overheid haar nieuwe drugsbeleid: het bezit en gebruik van heroïne, cocaïne, marihuana, LSD en andere drugs werden gedecriminaliseerd. Het idee was dat concentratie op behandeling en preventie in plaats van het opsluiten van gebruikers het aantal drugsdoden zou doen dalen.

Vijf jaar later was het gevolg duidelijk: het aantal overdosissen zakte van 400 naar 290. Het aantal nieuwe HIV-besmettingen ten gevolge van vuile heroïnenaalden daalde van bijna 1400 naar ongeveer 400. Ook in Zwitserland wijzen cijfers aan dat decriminalisatie werkt.

Uit de meeste cijfers en onderzoeken blijkt dus dat deze decriminalisatie beter werkt om het drugsgebruik in te perken dan beboetingen of opsluitingen. 

Gebruikersruimte

In Bern, in Zwitserland, werd in 1986 de eerste gebruikersruimte geopend. Straatwerkers merkten hoe gebruikers toegang ontzegd werden tot café’s en restaurants, en besloten een ruimte te creëren waar gebruikers konden rusten en informatie konden krijgen over gezondheidszorg. 

Na verloop van tijd begonnen de gebruikers ook drugs te nemen in die ruimte, en de overheid besloot dat gebruik te gedogen, om het zo te kunnen observeren en beheersen. Later werden ook gebruikersruimtes aangelegd in onder andere Canada, Spanje en Luxemburg. De ruimtes leidden tot open communicatie tussen gebruikers en begeleiders, betere gezondheidszorg van gebruikers, en een daling in de overlast voor de gemeenschap.

Nu, in schril contrast met Antwerpen, gaan er ook stemmen op om een gebruikersruimte in Gent te openen. De Standaard schrijft op donderdag 12 september dat het nieuwe drugsbeleid van Gent, in tegenstelling tot het nultolerantie-beleid van De Wever, laat onderzoeken of het openen van die ruimtes wenselijk is. Oppositieleider Siegfried Bracke (N-VA) laat weten dat het een goede zaak zou kunnen zijn, als het tenminste leidt tot minder overlast.

De wettelijkheid ten spijt, mag het dus duidelijk zijn dat De Wevers rechtse beleid een ongunstig effect zal hebben op zijn stad, waar er, volgens de bezorgde burgervader, toch een “gespierde manier” nodig is om het probleem te bestrijden. In tegenstelling tot overal elders, dus. Antwerpenaars moeten ook altijd speciaal doen.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!