Een zanger vindt een sigaret, neemt een paar trekken en laat dan de helft van de sigaret achter voor de gelukkige die na hem komt. Victor Jara schreef een ontroerend lied over dat kleine tafereel. Met El Cigarrito bewees de Chileense zanger dat je niet altijd expliciet moest zijn om een politieke boodschap te brengen.

Jara kon dat als geen ander: subtiele, breekbare liedjes schrijven over onrecht en verzet. El Cigarrito gaat over solidariteit, weemoed en liefde voor zijn land en voor het leven.

Victor Jara was één van de duizenden aanhangers van Allende die op 11 september 1973 werden opgepakt. Hij werd gefolterd en een week later vermoord.

Jara wist dat er een coup in de lucht ging maar vertrok die ochtend toch naar een meeting van Allende waar hij ook enkele liedjes zou zingen. Allende zou de meeting niet halen. Zijn paleis werd gebombardeerd en Allende pleegde – hoogstwaarschijnlijk – zelfmoord om uit de klauwen van Pinochet te blijven.

Een week later klopt een jongeman aan bij het huis van Jara. De man werkt in het lijkenhuis en heeft het lichaam van Victor Jara herkend. Hij smokkelt Joan Jara, de vrouw van Victor, het lijkenhuis binnen waar ze het zwaar toegetakelde lichaam van haar man te zien krijgt. Ze was één van de weinige nabestaanden die die kans kreeg.

“Ik beschouw mezelf als één van de gelukkigen, in die zin dat ik kon zien wat er gebeurd was met Victor en dat ik mijn getuigenis kon afleggen met alle kracht die ik voelde op dat moment. Ik moest niet door de horror van nooit te weten wat er gebeurde met je geliefde, zoals vele familie overkwam, vele vrouwen die 40 jaar bleven zoeken naar hun geliefden”, vertelde Joan Jara onlangs op Democracy Now.

Het geweld tegen Jara en zijn muziek toont dat dictators niet alleen hun politieke tegenstanders maar ook de ziel van een volk moeten vermoorden. De muziek van Jara werd verboden. Alle masteropnames werden vernietigd, behalve die exemplaren die Joan het land wist uit te smokkelen.

Veertig jaar later zijn zijn vrouw en hun dochters nog altijd op zoek naar gerechtigheid. Zij stelden zich onlangs in de VS burgerlijke partij tegen een voormalige legerofficier die volgens hen Victor Jara vermoord heeft. De vermoedelijke moordenaar Pedro Barrientos leeft al twee decennia in de VS en verwierf ondertussen het Amerikaanse staatsburgerschap.

Vorig jaar heeft ook een Chileense procureur Barrientos en een tweede officier aangewezen als de moordenaars. Er werden nog zes medeplichtigen beschuldigd.

Het Chileense hooggerechtshof vraagt de uitlevering van Barrientos. De familie van Jara hoopt dat met de klacht in de VS te versnellen.