Beter wat meer dan te weinig?

De grootte van een demonstratieve betoging bepaalt immers haar succes. Uit een academisch onderzoek van Peter van Aelst en Stefaan Walgrave uit 1999 blijkt dat een grote opkomst garant staat voor meer persaandacht en op die manier automatisch meer druk uitoefent op de betrokken beleidsmakers.

Bovendien willen organisatoren ook aan hun eigen achterban bewijzen dat ze een succesvolle betoging kunnen realiseren. Gina Heyrman, persattaché bij het ABVV, bevestigt: “Wij komen op straat om iets te verwezenlijken voor onze leden en voor iedere werknemer die daar baat bij heeft. Door een hoog tellingscijfer voelen wij ons gesterkt door onze achterban. Het is een legitimatie van onze eisen en van ons bestaan.”

De betoging tegen de loonstop en voor een gelijk statuut van arbeiders en bedienden op 6 juni 2013 in Brussel bijvoorbeeld mobiliseerde volgens de vakbonden 35.000 mensen, terwijl de politie slechts 25.000 à 30.000 betogers telde.

Patrick Wirix, ACV-organisator, spreekt tegen dat zijn eigen tellingen subjectief zouden zijn: “Het wordt gezegd dat wij propagandacijfers vrijgeven, maar wij zijn vaak verbaasd over de telling van de politie, die soms meer mensen telt dan wij.”

Verschillende methoden

Het verschil tussen de tellingen van politie en vakbonden kan worden verklaard vanuit hun tegengestelde belangen, maar ook vanuit de gehanteerde telmethoden. Zo telt de politie allereerst tijdens de betoging zelf. Enkele ervaren agenten staan dan discreet langs het parcours.

Voor elke rij betogers drukken zij op de knop van hun kliksysteem. Dit aantal wordt achteraf vermenigvuldigd met een schatting van hoeveel mensen naast elkaar op het parcours konden wandelen.

Dit zou een redelijk betrouwbaar cijfer moeten geven, maar er treden vaak onregelmatigheden op: “Hoe later de politie haar kliksysteem loslaat op de massa, hoe meer afvallers er kunnen zijn. Zo’n betoging is namelijk een serieuze mars en niet alle deelnemers lopen die van A naar Z uit tot en met de toespraken”, zegt Dirk Mertens van de liberale vakbond ACLVB.

Ook Patrick Wirix beaamt dit: “Sommige betogers sluiten later aan, terwijl andere de betoging niet uitlopen. Bovendien zijn er steeds veel sympathisanten die aan de kant staan, maar niet de tijd of de wens hebben de betoging mee uit te wandelen.” De vakbonden hebben het rijsysteem vroeger ook nog toegepast, maar vandaag doen ze het niet meer.

Een andere methode van de politie is het tellen van het aantal bussen en extra treinen die werden ingezet om de betogers te mobiliseren. Deze cijfers worden opnieuw vermenigvuldigd met een geschat getal, bijvoorbeeld 50 mensen per bus.

De vakbonden gebruiken deze telmethode ook: “Door beter samen te werken en te onderhandelen met de openbaarvervoerbedrijven hebben we nu een beter overzicht over het aantal betogers dat het openbaar vervoer gebruikte. Zo kunnen we onze cijfers verder verfijnen”, aldus Patrick Wirix.

Het verdict

Volgens Dirk Mertens spelen ook de media een rol in de circulatie van verschillende – en soms verkeerde – cijfers. “Sommige media vragen vaak te vroeg cijfers op, bijvoorbeeld de dag voor de betoging. Wij kunnen op dat moment slechts een ruwe inschatting geven, maar tussentijdse publicatie is dan vaak al een feit, zeker bij online media.”

De politie en de vakbonden passen al decennialang dezelfde methodes toe. Eén methode tot de betrouwbaarste kronen, is hierbij onmogelijk, maar het kliksysteem van de politie lijkt nog het meest accurate. Deze telmethodes hebben echter met elkaar gemeen dat ze slechts ruwe schattingen opleveren. Nauwkeurige cijfers van betogingen blijven voorlopig utopie.

De beste oplossing om tot meer betrouwbare cijfers te komen, is een nauwere samenwerking tussen politie en organisatoren. Maar die laatsten houden voorlopig de boot af: “We hebben al herhaaldelijk gevraagd aan organisatoren om samen tellingen te doen, maar zij weigeren tot nu toe”, aldus Peter De Waele, woordvoerder van de Federale Politie.

Gina Heyrman van het ABVV spreekt dat tegen: “De aparte tellingen van politie en vakbonden zijn voor een stuk een voortzetting van een traditie, maar de cijfers worden steeds aan elkaar gecommuniceerd, dus in zekere zin is er wel sprake van samenwerking.”

Organisatoren hebben baat bij hoge cijfers, terwijl de politie geen belang heeft bij een hoog of laag tellingsaantal. De gepubliceerde aantallen geven een redelijk idee van de dimensie van betogingen, maar exacte cijfers zijn het niet. Het ziet er dus naar uit dat de zoektocht naar een accurate telmethode nog even zal doorgaan.