Brengt Zuckerberg het ooit tot president van de Verenigde Staten?

Dan Farber hoopt blijkbaar van wel. Hij sluit met deze suggestie een kritiekloos artikel af in Cnet over internet.org. Dit laatste is een promotie initiatief van Facebook, Samsung, Ericsson, MediaTek, Nokia, Opera, en Qualcomm om toegang tot Internet te verlenen overal in de wereld.

Twee derden van de wereldburgers hebben momenteel geen toegang tot Internet. Door projecten op te zetten, kennis te delen, en regeringen en industriëlen te mobiliseren wil het partnerschap 5 miljard internetgebruikers extra creëren.  Binnen de tien jaar willen ze de kost voor mobiele internet-toegang brengen op 1% van de huidige kost.

Zuckerberg wil zich duidelijk profileren nadat Google al eerder een project opstartte met draadloze Internet toegang te experimenteren voor  ontwikkelingslanden door ballonnen in de stratosfeer in te zetten: het ‘balloon powered Internet for everyone’ project.

De mobiele operatoren ontbreken op het appel

Het consortium mikt op mobiel Internet, maar de mobiele operatoren – die het zouden moeten waar maken – ontbreken momenteel nog in het gezelschap. Facebook en de fabrikanten van mobiele telefoons zetten in op de ontwikkeling van goedkopere, betere ‘smartphones’, datacompressie,  tussenopslag systemen en frameworks voor ‘apps’ die het gebruik van bandbreedte kunnen reduceren. Breedband Internet, gebruikt voor ‘streaming’ staat niet op het verlanglijstje, de groep wil in de eerste plaats werken aan tekst toegang.

In 2010 slaagde Facebook er nog in om operatoren te overtuigen om een vereenvoudigde ‘text-only’  versie van Facebook als gratis lokkertje aan te beiden: Facebook Zero. Dit project wordt uitvoerig beschreven in Quartz. Alhoewel Facebook daarover niet wilde communiceren, verwachtte Nathan Eagle, een van de grootste operatoren voor mobiel netwerk, niet dat Facebook de netwerk operatoren daarvoor zou compenseren. De belofte dat de gratis gebruikers, eens verslaafd aan Facebook,  zouden upgraden naar full Internet toegang, moest volstaan.

Achttien maanden later groeide Facebook in Afrika maar liefst met 114% … maar dat bracht de gemiddelde penetratiegraad  van Facebook in Afrika begin 2012 op nog maar op 2,4%.  In de tien maanden daarop zakte de groei naar 18%. In Azië bereikt Facebook momenteel slechts 6,5% van de bevolking en in Afrika blijft het percentage hangen onder de 5%. Enkel de rijkste gebruikers in deze landen kunnen zich een ‘smartphone’ veroorloven, de grote massa kan zich slechts het basis GSM model en een pre-paid abonnement permitteren. Deze gratis strategie blijkt dus niet echt te werken en dit is waarschijnlijk ook de  reden waarom de operatoren niet betrokken zijn bij Internet.org.

Ontwikkelingslanden laten deelnemen aan kenniseconomie of er gewoon geld aan verdienen?

Nochtans beweert het persbericht van Zuckerberg en zijn partners dat het mensen in de ontwikkelingslanden wil “verbinden met, en laten toetreden tot de kenniseconomie”.  Als Zuckerberg wil dat de arme landen van de wereld toegang krijgen tot de Westerse informatiemaatschappij dan slaat hij wel enkele essentiële stappen over. Om te beginnen is er de nog altijd rampzalige toestand van het basis onderwijs in Afrika.

In het Sub-Sahara Afrika krijgen 31 miljoen kinderen, 55% van de school-rijpe jeugd,  geen enkele vorm van onderwijs  volgens een rapport van de UNESCO. In Zuid- en West-Azië zal 49% van de kinderen onderwijs moeten ontberen volgens hetzelfde rapport. Afrika heeft tegen 2015 een miljoen nieuwe leraars nodig voor lagere scholen, dat is een derde meer dan de huidige 3,1 miljoen. Leraren zijn de sleutel om kinderen naar school te krijgen en daar te houden. Zonder elementair onderwijs kunnen ze niets aanvangen met Internet toegang.

In feite zouden de kinderen in Afrika en Azië, bij gebrek aan leerkrachten, meer gediend zijn met breedband internet voor elementair afstandsonderwijs met behulp van video. Kunnen lezen en schrijven is een minimum om achteraf te kunnen gebruik maken van text-only Internet. Aangezien het pleidooi van Zuckerberg voor ‘Internet toegang als mensenrecht’ voorbijgaat aan een van de meest fundamentele mensenrechten, het recht op onderwijs, denk ik dat we met gegronde redenen kunnen twijfelen aan de goede bedoelingen van zijn Internet.org.

Uit de statistieken van Facebook zelf blijkt dat het zijn verzadigingspunt bereikt heeft in Europa en de VS en dat het op zoek moet naar nieuwe markten. Voor een op de beurs genoteerd bedrijf is groei de enige optie om de aandeelhouders tevreden te houden.

Evolutie FB gebruikers per kwartaal (klik op het beeld om uit te vergroten)

Zuckerberg beweert in een interview met CNN dat het hem niet om geld verdienen te doen is:

“Als we echt alleen zouden focussen op geld verdienen,  dan heeft het eerste miljard mensen dat reeds op Facebook zit, veel meer geld dan de volgende zes miljard samen. Het is niet eerlijk, maar zo is het. En we geloven dat iedereen het verdient verbonden te zijn met Internet, dus steken we daar veel energie in.”

De vraag is dan waarom hij dan niet in een project als Wikipedia Zero, een partnership met de Indische operator Aircel, stapt.  En het klopt ook niet dat Facebook niets verdient in de ontwikkelingslanden zoals blijkt nogmaals uit de eigen statistieken.

Gemiddeld inkomen FB per gebruker (klik op het beeld om uit te vergroten)

Negatieve effecten van Facebook op opvoeding en welzijn

Ondertussen is de zoveelste studie verschenen die wijst op de negatieve impact van Facebook gebruik op zowel jongeren en adolescenten  als volwassenen.

De bioloog Aric Sigman  ziet een verband tussen de achteruitgang van die sociale contacten en fysiologische veranderingen  met ernstige gezondheidsrisico’s. Volgens Sigman gaat ons immuunsysteem erdoor achteruit. Onze aders vernauwen en we zijn meer kwetsbaar voor verkoudheden en griep.

De alledaagse face tot face interactie, zoals aanraken, hugs en het gevoel van vertrouwen, zorgt voor her vrijkomen van de neuropeptide oxytocine, waarvan men weet dat ze een achteruitgang van het hart functioneren kan voorkomen en waardoor er een verband is tussen sociaal contact en het terugdringen van hart- en vaatziekte.

Ook dementie is omgekeerd evenredig met de frequentie van sociale contacten. Het aantal sociale contacten is positief gerelateerd aan cognitief functioneren, de geheugen functie en mentale prestaties (Sigman, 2009).

Het gebruik van digitale media  gaat te nadele van face to face contacten. Sociale interactie via face to face  gaat achteruit sedert 1987 in het Verenigd Koningrijk.

Evolutie tijdsgebruik digitale media en sociale contacten in het Verenigd Koningrijk (Sigman, 2009)

Onderzoek van Larry D. Rosen toont aan dat het gebruik van FB en ‘texting’ tijdens het studeren de aandachtsboog verkort en een negatief effect heeft op de schoolresultaten (Rosen et al., 2013).

Soroya Mehdizadeh onderzocht aan de  York University in Toronto het verband tussen Facebook gebruik en eigenwaarde. Ze kreeg toegang tot de Facebook-accounts van 100 studenten en het logboek van hun activiteiten zoals het delen van foto’s, wall-postings en status updates. Ze onderzocht ook hoe vaak gebruikers aanmelden en hoe lang zij online bleven bij elke sessie.

Via psychologische tests met de ‘Personality Inventory’ en de ‘Rosenberg Self-Esteem Scale’ werd het niveau van narcisme bepaald. Degenen die meer tijd doorgebracht met updaten van hun profiel scoorden ook hoger op de narcisme schaal (Mehdizadeh, 2010)

Uit een recent ‘in vivo’ psychologisch onderzoek naar het effect van sociale media bij volwassenen blijkt dat hoe meer de deelnemers Facebook gebruikten, hoe slechter ze zich voelden achteraf. Kross en zijn team stellen:

“Op eerste gezicht lijkt Facebook te voorzien in een onmisbare bron voor de menselijke basisbehoefte naar sociaal contact. Maar in plaats van het wel-zijn te verbeteren, suggereren onze onderzoeksresultaten dat Facebook het eerder ondermijnt.” (Kross et al., 2013)

Connectiviteit is geen verbondenheid

Dan rest er nog alleen de natte droom van Zuckerberg over het verbinden van alle mensen wereldwijd met elkaar via zijn Facebook natuurlijk. Maar het is een met verve in stand gehouden misverstand dat je door mensen aan te sluiten op Internet, je ook mensen met elkaar verbindt. Connectiviteit is geen verbondenheid. José van Dijck wijst op de verwarring in het discours rond sociale media:

“Vandaar dat de betekenis van “sociaal” zowel de (menselijke) verbondenheid als de (geautomatiseerde) connectiviteit lijkt te omvatten – een samenvoeging die gecultiveerd wordt door veel CEO’s, die opzettelijk dubbelzinnig is…” (van Dijck, 2013, p. 14)

“Technologisch gecodeerd sociaal gedrag, formaliseert menselijke activiteiten, maakt ze beheersbaar en manipuleerbaar, omdat ze platformen creëren om de sociale dimensie van alledaagse menselijke routines te controleren.” (van Dijck, 2013, p. 16)

Op sociale media platforms zitten verdienmodellen verstopt in de algoritmen die ze beheersen. Elke keer iemand op een ‘like’ knop klikt werkt hij mee aan het ‘business model’ van Facebook, dat deze gegevens verzamelt, analyseert en verkoopt aan marketingbedrijven. En het verdient daar grof aan.

Omzet Facebook per kwartaal (klik op het beeld om uit te vergroten)

Het antwoord van David Sasaki uit Mexico op het pamflet van Facebook is duidelijk:

“Dus, nee. We moeten Facebook’s pogingen om “het internet bij iedereen te brengen” niet toejuichen, want dat is niet wat ze doen. Als Zuckerberg zegt dat de toegang tot het internet een mensenrecht is, bedoelt hij dat de toegang tot Facebook een mensenrecht zou moeten zijn. Wat wij willen is zowel het beschermen en radicaal uitbreiden van de toegang tot het open web.”

Breedband Internet is OK voor ontwikkelingslanden, maar laat Zuckerberg er zoveel mogelijk buiten blijven.

Referenties

Kross E, Verduyn P, Demiralp E, Park J, Lee DS, et al. (2013) ‘Facebook Use Predicts Declines in Subjective Well-Being in Young Adults’. PLoS ONE 8(8): e69841. doi:10.1371/journal.pone.0069841

Mehdizadeh, Soraya, 2010, ‘Self-Presentation 2.0: Narcissism and Self-Esteem on Facebook‘, Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, Volume 13, Number 4, 2010

Rosen, Larry D., Carrier, L. Mark,Cheever,  Nancy A., 2013, ‘Facebook and texting made me do it: Media-induced task-switching while studying‘, California State University, Dominguez Hills, United States

Sigman, Aric, 2009, ‘Well Connected? The biological implications of social networking‘, Biologist

van Dijck, José, 2013, ‘The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media’, Oxford & New York: Oxford University Press

Oorspronkelijk gepubliceerd op Reële Democratie Nu!