Raul Castro’s recente aankondiging dat hij het presidentschap van Cuba in 2018 zal verlaten en de benoeming van de 52-jarige Miguel Diaz-Canel als eerste vice-president en dus zijn de facto opvolger, zijn tekenend voor de politieke veranderingen in Cuba.

Zeker, deze mededelingen zullen diegenen die al decennia lang hebben gewacht op het verdwijnen van de gebroeders Castro niet gerust stellen. Toch gaat het hier om het doorgeven van de macht aan de volgende generatie. Voor het eerst in een halve eeuw, is er de reële mogelijkheid dat een persoon die niet in de Cubaanse revolutie heeft gevochten het land zal gaan leiden. 

Diaz-Canel was nog niet eens geboren toen Fidel Castro de regering van Fulgencio Batista omver wierp in januari 1959. Sindsdien is er een Castro aan de macht in Cuba: eerst de inmiddels gepensioneerde, 86-jarige Fidel, en van 2006 tot nu, zijn jongere broer, Raul, 81.

Deze generatiewisseling betekent niet dat Cuba over zal stappen naar een ander politiek systeem. Er is geen weg terug naar het kapitalisme, zei Raul Castro in de Nationale Assemblee op zondag. Niettemin moet de overgang naar een nieuwe generatie worden gezien in de context van andere hervormingen die door de jongere Castro in beweging zijn gezet.

Deze hervormingen hebben het gezicht van het Cubaanse socialisme al veranderd. Castro heeft particuliere landbouwbedrijven, coöperaties in sectoren en activiteiten buiten de landbouw, en een scala aan kleine bedrijven geïntroduceerd. 

Toegegeven, deze zijn beperkt en sterk gereguleerd, maar toch maken ze winst en zijn ze het begin van een segment van rijkere, succesvolle ondernemers. Het is Cubanen ook toegestaan ??om huizen en auto’s te verkopen en, meer recentelijk, naar het buitenland te reizen als ze een visum kunnen krijgen uit een ander land. Hoewel er weinig bekend is over Diaz-Canel’s ideologie, is het waarschijnlijk dat hij, als de aangewezen Castro-opvolger, het eens is met deze hervormingen.

Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken reageert koeltjes op de aankondiging van de Castro’s en heeft duidelijk gemaakt dat het niet voldoende is om een ??opheffing van het Amerikaanse handelsembargo te vragen. Hoewel president Barack Obama geen verkiezingsbeloften heeft gedaan aangaande het formuleren van een Cuba-beleid in zijn tweede termijn, blijft de kwestie emotioneel en politiek geladen in de VS. Het Congres zal waarschijnlijk niet van gedachten veranderen en het embargo opheffen, zolang er een Castro aan de macht blijft.

Dat betekent niet dat relaties niet kunnen veranderen. Zo kon de regering-Obama Cuba verwijderen uit de lijst van staten die  het terrorisme steunen. Cuba heeft niet de middelen om gewapende groepen te helpen – zelfs niet de politieke wil om dit te doen. Cuba is ook niet Syrië, Noord-Korea of ??Iran in termen van het vormen van een bedreiging voor de VS.

De opheffing van het embargo zal waarschijnlijk pas overwogen worden na een periode van meer normale betrekkingen tussen de landen. Er is ook een juridisch obstakel: volgens de Helms-Burton Act van 1996, zal de VS de legitimiteit van een Cubaanse regering alleen erkennen als er geen Castro aan de macht is. Het lijkt erop dat niet zal gebeuren voor 2018.

Degradaties

De generatiewisseling in Cuba is echt. Niet alleen is Diaz-Canel in de plaats gekomen van de 83-jarige Jose Ramon Machado Ventura, maar de samenstelling van anderen organen van de macht is ook jonger aan het worden.Tachtig procent van de leden van de Nationale Assemblee zijn geboren na de revolutie en de gemiddelde leeftijd van de leden van de Raad van State is 57, met ongeveer 60 procent geboren na de revolutie.

Zoals de traditie is in Cuba, dankt Diaz-Canel zijn invloedrijke positie aan een ??van de Castro’s – in dit geval, Raul. Al in 2003, sprak de jongere Castro over de “stevige ideologische vastheid” van de elektrotechnicus, die heeft ook gediend als universitair hoofddocent en partijbaas in de Cubaanse provincies Villa Clara en Holguin.  Diaz-Canel heeft gediend in de strijdkrachten onder Raul Castro en heeft een reputatie opgebouwd als een goede manager van diverse militair-commerciële ondernemingen van Cuba.

Diaz-Canel zal voorzichtig moeten zijn. Er zijn een aantal jonge leiders die ooit op de nominatie stonden gekozen te worden als Castro-opvolger, maar later uit de gratie vielen. 

Een paar namen, – Roberto Robaina, Carlos Lague, Felipe Perez Roque – ze werden van erfgenaam plotseling gedegradeerd zonder veel ceremonie of uitleg. Het verschil is dat ze hun posities van macht te danken hadden aan Fidel Castro en werden gedegradeerd toen ze bij hem uit de gratie vielen. Diaz-Canel zou de favoriet van Raul Castro zijn.

Ervan uitgaande dat niets bijzonders gebeurt vóór 2018, dat Raul gezond blijft en dat er geen ideologische zuiveringen komen, is de grote vraag voor Cuba, en voor Diaz-Canel zelf, het succes van Raul’s hervormingen.

Als het goed gaat komt er mischien een soort semi-communisme tot stand met een dynamische, staats-gecontroleerde kapitalistische economie. Of misschien zullen van dag tot dag de hervormingen verder doordringen en uiteindelijk een van de weinige communistische systemen in de wereld vernietigen. 

GoneNative

Bronnen:Wikipedia, Ecured, foto: http://www.ecured.cu/index.php/Archivo:Miguel-diaz-canel.jpg