Wat is er aan de hand in IJsland (4): de resultaten
ABVV, Vakbonden, Ijsland, Bankencrisis, Imf, Euro, Eurocrisis, Sociale welvaartstaat, Actie, algemene staking, besparingen, vakbonden, Bankencrisis, economie, Europese besparingen, Europa besparingen, Banken crisis, Herverdeling van de welvaart -

Wat is er aan de hand in IJsland (4): de resultaten

woensdag 14 augustus 2013 20:57
Spread the love

In IJsland spatte 5 jaar geleden één van de grootste financiële bubbels uit de moderne geschiedenis uiteen. Toch ontsnapt het eiland aan een langdurige economische en sociale crisis. Wat is hier aan de hand?

In deze blog belichten we de resultaten van het samen met de vakbonden uitgetekende anti-crisisbeleid, weerleggen we de kritieken en formuleren we inspirerende lessen.

Het IJslandse anti-crisisbeleid of stabiliteitspact versterkt de welvaartsstaat, verdeelt de inspanningen tussen belastingen en besparingen, hervormt de fiscaliteit en zwengelt investeringen aan. Hoe? Lees de vorige blog ‘Wat is er aan de hand in IJsland (3): de alternatieve aanpak.

Beter dan Europa

De uitvoering van het stabiliteitspact startte eind 2009 en de economische indicatoren tonen aan dat de eerste resultaten niet lang op zich hebben laten wachten.

De werkloosheid (zie grafiek[1]) zakt momenteel – na de piek in 2010 – opnieuw onder de 5%. Dit is nog steeds hoog voor een land dat geruime tijd bijna volledige tewerkstelling kende, maar onvergelijkbaar met de eurozone.

De economische groei zal in 2013 bijna 2% bedragen. Voor de eurozone wordt dit jaar een krimp van bijna 0,5% verwacht. Opnieuw onvergelijkbaar.

Meer gelijkheid

Het opmerkelijkste resultaat vinden we bij een andere indicator: de inkomensongelijkheid.

Een recente studie van de OESO leert ons dat tussen 2007 en 2010 de ongelijkheid van het besteedbaar inkomen (het inkomen na belastingen en andere transfers) met bijna 4% afnam. Zoals in het merendeel van de Europese landen daalde in IJsland het besteedbare inkomen, maar terwijl in deze landen de verdeling van de overgebleven koek ongelijker werd, werd in IJsland de cake op een meer gelijke manier verdeeld.

Lagere inkomensgroepen werden ondersteund waardoor de binnenlandse economische vraag op peil bleef. De overheid ging niet als een gek te keer in haar uitgaven. Extra inkomsten werden gezocht bij hen die voor de crisis te uitbundig in de vetpotten hadden gegraaid. En de IJslanders besloten volop in te zetten op sectoren die een echte meerwaarde vormden voor de economie.

Zonder euro is het makkelijk

Critici van het IJslandse ‘wonderlijke’ herstel werpen vooral op dat IJslands economische prestaties te verklaren zijn door de afwezigheid van de euro. Door een forse devaluatie van de kroon werd IJsland snel aantrekkelijk voor investeerders en toeristen. Dit klopt, maar verklaart slechts gedeeltelijk het herstel.

Landen als Spanje, Ierland of Griekenland hebben door enorme besparingen en structurele hervormingen een gigantische ‘interne devaluatie’ doorgemaakt. Dit betekent dat de arbeidskosten en (in mindere mate) de prijzen er zijn gedaald. En toch staan de economische prestaties in deze landen omgekeerd evenredig ten opzichte van IJsland.

Geen electoraal succes

Dezelfde critici merken terecht op dat de roodgroene coalitie bij de verkiezingen in april 2013 zwaar werd afgetroefd door de rechts-conservatieve partijen. Ondanks de sterke economische en sociale prestaties werd ze niet door de kiezer beloond. De rood-groene coalitie is niet zozeer afgerekend op de resultaten van haar beleid, maar is ten onder gegaan aan de beloftes van de oppositiepartijen.

De Progressive Party van de nieuwe premier Gunnlaugsson zette in haar campagne alles in op private schuldkwijtschelding. IJslanders blijven gebukt gaan onder torenhoge schuldaflossingen en de belofte dat ze “hun geld zouden terugkrijgen” bleek een gouden electorale zet.

Daarnaast was de publieke verwachting om snel terug te kunnen keren naar het IJsland van vóór 2008, met een bijna volledige tewerkstelling, hoge inkomens en het ‘Viking-optimisme’, een illusie waar iedere regering aan ten onder zou zijn gegaan.

Goed om weten is wel dat de nieuwe conservatieve regering na twee maanden regeren al 20% van haar kiezers kwijt is…

Wat hebben we geleerd?

Of het IJslandse herstel een duurzaam herstel zal zijn, moet het komende decennium uitwijzen, maar in ieder geval kan de eurozone enkele belangrijke lessen leren uit de IJslandse manier om de crisis aan te pakken:

  1. Versterk in tijden van crisis de structuren van je welvaartsstaat en bescherm de lage inkomensgroepen.

     

  2. Zorg tijdens een budgettaire consolidatie voor een juiste balans tussen belastingen en besparingen.

     

  3. De buitenlandse financiële hulp en de hervormingen die hiermee gepaard gaan moeten volledig maatschappelijk gesteund worden. Verhoog hiervoor de intensiteit van sociale dialoog.

     

  4. Een financieel systeem dat de winsten privatiseert en verliezen socialiseert kan en mag nooit meer aanvaard worden.

?

In de baai van Reykjavik staat een onopvallend wit houten huis. Het is de plek waar in oktober 1986 Reagan en Gorbatsjov elkaar dusdanig leerden vertrouwen dat de Koude Oorlog drie jaar later volledig zou ontdooien. Misschien moeten de hedendaagse Europese leiders IJsland ook ter inspiratie nemen om over drie jaar de crisis achter ons te laten.

Als een eiland dat duizenden kilometers ver van de rest van de wereldeconomie verwijderd ligt, zich uit een dramatische situatie kan redden, waarom wij niet?

Lars Vande Keybus

Economisch Adviseur Federaal ABVV 

Voetnoten

  • [1]Grafiek: economische groei en werkloosheid

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!