Precies 40 jaar geleden, op 14 augustus 1973, ging de eerste editie van Free Music van start in ‘De Muze’, hartje Antwerpen. Het in recordtijd door muzikanten georganiseerde festival was, in lijn met de woelige tijdsgeest, een reactie tegen de nieuwe en meer op de mainstream en het Amerikaanse sterrensysteem gerichte koers van de openbare omroep en Jazz Middelheim. De betrokken musici groepeerden zich achteraf in de W.I.M. (Werkgroep Improviserende Musici) met pianist Fred Van Hove als grondlegger en voorzitter. W.I.M. bleef Free Music organiseren tot in 2004. Het festival verwierf een sterke reputatie in de wereld van de nieuwe muziek.

Follow The Sound

Sinds 2005 wordt het festival voortgezet door een onafhankelijke organisatie met Rob Leurentop als artistiek directeur. De nieuwe benaming ‘Follow The Sound’ werd ontleend aan een compositie van Ornette Coleman. Het festival is, parallel met de ontwikkeling van opeenvolgende generaties artiesten en hun muziek, de initiële focus op free jazz ontgroeid. Het presenteert artiesten die de muzikale talen van de jazz, klassieke avant garde, avant rock, ethnische muzieksoorten, en nieuwe of minder nieuwe muziek allerhande, als bouwstenen hanteren voor unieke en innovatieve creaties, met de nadruk op improviserend samenspelen, ook wel ‘Instant Composing’ genoemd.

Last Minute

Dat de verjaardagseditie een extreem hoog last minute gehalte vertoont, heeft te maken met buitenmuzikale omstandigheden in de kleine organisatie, en vooral met de onzekerheid waarin zogenaamde ‘niche’ festivals verkeren.

Artistiek directeur Rob Leurentop: “In de pop of in de mainstream jazz mag je best een economische logica hanteren, maar een creatief festival dat zich richt op innovatie en experiment kan onmogelijk iets opbouwen volgens de maatstaven van dat systeem. Zonder een behoorlijke basis en structurele ondersteuning op lange termijn kan je onmogelijk je artistieke missie vervullen zoals het hoort.”

Beoordelingscommissie muziek

Helaas ziet de voor Vlaanderen en Brussel bevoegde beoordelingscommissie muziek dat niet in. “Zij heeft geen artistieke visie en weinig kennis ten opzichte van deze muzieksoorten in hun geheel. Op welgeteld één enkele uitzondering na, heeft sinds 2005 zelfs nooit iemand van de commissie het festival bezocht. De dames of heren die ons dossier lezen en artistiek moeten beoordelen weten vermoedelijk niet eens hoe de muziek op Follow The Sound werkelijk klinkt, maar hebben van horen zeggen ongetwijfeld wel een of andere kant-en-klare simplificatie of een handig vooroordeel in hun hoofd zitten. De administratie van het Agentschap Kunsten is niet altijd positief geweest maar wel steeds uiterst correct. De artistieke commissie verliest echter haar tijd met voortdurend op de man te spelen en het veilig stellen van de belangen van de commissieleden en hun eigen organisaties en persoonlijke stokpaardjes.”

Beslissend moment

Bij de recente subsidieronde verloor Follow The Sound net als het Wereldcultuurcentrum Zuiderpershuis zijn vaste toelage van Vlaanderen. Pas sinds begin juli weet de organisatie dat het voor dit verjaardagsjaar slechts een zeer bescheiden projectondersteuning ontvangt. “Gelukkig doet de Stad Antwerpen wat ze in de gegeven omstandigheden kan, zodat we nog net wat marge hebben. Zelfs dan hebben we door tegenvallende inkomsten en onverwachte kosten over de voorbije 5 jaar onze grotere plannen voor de zomer en de herfst moeten opbergen. We houden het nu bij één mooie en zeer stevig gevulde dag. Dat doen we dan liefst op een moment met historische betekenis, aan de vooravond van Jazz Middelheim waarmee het 40 jaar geleden allemaal begon.” Daarmee is de cirkel rond, wat daarna komt is een vraagteken. “We zijn wel in Kamikaze modus gegaan, met niet eens 2 weken om die ene dag op woensdag 14 augustus 2013 officieel te promoten. Het wordt spannend, maar ik heb er goede hoop op dat in de gegeven omstandigheden de passie voor de muziek het verschil maakt en de fans mobiliseert. Voor de toekomst van Follow The Sound is dit een beslissend moment.”

Kalle Kalima

Op die korte tijd heeft Follow The Sound uiteindelijk nog een sterk programma bij elkaar kunnen krijgen, waarbij Leurentop veel lof heeft voor de optredende artiesten die zich snel wilden vrijmaken en zich sterk betrokken toonden bij het festival met iconen zoals Mats Gustafsson en Thurston Moore voorop: “Kalle Kalima, de rijzende ster van de nieuwe muziek in Finland, brengt voor het eerst zijn band naar ons land. Hun muziek evoceert de troeblerende wereld van Stanley Kubrick en David Lynch.”

André Goudbeek

“Uit de bloeiende nieuwe scene in Polen komt het duo Mykrokolektyw met intrigerende soundcapes van trompet, drums en electronics. En dan is er ook nog het optreden van André Goudbeek die de historische link naar 1973 gaat leggen. Goudbeek speelde als jonge saxofonist met het Full Moon Trio op de eerste editie van Free Music èn op Jazz Middelheim. Goudbeek, onder meer bekend van zijn vooraanstaande rol in het roemruchte Kollektief van wijlen Willem Breuker, brengt een sterk trio met bassist-beeldhouwer Peter Jacquemyn en drummer Mark Sanders.”

“Alleen is het jammer dat Fred Van Hove die als grote pionier en ‘founding father’ ieder jaar met een uniek project aanwezig was op het festival, zijn agenda niet meer kon wijzigen. Hopelijk is hij er volgend jaar weer bij.”

Praktisch

Kamikazeconcertdag Follow The Sound- Zuiderpershuis Antwerpen – Toegang via Waalse Kaai 15. Deuren, kassa en bar gaan open om 14.30 uur. Kalle Kalima start om 15.30 uur. De concerten, vijf in totaal, duren ongeveer 50 minuten, telkens met ruim een half uur pauze. Het slotconcert met Gustafsson-Moore begint om 21.30 uur.