28 juli 2013, presidentsverkiezingen in Mali. Het Malinese volk wordt verondersteld een stem uit te brengen op een van de 27 presidentskandidaten. Of de opkomst groot zal zijn, wordt betwijfeld. Journalisten en ontwikkelingshelpers gevestigd in Mali reageren kritisch op de verkiezingen.

Afua Hirsch, West-Afrikacorrespondent van The Guardian titelt een artikel van 24 juli 2013 met “Mali heeft deze haast voor verkiezingen niet nodig” en Manon Stravens, werkzaam bij ontwikkelingsorganisatie ICCO in Mali zegt op Vice Versa Online (25 juli 2013): “Ik denk niet dat Mali er (nvdr: = de verkiezingen) klaar voor is. (…) We weten inmiddels dat de Malinese democratie meer façade dan inhoud is.”

De drijfveer achter de verkiezingen komt namelijk van buitenaf: van Frankrijk, de VS, de VN, de EU. Of, zoals Hirsch het stelt: “Mali wordt naar de stembus gedwongen om tegemoet te komen aan internationale noden”.

Toeareg en Terakaft

Een dag voor de verkiezingen treedt de Malinese groep Terakaft op op Sfinks Mixed. Sanou Ag Ahmed, een van de gitaristen, valt op met de kenmerkende blauwe hoofddoek van de Toeareg, een islamitische nomadenstam waarbij de man gesluierd gaat en de vrouw niet.

In het begin van de 19de eeuw dragen de Toeareg de kroon in de centrale Sahara (het huidige Algerije, Libië) en de grenzen van de Sahel (Niger, Mali en Burkina Faso), totdat een eeuw later de Fransen het gebied innamen.

In 1963 komen de Toeareg voor het eerst in opstand in Noord-Mali, tot vandaag een politiek instabiele regio. Sinds de jaren 90 heeft een reeks opstanden het gebied verder gedestabiliseerd, wat uiteindelijk uitmondde in een staatsgreep van een groep regeringssoldaten op president Amadou Toumani Touré, op 22 maart 2012. Reden voor de coup: men voelde zich niet langer veilig onder het bewind van Touré voor de Toearegrebellie. Vandaar de verkiezingen vandaag.

Misschien is het de bewogen geschiedenis van de Toeareg, misschien is het het barre klimaat van de woestijn, of eenvoudigweg de lange dag op de baan vanuit Frankrijk, maar het gelaat van Abdallah Ag Ahmed, de bassist van Terakaft, staat ruw en hard. Glimlachen doet hij niet tijdens het interview, en dat zal zo blijven tijdens het concert. 

Stuk van de zon

Of Terakaft van plan is op 28 juli een stem uit te brengen of niet. “Neen. Wij mogen niet stemmen,” zegt Ag Ahmed.

“Onze stem wordt niet erkend. Wij komen bovendien uit het noorden van Mali, en daar zijn de verkiezingen van geen tel. In het noorden heerst er chaos. De Toeareg zijn trouwens ook niet afgevaardigd in het Malinese politieke stelsel, dat gedragen wordt door buitenlandse mogendheden. De internationale gemeenschap subsidieert Mali, maar daarvan zien de Toeareg geen cent. Wij worden genegeerd en verdrongen en daartegen komen wij in opstand. We eisen onze eigen plek weer op, een stuk van de woestijn, een stuk van de hemel, een stuk van de zon.”

Vechten ze voor een eigen land? “Nee, we zijn geen separatisten. We willen enkel erkenning.”

“Met Terakaft zingen we over wat we zien en horen in ons leven in de woestijn. Politiek en oorlog horen daar ook bij. We hebben een lied waarin we zingen over een man die door de woestijn loopt, door een regen van kogelschoten. Dat is wat we dagelijks meemaken. Waarom zouden we daar niet over zingen? Het is de waarheid.”

Tijdens het concert is het toch moeilijk te geloven. Het publiek staat te dansen op vrolijke gitaarriffs en een verleidelijke baslijn. Dansen op liedjes waarin de kogels je om de oren vliegen. 

Dromen

Abdallah, je zingt over de realiteit. Wat zijn je dromen? “Stabiliteit in Afrika en Mali. Erkenning van de Toeareg en de andere minderheidsgroepen in Mali. En een wereld waarin je overal kan gaan zonder paspoort.” Zie ik de indruk van een glimlach verschijnen?

Abdallah Ag Ahmed ondergaat het interview zoals je interviews ondergaat op een tour rond muziekfestivals in de zomer, met een mengeling van verwondering en verveling, maar hij kijkt onrustig om zich heen met een scherpe, brandende blik. Zijn dat de ogen van de woestijn? De ogen van een rebel? 

De oprichter van Terakaft, Kedhou Ag Ossad, is een beruchte medespeler in de Toearegrebellie. In de jaren 80 nam hij de wapens op en werd verschillende keren neergeschoten en dood verklaard. Terakaft is een muziekgroep en muziekgroepen bedienen zich niet van geweren, maar wel van gitaren om een punt te maken. “Het grootste deel van de culturele export uit Mali komt van de Toeareg. Terakaft is een van die exportproducten. Is het onredelijk dat wij de erkenning willen die ons toekomt?”