Brazilië beleeft zijn grootste straatprotesten sinds 1992, toen massamanifestaties tot het vertrek van president Fernando Collor leidden.

Het protest begon met vijfduizend jongeren, die een prijsstijging van het openbaar vervoer aanklaagden. Het bracht in tien dagen anderhalf miljoen mensen op de been, onder meer in São Paulo en Rio de Janeiro.

Bijenzwerm zonder koningin

Augusto de Franco, oprichter van de Escola de Redes, een organisatie die onderzoek doet naar sociale netwerken, zegt dat zoiets alleen kan in “sterk geconnecteerde samenlevingen”, zoals in Madrid en andere Spaanse steden, of ook in Egyptische steden. “Er was geen centrale oproep, geen leiderschap.”

João Pedro Stédile, leider van de Beweging van Landarbeiders Zonder Grond (MST), spreekt van een bijenzwerm zonder koningin.

“De jongeren zijn niet aan partijen gebonden. Ze wijzen niet de ideologie van de partijen af, wel hun methodes.”

Ook armen en arbeiders

Volgens Stedile is het belangrijk dat de arbeidersklasse zich bij het protest aansluit. Dat was al bij de laatste manifestaties te zien, met vertegenwoordigingen van vakbonden, vrouwenrechtengroepen, en boeren- en inheemse organisaties.

Ze vragen onder meer investeringen in gezondheidszorg en onderwijs, een verkorting van de werkweek tot 40 uur, een belastinghervorming die de rijksten meer doet betalen, en een opschorting van de mijnbouwconcessies.

“Volgens mij heeft het protest een economische en sociale basis”, zegt Stédile. “Het gaat er niet zozeer om de jongeren in een politieke richting te duwen, wel om de arbeidersklasse in beweging te krijgen, om de armen en arbeiders op straat te krijgen. Dat is de uitdaging.”

Donderdag staking

Hoe sterk de mobiliserende kracht van de vakbonden en sociale organisaties is, zal donderdag blijken op de “nationale dag van strijd en staking”.

“We stellen vast dat de media en conservatieve en rechtse sectoren de mobilisaties trachten te beïnvloeden met eisen waar de meerderheid van de Brazilianen niet achter staat”, zegt de CUT, de grootste vakbond van het land, een van de 77 organisaties die donderdag tot actie heeft opgeroepen.

Zelfs de Arbeiderspartij (PT) van president Dilma Rousseff mengt zich in het protest, op aandringen van voormalig president Luiz Inácio Lula da Silva. Links moet vermijden dat rechts zich de protestbeweging toe-eigent, zegt Lula.