Is NewB klaar voor de grote stap?

Met meer dan 1700 kwamen ze op zaterdag 6 juli naar Auditorium 2000 op de Heizel, een pak meer dan op de vorige Algemene Vergadering (AV) van nauwelijks een maand eerder (14 juni 2013). Woordvoerder Bernard Bayot is niet langer verrast door die grote opkomst. De voorbije maanden overtroffen immers alle verwachtingen. Waar men tegen deze AV 10.000 coöperanten had verhoopt, werden het er meer dan 43.000.

Hij is er gerust in. “Vandaag gaat het over de coöperanten. Zij zullen de beslissingen nemen. Gaan we over tot de oprichting van een bank. Als dat gebeurt, wat zijn dan de volgende stappen?” Eenmaal die fundamentele beslissing is genomen, zal de keuze van de tussenstappen naar die nieuwe bank cruciaal zijn. “Het zal daarbij echter niet alleen over de technische stappen gaan. Het engagement van de duizenden coöperanten zal cruciaal zijn. Dat zal concreet ook betekenen dat ook zij investeren in dit nieuwe initiatief.”

Denkt de organisatie al verder dan de startfase? “We gaan eerst zien of we tegen het einde van dit jaar voldoende startkapitaal bij elkaar hebben. Dan zien we verder.” Coöperatieve banken zijn echter geen nieuwe uitvinding. Er zijn er al geweest. Het ARCO-débacle ligt nog vers in het geheugen. “We hebben één groot voordeel. Wij kennen de les van wat met die vorige coöperatieven is misgelopen, hoe en waarom! Het zal zaak zijn dat belangrijke geheugen in de statuten in te bouwen.”

Géén speculatieve activiteiten

“We gaan een paar essentiële zaken in de statuten inbouwen. Daar stemmen we vandaag over. Ten eerste dat NewB alleen maar de basistaken van een bank zal uitvoeren, kredietverlening en een verbod op speculatieve activiteiten. Om dat te veranderen zal 80 procent van alle aandeelhouders voor moeten stemmen. Bovendien zullen zowel de individuele coöperanten, de sociale organisaties en de investeerders elk afzonderlijk in hun groep een meerderheid moeten halen. Dat is een solide basis.”

“Ondertussen denken we zelfs al aan samenwerking over de grenzen heen. We inspireren ons op andere bestaande voorbeelden, zonder ze daarom te kopiëren. We leren daar veel uit, ook dingen die we beter niet doen. Eén ding is alvast duidelijk, we hebben gemeenschappelijke waarden die we met hen delen.”

Soberheid, transparantie …

Terwijl op het grote scherm beelden passeren van de vorige AV en van de reeds meer dan 160 info-avonden stroomt het auditorium vol. Alles wordt in goede banen geleid door het personeel – met slechts 15 zijn ze – én talloze vrijwilligers. Geen bedrijfspak, gewoon de eigen kledij, met zwart en grijs als hoofdkleuren. Daarmee zetten ze al één van de kernwaarden van dit nieuwe initiatief in de verf: soberheid, geen flashy brochures, geen blitse pakken.

De AV opent met een kort filmpje waarin in enkele minuten de volledige geschiedenis van het bankwezen, van de Romeinen over de kruisvaarders, tot aan de waanzin van de voorbije vijf jaar de revue passeert. Het filmpje is een goed voorbeeld van inventiviteit, creativiteit en … soberheid.  Kijk zelf hier, best grappig en tegelijk de nagel op de kop:

Een populair mopje in deze kringen: De slechte naam van bankiers is onterecht. Het zijn alleen die 98 procent die de overige 2 een slechte naam geven. Van die twee procent zijn er alvast enkele in de zaal aanwezig. Directeur Bayot en zijn vice-directeur Marc Bontemps zitten de vergadering voor. Geen grootse toespraken, zelfs voor de simultaanvertaling wordt voor een spotgoedkope formule gekozen: alle toespraken verschijnen in de andere taal op het scherm boven de sprekers.

Inspraak en investeren in de reële economie …

“Dit is voor iedereen een nieuwe ervaring.” “Er kwamen veel kritische bemerkingen”. Die werden allemaal verwerkt in een dossier waarvan de deelnemers een kopie in de hand krijgen. Een andere kernwaarde van de nieuwe bank zal inspraak zijn, participatie. Alles wordt besproken. Géén ‘vertrouwelijke’ cirkels, geen ‘discrete’ afspraken. Elke beslissing is openbaar, waarmee een derde waarde wordt duidelijk gemaakt: transparantie.

De voornaamste troef van Newb Coop wordt echter de ‘reële economie’. Speculatie wordt resoluut afgewezen, geen najagen van woekerwinsten, geen kortetermijndoelstellingen. Deze bank zal alleen investeren in de echte economie. “Eén van de meest voorkomende opmerkingen die we op de info-avonden en op de website kregen was net die eis voor transparantie. Wij willen weten wat er met onze centen gebeurt.”

10.000 werd 43.000

Dit initiatief is niet over een nacht ijs gegaan. Meer dan 160 info-avonden werden gehouden (ze gaan trouwens nog steeds door). De voorjaarscampagne had de ambitie 10.000 mensen zo ver te krijgen 20 euro te storten in een initiatief dat nog niets bewezen heeft. Het werden er meer dan 43.000.

De initiatiefnemers blijven echter met de voeten op de grond staan. De hamvraag blijft immers: hoeveel gaan de coöperanten in NewB steken? Twintig euro is een mooi gebaar, maar hoeveel gaan die coöperanten werkelijk willen investeren eenmaal de echte stap wordt gezet.

Haalbaarheidsstudie

NewB liet een haalbaarheidsstudie uitvoeren door professor Gino Verleye van de Universiteit Gent. Hij presenteerde zelf de resultaten van zijn onderzoek. Hij peilde naar de bereidheid bij de reeds ingeschreven coöperanten aan de hand van vier vragen:

• zijn ze bereid reeds te investeren nog voor het initiatief een bank is geworden;
• zijn ze bereid te investeren eenmaal de bank er is;
• willen ze hun geld in een spaarbank steken (deels, volledig);
• willen ze zich inzetten om anderen te overtuigen mee te doen?

Dat blijkt goed mee te vallen. Hoewel slechts 5 procent reeds wi investeren voor de bank er is, stijgt dat percentage naar 70 zodra de bank er is; 59 procent wil wel een deel van zijn spaarcenten in een spaarbank steken, 34 procent wil het grootste deel in die nieuwe spaarbank plaatsen.

Coöperanten gaan er voor

Een peiling naar de waarden van de nieuwe bank geeft dit resultaat: transparantie komt op de eerste plaats, daarna communicatie; duidelijkheid over de bestedingen van het geld komt op de derde plaats. Opvallend dat deze deelnemers aan een nieuwe bank de klassiekers van het traditionele bankwezen niet prioritair stellen: hoge winstmarges.

Er zijn nog een aantal structurele zwaktes. Minder dan 25 procent van de coöperanten zijn vrouw. Zoals ook duidelijk blijkt uit het aanwezig publiek ontbreken de jongeren nog grotendeels.

Na deze omstandige uitleg komt de belangrijkste stemming van de dag vrij snel. Om 15.20 uur wordt de knoop doorgehakt. Een overdonderende meerderheid van de aanwezigen stemt voor de oprichting van een bank. De concrete stappen voor de aanvraag van een banklicentie kunnen beginnen.

Ook de begroting voor de tweede helft van 2013 wordt vastgelegd. Typerend voor de stijl van dit nieuwe initiaitef is dat er slechts een 20-tal mensen voor werken (in feite slechts 15 voltijdse equivalenten). Hun huidig contract loopt ten einde op 15 juli, over enkele dagen.

Bernard Bayot en Marc Bontemps benadrukken echter dat dit enkel mogelijk was door de onbaatzuchtige inzet van duizenden vrijwilligers. Zij weten wat hen te doen staat. 60 miljoen euro is geen peulschil. Meer tegen het einde van 2013.