Artikel in La Prensa van 1 april 2013 waarin men de boerenbeweging discretiseert door ze in verband te brengen met gewapende bendes
Manuel Zelaya, Porfirio Lobo, Nationaal Front van Volksverzet (FNRP), Landconflict, Volksverzet, Landgrabbing, Bajo Aguan, LIBRE, MUCA, Facussé, Coup, Xiomora Castro -

Onderdrukking van boeren en oppositie in Honduras duurt voort

vrijdag 5 juli 2013 16:00
Spread the love

De laatste jaren zijn tientallen boeren in Honduras vermoord als gevolg van een landconflict met grootgrondbezitters. Sinds de coup in 2009 is de situatie nog verslechterd. De boeren claimen recht te hebben op de grond die door de grote agrobedrijven vaak op dubieuze wijze werd verkregen. De grootgrondbeziters reageren met gewapende privé-milities, terwijl het leger en de politie passief aan de zijlijn staan. Vooral in de Bajo Aguan, aan de noordkust van Honduras, laait het geweld hoog op.

Begin jaren negentig veranderde de Hondurese regering de landhervormingswetten. De wetten waren onderdeel van het structurele aanpassingsprogramma van de Wereldbank dat liep tussen 1988 en 1993. Door de bekrachtiging van de wet werden de beperkingen op doorverkoop van grond en de limiet op aantal hectaren afgeschaft.

Volgens een rapport van Rights Action werd de wet vervolgens misbruikt door welgestelde Hondurezen om zich te verrijken. Er werd massaal fraude gepleegd met de verkoopakten en grond werd bezet door de bewakingsagenten van de grootgrondbezitters. Daarnaast werden de leiders van coöperaties met geweld onder druk gezet om hun land te verkopen zonder toestemming van de leden van de coöperaties. Het aanpassingsprogramma voorzag ook in de heilige drievuldigheid van het neoliberalisme: privatisering, liberalisering en bezuiniging. Door het opheffen van importtaksen werd de markt overspoeld met goedkope Amerikaanse landbouwproducten en werden veel boerencoöperatieven dood geconcurreerd.

Haydee Sarabia van COPA (Coordinadora de Organizaciones Populares del Aguán) zegt dat het grootste deel van de grond in de Bajo Aguan in handen is van drie grootgrondbezitters: Miguel Facussé, de rijkste Hondurees en CEO van Dinant, een voedingsbedrijf dat de populaire Hondurese snacks produceert, René Morales, uit El Salvador en Reinaldo Canales, een Nicaraguaan die in Honduras begon te investeren na de overwinning van de Sandinisten in Nicaragua, eind jaren ’70. Zij zetten vooral in op plantages van Afrikaanse palm. De palmolie is niet alleen winstgevend door het veelvuldig gebruik in voeding en cosmetica maar ook door de biodieselboom.

Een van de eerste organisaties die werd opgericht als reactie op de frauduleuze verkoop van grond aan agroreuzen was MCA (Movimiento Campesino del Aguan). Zij protesteerden eind jaren negentig tegen de illegale verkoop van grond die voordien aan een legerbasis toebehoorde in de regio rond Trujillo. Nadat de legerbasis opgedoekt werd, kwam de grond vrij voor herverdeling onder de boeren. Toen de gemeente de regels aan haar laars lapte begon de MCA met een bezetting. Voordat president Manuel Zelaya in 2009 naar Costa Rica werd verbannen was hij tot een akkoord gekomen met de MCA maar de overeenkomst werd door de nieuwe regering niet uitgevoerd.

Verschillende boerenorganisaties proberen via de rechter de agrobedrijven van het land dat de boeren claimen te verdrijven. In sommige gevallen zijn zij daar ook in geslaagd. Zo erkende een rechter in juni 2012 dat de gronden, waar de coöperatie MARCA (El Moviemento Auténtico Reivindicador Campesino del Aguán) recht op meende te hebben, illegaal waren verkocht aan Facussé en Morales. De advocaat van MARCA, Antonio Trejo, werd enkele maanden later echter doodgeschoten. En in februari van dit jaar werd zijn broer, José Trejo, ook lid van MARCA, vermoord. De dag voor zijn dood drong hij bij het bestuur nog aan op een onderzoek naar de dood van Antonio en sprak hij de media toe om de aandacht voor de zaak niet te laten verslappen.

Sinds de staatsgreep in 2009 voelen de grootgrondbezitters zich gesteund, zelfs bij het gebruik van bruut geweld, door de conservatieve regering geleid door president Porfirio Lobo Sosa van de nationalistische partij. Zijn regering onderneemt niets om de moorden tegen te houden of een onderzoek naar de daders in te stellen. Lobo werd in 2009 verkozen in een klimaat van repressie en zonder de controle van internationale waarnemers. Officieel is voormalig president Manuel Zelaya afgezet omwille van een ongrondwettig referendum maar zijn beleid dat steeds meer naar links opschoof was de echte reden. In de eerste twee jaren van zijn ambtstermijn kleurde Zelaya binnen de lijntjes van de conservatieve Hondurese politiek. Vanaf 2008 zocht hij toenadering tot Venezuela. Even leek het er zelfs op dat Honduras zou toetreden tot ALBA, het handelsakkoord opgericht door Hugo Chávez waar ook Cuba en Ecuador lid van zijn. Door de duidelijke linkse koers stond Zelaya lijnrecht tegenover het parlement, de bedrijvenwereld, de grote politieke partijen en het grondwettelijk hof. Voor de machtige agrobusiness stonden de goede handelsrelaties met de VS op het spel. In 2009 kondigde Zelaya een referendum aan waarbij aan de bevolking de toestemming zou worden gevraagd om de grondwet te veranderen. Door zijn tegenstanders werd de volksraadpleging geïnterpreteerd als een poging om een tweede ambtstermijn in de grondwet te schrijven en zo aan de macht te blijven. Het grondwettelijk hof verklaarde het referendum ongrondwettelijk. Op 26 juni werd Zelaya gearresteerd op verdenking van machtsmisbruik en verraad. Hij werd door het leger verbannen naar Costa Rica, ironisch genoeg een ongrondwettelijke actie omdat hij recht had op een proces. De conservatieve leden van het parlement en het gerechtshof konden op deze manier de president die te veel naar links was opgeschoven verwijderen en hun economische belangen veilig stellen.

Onder het bewind van Lobo werden de kleine vorderingen die Zelaya had gemaakt om het landconflict op te lossen al gauw teniet gedaan. Toen in 2010 zes boeren werden vermoord door bewakingsagenten van een van de plantages van Miguel Facussé greep president Lobo deze gelegenheid aan om een vermeende guerrillabeweging in de Bajo Aguan te bestrijden. De regering ontplooide een legermacht van een duizendtal soldaten, Xatruch II genaamd en militariseerde de gehele zone. De minister voor veiligheid beschuldigde Nicaragua er toen zelfs van boeren op te leiden tot guerrillero’s. President Lobo moest dit nadien echter ontkennen omdat er nooit bewijs is gekomen voor het bestaan van een guerrillabeweging. Ondanks het ontbreken van guerrillero’s bleven de soldaten om de veiligheid in de streek te bewaren. Rights Action rapporteert verschillende incidenten waarbij soldaten, de politie en de privémilities van Facussé samenwerkten. De politie en het leger worden niet ingezet om de bevolking te beschermen maar om de belangen van de grootgrondbezitters te dienen.

Sinds 2009 zijn ongeveer een honderdtal boeren vermoord in de Bajo Aguan. Dit jaar alleen al vonden meer dan twintig moorden plaats op boeren. Vaak zijn vooraanstaande figuren van coöperaties die land bezetten het doelwit. Begin januari werden twee boeren van MOCRA (Movimiento Campesino Recuperación del Aguán) doodgeschoten vanuit een voorbijrijdende jeep. In februari werd de leider van MUCA (Movimiento Unificado Campesino del Aguan), een van de grootste boerencoöperaties, Juan Ramón Chinchilla, gearresteerd op verdenking van “bezetting van land”. Hij werd na enkele uren terug vrijgelaten. In mei werd een ander lid van MUCA vermoord voor zijn huis. Nog in mei legden Guatemalteekse forensische specialisten het illegaal graf van een vermoorde boer bloot. Het graf bevond zich op een terrein dat ten tijde van de moord, in 2012, werd bewaakt door bewakers van Miguel Facussé. En dit zijn maar enkele van de vele incidenten die dit jaar plaatsvonden.

21 Amerikaanse senatoren riepen afgelopen maand de minister van buitenlandse zaken, John Kerry, op om geen geld te geven aan Hondurese veiligheidstroepen die misdaden tegen de bevolking begaan. In hun rapport vermeldden de senatoren verschillende moorden op leiders van boerenorganisaties en journalisten. De senatoren zijn bezorgd over het eerlijk verloop van de aankomende presidentsverkiezingen in november 2013. Verschillende leden van de oppositiepartij LIBRE, geleid door Manuel Zelaya en met zijn vrouw Xiomora Castro als presidentskandidate, werden al vermoord. In het huidige klimaat van politieke onderdrukking moet de geldstroom naar politie- en legereenheden die mensenrechtenschendingen begaan gestopt worden, aldus de senatoren.

LIBRE is de politieke arm van het FNRP (Frente Nacional de Resistencia Popular). Het FNRP werd opgericht na de coup in 2009. Het bestaat uit een verzameling van lokale organisaties die zich samen hebben ingezet voor de terugkeer van Zelaya als president. Na de verkiezing van president Lobo in 2009 bleef het FNRP een mobilisatiekanaal voor sociaal protest. In 2012 werd LIBRE opgericht, een politieke vleugel, waarmee het FNRP de macht op democratische wijze in handen wil krijgen. In een interview zegt een vooraanstaand lid van de partij, Juan Barahona, dat wanneer de partij aan de macht komt zij Honduras buiten het neoliberale model zal houden.

Op 17 juni werd Castro op een partijcongres officieel voorgedragen als presidentskandidate. Ze hekelde er het tweepartijensysteem van de liberalen en nationalisten dat zwemt in corruptie en de criminaliteitscijfers geen halt kan toeroepen. Bovendien verklaarde ze dat wanneer zij verkozen wordt het leger terug naar de barakken wordt gestuurd. Castro legde ook nog nadruk op een verbetering van het onderwijs, de aanpak van corruptie en de depolitisering van de politie en het gerecht. Ook het landconflict in de Bajo Aguan staat hoog op de agenda. In de verkiezingspolls haalt LIBRE meer stemmen dan de nationalisten die nu aan de macht zijn. Het is echter de vraag in welke mate de verkiezingen vrij kunnen verlopen in het huidige politieke klimaat. Daarnaast is de partijstructuur van de nationalisten en liberalen veel beter uitgebouwd en zijn zij nog niet begonnen hun kanalen te mobiliseren. Het is tenslotte ook nog de vraag in welke mate de huidige regering een linkse verkiezingsoverwinning zal tolereren.

Nuttige links

Het rapport over de mensenrechtenschendingen in de Bajo Aguan van Rights Action

Artikel van FoodFirst over landroof in Honduras

Site van Libre en het FNRP

Uiterst informatieve film over het conflict in de Bajo Aguan met Engelse ondertitels

Climate Actions bericht frequent over de mensenrechten in Honduras

Blog met info over de recente politieke ontwikkelingen in Honduras

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!