Wordt U soms moedeloos van het eindeloze refrein “er is geen alternatief”, of het nu gaat om de redding van banken, het europese besparingsdictaat of de druk op de loonkost in de race naar de bodem?  Wordt u daar soms boos van, maar vraagt u zich af of we niet machteloos staan om daar iets tegen te doen?  En vooral, vraagt u zich af of er wel alternatieven zijn voor de huidige gang van zaken?

Dan was er dit weekend een streep zon in de duisternis, een dosis antigif tegen defaitisme, en een breed debat over waar het heen moet met de bankensector.  Fairfin organiseerde “Bank to Basics”, en het is goed geweest.  Een verslag.

Infomarkt

Om maar gelijk met de garagepoort in huis te vallen – het eerste wat je tegenkwam op Bank to Basics, was de infomarkt.  Erg lang moest je daar niet rondhangen om te zien dat er wél alternatieven zijn, en er zijn er zelfs veel. 

Voor wie het bijvoorbeeld stoort van haar of zijn spaargeld te parkeren bij een bank die daar voor eigen rekening mee speculeert, en dan nog in bedrijven die schade aanrichten aan mens en maatschappij, zijn er de alternatieve banken.  Of U uw spaargeld dan verhuist naar Argenta (1%) of Triodos (0%), het staat in elk geval niet meer bij BNP Paribas Fortis (39%) of Deutsche Bank (50%).  De cijfers komen uit de presentatie van Luc Weyn en zijn het percentage van hun totaal vermogen dat de banken gebruiken voor speculeren voor eigen rekening.  Het casino-gehalte, zeg maar.

Onze bank

Nog een stap verder gaat NewB.  Deze coöperatieve bank in oprichting wil letterlijk een bank van en voor de burgers zijn, en sluit “casino”-activiteiten expliciet uit in de statuten.  Als dat geen veilige bank wordt, weet ik het niet meer.  Van de Algemene Vergadering op 6 juli verwacht ik dat het een G1000+ wordt met een hoop potentie.  Daar zal het startschot gegeven worden om de banklicentie aan te vragen, want stemmen met je geld zal hier pas kunnen rond eind 2014.  Ik hoop van harte dat het sneller lukt, het lijkt me met Cyprus in het achterhoofd en onze niet opgedeelde grootbanken dringend.  Maar goed, er is ook een proces van participatieve, noem het directe, democratie op gang gebracht, en dat zal niet stoppen wat er ook gebeurt.  Het verschil met de AV van Dexia, waar ik ook was (na door twintig hoepels gesprongen te zijn) kon niet groter zijn.

Let’s LETS

Ook het geldsysteem zelf werd in vraag gesteld.  Nodig, want ons “geld” is een monocultuur – het wordt helemaal en quasi overal beheerd en uitgegeven, mét rente, door centrale en private banken, en is gebaseerd op ons fiat – het heeft dus de waarde die we er aan toekennen.  Of beter, die zij er aan toekennen.  Maar het kan anders – zo pleit de Belg Bernard Lietaer voor het invoeren van complementaire, alternatieve munten, die heel nuttige eigenschappen kunnen hebben.  Weet dat Bernard één van de architecten was van de ECU (voorloper van de Euro), dat hij bij de Nationale Bank werkte maar ook projecten deed in ontwikkelingslanden, en doceert – hij is dus verre van één of andere dromer zonder kennis van zaken.  Hier kan je meer lezen.

Een voorbeeld van een lokale alternatieve munt is LETS (Local Exchange & Trading System).  Het idee is eenvoudig: u doet wat voor iemand anders, en krijgt daarvoor een uur “tijdskrediet”.  Dat kan u dan gebruiken om mee te betalen voor een andere dienst van iemand anders.  Een systeem zo oud als de straat – in Londerzeel werden hele huizen gebouwd met gesloten beurs – in een nieuw jasje.  De basis is natuurlijk lokale solidariteit – en in onzekere tijden zou het opzetten en onderhouden van zo’n netwerk wel eens van levensbelang kunnen zijn.  Voor wie denkt dat dat overdreven is, kijk maar naar wat er gebeurt in Griekenland met de aardappelbeweging.

Je krijgt met dit soort netwerken een veerkrachtige samenleving.  Een zekere Ann, dichteres, en moeder “onder druk” van kinderen die haar spaarcentjes ethisch belegd willen zien, klampte me aan voor meer info over NewB.  Ze stelde me voor aan … Jef Peeters, de schrijver van het gelijknamige boek.  Toeval bestaat niet, alweer iets om dringend te lezen.  Ze kenden mekaar van een strijdkoor, Kontrarie .  Daar moet ik meer over horen, het woord “strijdkoor” alleen al is prachtig.

De palmboom-vibe

Misschien het meest positief en hoopgevend was echter niet dat die alternatieven bestaan.  Dat is al langer zo.  Nee, dat was de algemene sfeer, en de brede, hernieuwde belangstelling waarop het intiatief kon rekenen.  Een man van een jaar of vijftig die, duidelijk gefrustreerd, zich afvraagt wat we er aan kunnen doen en waarom er niet geluisterd wordt;  een grijzende heer van een jaar of zestig die m’n arm komt pakken na de lezing en waar ik gelijk mee op dezelfde golflengte zit, de bovenstaande ontmoeting – daar wordt een mens goedgezind van.  De palmboom die in het STUK-café stond, om een lokaal belastingsparadijs te s(t)imuleren, droeg daar toe bij.

Maar vooral – de organisatoren zijn hoofdzakelijk jonge wakkere mensen, en ook het publiek, enkele honderden allicht, was jong, minstens van geest.  In tijden waar het soms lijkt dat jongeren enkel bezig zijn met oppervlakkigheden en hun smartphone, of waarin iedereen wel in slaap lijkt gesust, is dat hartverwarmend.

Dit verslag schiet hopeloos te kort om het evenement recht te doen.  Ik miste het debat over Belfius, dat nochtans dringend publiek gevoerd moet worden.  Anders wordt deze parel snel-snel verkocht na een harde reorganisatie onder het personeel, van zo gauw ze weer winstgevend zijn, en nadat wij de verliezen slikten.  Het lijkt in deze tijden nogal logisch dat het een goed idee is een overheidsbank te hebben; een kwestie van diversiteit, net zoals met complementaire munten.  Ik miste ook de sessie over voedselspeculatie, over rentevrije leningen en crowdfunding, dat stevig in opmars is.  Dus, voor meer, véél meer informatie: over naar Fairfin en hún verslag van de dag.