Een man drinkt bier op straat in ?stanbuls Kad?köy-district (Foto: Today's Zaman, Cihan Acar).
Opinie, Nieuws, Politiek, Turkije, Islam, AKP, Recep Tayyip Erdo?an, Volksgezondheid, Ottomaanse Rijk, Alcoholmisbruik, Rookverbod, Syrië-beleid, Alcoholwetgeving, Persoonlijke levenssfeer -

Nieuwe alcoholwetgeving in Turkije is rookgordijn

De Turkse regering hanteert een beproefde strategie. Bij kritiek op een onderdeel van haar beleid waarop een antwoord lastig ligt, wordt onverwijld een rookgordijn opgetrokken. Ditmaal werd dat de nieuwe alcoholwetgeving. Ik ben ervan overtuigd dat die er sowieso wel zou zijn gekomen, maar de vaart waarmee de wet op stel en sprong door het parlement werd gejaagd, suggereert een meervoudige agenda.

donderdag 30 mei 2013 17:00
Spread the love

Toen in december 2012 nabij het zuidelijke gelegen Uludere (Roboski) 34 jongen Koerden aan flarden werden geschoten door F-16’s van de Turkse luchtmacht, werd bijvoorbeeld ijlings een wetgeving gelanceerd om de mogelijkheden tot abortus te beperken. Werkte perfect. Liberale Turken sprongen uit hun vel en de schande van Uludere verdween van de voorpagina’s.

Reyhanli

Recentelijk lag de regering wederom onder vuur. Deze keer naar aanleiding van de aanslag in het plaatsje Reyhanli, nabij de grens met Syrië. Sommigen houden de regering verantwoordelijk, omdat de politie en de nationale inlichtingendienst MIT wisten over een op handen zijnde aanslag.

Anderen beperken zich tot het standpunt dat de aanslag volgde uit de actieve steun van de regering-Erdogan aan de Syrische rebellen. Bij elkaar opgeteld ontstond echter behoorlijk wat kritiek op het Syrië-beleid van de regerende Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP).

Tot overmaat van ramp ving premier Erdogan bot bij de Amerikaanse president Obama tijdens zijn bezoek aan de VS. Geen no fly-zone in Syrië voorlopig, hoe graag Erdogan dat ook wilde. 

Bliksemafleider

Hoogste tijd dus voor een met verse controverse geladen bliksemafleider. Ditmaal werd dat de nieuwe alcoholwetgeving. Ik ben ervan overtuigd dat die er sowieso wel zou zijn gekomen, maar de vaart waarmee de wet op stel en sprong door het parlement werd gejaagd, suggereert een meervoudige agenda. 

Voor de AKP is alcohol een steen des aanstoots. Toen premier Erdogan een paar jaar geleden een bezoek bracht aan het om zijn uitstekende wijn vermaarde eiland Bozcaada, riep hij wijnboeren op over te gaan op olijven. De eilandbewoners verklaarden hem voor gek. Recentelijk beweerde Erdogan nog dat niet raki (45 procent alcohol), maar ayran (soort karnemelk, 0 procent alcohol) de nationale drank van Turkije is.

Waar je het ook aan kan merken is de belasting op alcohol, die sinds het aantreden van de AKP in 2002 fors is gestegen. Wat er met al die extra belastinginkomsten is gedaan, blijft vaag, maar al die nieuwe moskeeën moeten natuurlijk ergens van betaald worden.

“Wat er met al die extra belastinginkomsten is gedaan, blijft vaag, maar al die nieuwe moskeeën moeten natuurlijk ergens van betaald worden”

Volgens de nieuwe alcoholwetgeving mogen winkels tussen tien uur ‘s avonds en zes uur ‘s ochtends geen alcohol meer verkopen. Gaat vooral om kleinere levensmiddelenwinkels, die open blijven wanneer supermarkten hun deuren sluiten, maar daar zijn er in Turkse steden nogal wat van.

Verder worden geen nieuwe alcoholvergunningen meer afgegeven voor horecagelegenheden binnen honderd meter van een school of moskee. Alleen voor toeristencentra wordt wat dat betreft een uitzondering gemaakt.

Ook wordt de straf voor het rijden onder invloed verhoogd en het toezicht daarop verscherpt. Overigens is de controle op alcohol in het verkeer nu al tamelijk scherp. Probeer op vrijdag- of zaterdagavond maar eens het centrum van Istanbul uit te rijden zonder in een politiefuik terecht te komen.

Bloemetjes

Reclame voor alcohol wordt voortaan ook in kranten en tijdschriften verboden. Bovendien dient alcohol in films en series op tv onscherp of anderszins onherkenbaar te worden gemaakt. Zoals dat al een tijdje met sigaretten gebeurt. Enkele tv-kanalen doen dat door over ieder rokertje een bloemetje te plaatsen. Wordt erg hilarisch wanneer Clint Eastwood in een western de hele film door een sigaar wegpaft.

Betekent dat hij door een bloemetje voor zijn snoet voortdurend onherkenbaar is. Maar echt koddig werd het pas toen ik laatst een Clouseau-film met Peter Sellers zag. Iemand liet een doos sigaren uit zijn handen vallen waardoor er tientallen bloemetjes door het beeld vlogen. De jongens bij de bloemetjesdienst van de Turkse tv-waakhond zullen slap hebben gelegen van het lachen, al moeten ze veel werk hebben gehad aan dit kunststukje.

In de nabije toekomst zal het met drank op de tv net zo gaan. Tel daarbij op dat lichaamsdelen als borsten en billen, alsmede al te bloederige beelden, nu ook al onscherp worden gemaakt, en het zal duidelijk worden dat de Turkse tv een vage toekomst te wachten staat.

Ik plaats vraagtekens bij de effectiviteit. En ik ben ervaringsdeskundige, want ik probeer momenteel met roken te stoppen.

Wanneer iemand op tv een bloemetje opsteekt, valt me dat om een of andere reden extra op en word ik alleen maar meer aan mijn ontwenningsverschijnselen herinnerd. Ik kan me voorstellen dat alcoholisten binnenkort iets vergelijkbaars zullen ervaren.

Persoonlijke levenssfeer

Aan het einde van het Ottomaanse Rijk was het drinken van alcohol verbonden aan een pro-westerse en vrije levenswijze. Dat sfeertje hangt nog altijd om alcohol in Turkije. Maatregelen om de consumptie ervan te beperken, worden als gevolg opgevat als een onheuse ingreep in de persoonlijke levenssfeer.

Vergelijkingen met het verbod op alcohol in streng islamitische landen als Iran en Saoedi-Arabië zijn dan alom hoorbaar. Nogal overdreven vind ik zelf, want op de keper beschouwd, valt die nieuwe alcoholwet reuze mee. In sommige opzichten zijn er nog altijd minder beperkingen dan in Nederland. Zo mogen supermarkten ook onder de nieuwe wet nog sterke drank verkopen, wat in Nederland ondenkbaar is.

“Op de keper beschouwd, valt die nieuwe alcoholwet reuze mee. In sommige opzichten zijn er nog altijd minder beperkingen dan in Nederland”

Volksgezondheid

Een ander onderdeel van de nieuwe alcoholwet in Turkije bestaat uit waarschuwingen op flessen die informeren over de schadelijke gevolgen van drank. Zoals de rouwadvertenties die we in Nederland en België van sigarettenverpakking gewend zijn (waarvan de effectiviteit ook al wordt betwijfeld).

Met deze, en andere maatregelen tegen alcoholgebruik, suggereert de Turkse regering begaan ten zijn met de volksgezondheid. Daar ben ik niet van overtuigd.

In dat geval zou Ankara meer werk maken van andere bedreigingen waar de bevolking aan bloot staat. Zoals de vele onveilige situaties op het werk. Berichten (in linkse media) over ongelukken op scheepswerven, fabrieken en mijnen die daaruit volgen, zijn langzamerhand niet meer te tellen.

Maar als er weer eens een mijnramp plaatsvindt, doet premier Erdogan niet veel anders dan schouderophalend verzuchten dat dergelijke risico’s bij de beroepsgroep horen.

Een andere niet te onderschatten bedreiging van de volksgezondheid is de verontreiniging van het milieu. Het EU Progress Report beschrijft deze problematiek met het soort rood dat de aartsconservatieve directie van Turkish Airlines onlangs van stewardessenlippen trachtte te weren. Voor de regering heeft het echter geen enkele prioriteit. De oppositie hoor je er trouwens ook zelden of nooit over.

Toch kan geen mens er omheen dat de uitstoot van fabrieken door de groei van de Turkse economie enorm is toegenomen. Op veel plaatsen is het daardoor een stevige smeerboel.

Wanneer ik een stukje door Istanbul fiets, merk ik dat mijn glanzende tweewieler al snel bedekt raakt met een dikke laag dof stof. Dat spul adem ik dus ook in. Geen idee over de samenstelling ervan, maar het zou me niet verbazen wanneer het een grotere bedreiging is voor de volksgezondheid dan alcoholmisbruik, waarmee het koel beschouwd eigenlijk best meevalt in Turkije.

Ottomaanse Rijk

Kortom, ik geloof er niets van wanneer de regering beweert uit zorgen om de volksgezondheid tot de nieuwe alcoholwet te zijn gekomen. Wat ik nog minder geloof is dat men zich niet door het verbod op alcohol in de islam heeft laten leiden. Natuurlijk is dat wel zo. Zoals het AKP-beleid in zijn algeheelheid overloopt van religieuze inspiratie. Met voorop het Syrië-beleid.

“Ik geloof er niets van wanneer de regering beweert uit zorgen om de volksgezondheid tot de nieuwe alcoholwet te zijn gekomen. Wat ik nog minder geloof is dat men zich niet door het verbod op alcohol in de islam heeft laten leiden. Natuurlijk is dat wel zo”

Daaruit spreekt immers het streven naar soennitische dominantie in het Midden-Oosten, als onderdeel van een postmoderne restauratie van het Ottomaanse Rijk. In het sentimentele gedoe van de AKP omtrent het Ottomaanse Rijk komt overigens een kleine tegenstrijdigheid om de hoek kijken.

De aan levercirrose (…) overleden sultan Murat IV mocht schenders van het alcoholverbod onder zijn bestuur dan terecht laten stellen, maar andere Ottomaanse sultans maakten er geen geheim van op z’n tijd een glaasje te drinken …

Peter Edel

Peter Edel is schrijver van ‘De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije’ (2012, uitgeverij EPO, Antwerpen).

take down
the paywall
steun ons nu!