In april 2007 stelden twaalf armoedeorganisaties en sociale bewegingen de decenniumdoelen 2017 op. Zes doelen moesten tien jaar later bereikt zijn; ze zijn ambitieus en wellicht een tikje onrealistisch, maar vooral bedoeld om de overheid wakker te schudden en de negatieve evolutie van de armoedeproblematiek aan te kaarten. Speciale aandacht wordt besteed aan kinderen.

Met nog vier jaar te gaan, werd nu de balans van de decenniumdoelen opgemaakt door middel van de zesde armoedebarometer, die de volgende vraag stelt: is het overheidsbeleid er al in geslaagd om de armoede te verminderen?

De decenniumdoelen richten zich op zes indicatoren die bepalen hoe groot het risico is dat iemand in de armoede belandt: gezondheid, arbeid, inkomen, wonen, onderwijs en samenleven. De cijfers die gebruikt worden voor deze armoedebarometer stammen uit 2011.

Met de armoede onder kinderen was het in dat jaar in elk geval slecht gesteld: het aantal kinderen dat in een kansarm gezin werd geboren, was 9,7 procent; een toename van 1,1 procent ten opzichte van de meting het jaar voordien.

Kwetsbare jongeren

De eerste indicator die de armoedebarometer hanteert is gezondheid. Het aantal personen dat zijn of haar gezondheidstoestand als slecht of zeer slecht inschat (subjectieve gezondheid) is 6,3 procent onder de personen met een inkomen boven de armoedegrens, en 11,2 procent van de personen met een inkomen dat onder de armoedegrens ligt.

Vergeleken met 2006, het jaar van de eerste barometer, is de ongelijkheid tussen armen en niet-armen afgenomen. Dat is echter ten koste gegaan van de personen met een inkomen boven de armoedegrens; zij geven steeds vaker aan dat zij in slechte gezondheid verkeren.

“Geconcludeerd kan worden dat de welvaartsstaat er vooralsnog niet in lijkt te slagen om de armoede terug te dringen en dat een beter sociaal beleid dringend nodig is om die tendens te kenteren”

Arbeid is de tweede indicator voor armoede. In 2011 leefde 8,6 procent van de volwassenen in een huishouden zonder inkomen uit betaald werk, wat ongeveer hetzelde percentage is als het jaar voordien.

Vooral jongeren zijn hier kwetsbaar: of zij al dan niet werk vinden is erg conjunctuurgevoelig, en in een aanhoudende crisis als de huidige, zijn de jongeren de eerste slachtoffers. Het percentage ‘working poor’ (werkenden die toch onder de armoederisicogrens leven) zag in 2011 een lichte daling met 0,4 procent tot 3,1 procent.

De derde armoede-indicator, inkomen, kijkt naar de armoede-risicodrempel. Dat is het maandinkomen van iemand die het risico loopt in armoede terecht te komen. Hierbij wordt uitgegaan van een inkomen van 1.000 euro voor een alleenstaande en 2.101 euro voor een gezin met twee kinderen. In 2011 zat 9,8 procent van de Vlamingen onder deze grens.

15 procent van de respondenten gaf echter aan dat hij of zij in een huishouden leeft dat maar moeilijk rond kan komen. Dat betekent een toename van 0,9 procent ten opzichte van de vorige barometer. Bovendien leeft 17,1 procent van de kinderen in armoede ondanks kinderbijslag en fiscale voordelen. In die gevallen volstaat het sociale vangnet van de overheid dus niet.

Woonkosten zijn een zware last

Een positieve ontwikkeling is er op het gebied van de vierde armoede-indicator, wonen. Er zijn namelijk 3.878 sociale huurwoningen bij gekomen. Dit betekent dat in 2011 in Vlaanderen de teller op 146.769 sociale huurwoningen stond.

Helaas was de gemiddelde wachttijd voor een sociale woning in 2011 nog 1.089 dagen en 29,7 procent van de huurders gaf te kennen de woonkosten als een zware last te ervaren. Het aantal personen dat in een woning van ontoereikende kwaliteit woonde ging in 2011 in stijgende lijn: van 24,4 naar 27,7 procent wat betreft de eigenaars, en van 38,2 naar 44,4 procent wat betreft de huurders.

Op het gebied van onderwijs is er weinig veranderd, en dus ook weinig verbeterd. Het percentage leerlingen dat het secundair onderwijs verliet zonder diploma bleef in 2011 gelijk in vergelijking met 2010, en ook het aantal scholieren met twee jaar of meer achterstand veranderde nauwelijks. Wel waren er minder mensen die deelnamen aan een ‘levenslang leren’-opleiding of training.

Participeren aan de samenleving via cultuur en sport heeft positieve effecten op mensen, en daarom vinden de organisaties die de armoedebarometer opstellen het belangrijk dat de drempel hiertoe zoveel mogelijk wordt verlaagd.

Het is dan ook betreurenswaardig dat het percentage van de mensen dat nog nooit een museum, tentoonstelling of galerij bezocht, is toegenomen op alle opleidingsniveaus.  Ook kan 19,6 procent van de bevraagden zich geen week vakantie veroorloven; wat het hoogste percentage is sinds we met de armoedebarometer zijn begonnen.

Solidair beleid

Geconcludeerd kan worden dat de welvaartsstaat er vooralsnog niet in lijkt te slagen om de armoede terug te dringen en dat een beter sociaal beleid dringend nodig is om die tendens te kenteren. De economische crisis die al enkele jaren aanhoudt, heeft ervoor gezorgd dat ook steeds meer mensen die boven de armoedegrens leven het moeilijk krijgen om rond te komen.

“Armoede is niet enkel een probleem van degenen die erin moeten leven, maar van de gehele samenleving. Onze welvaart is de laatste decennia enorm gestegen, maar de armoede is niet gedaald. Wij hebben een verhoging van uitkeringen en andere sociale uitgaven voorgesteld; een aantal taboewoorden als ‘herverdeling’ en ‘rechtvaardige fiscaliteit’ moeten weer uit de kast worden gehaald. Alleen met een solidair beleid kan de armoede worden teruggedrongen”, aldus Jos Geysels, voorzitter Decenniumdoelen 2017.