‘Jonge Europese burgers trekken ten strijde in Syrië : wat denken de ulema en imams hierover ?’ (perscommuniqué mei 2013). Dit communiqué, dat weinig aandacht kreeg in de media, was ondertekend door vertegenwoordigers van de ‘Conseil Européen des Ouléma Marocains’, de ‘Conseil des Théologiens des Musulmans de Belgique’, de Liga van imams van België, ‘Le  Rassemblement des Musulmans de Belgique’, de ‘Union des Mosquées de Bruxelles’, de Unie van moskeeën van de provincie Antwerpen, de Unie van moskeeën van Limburg, de Unie van moskeeën van West-Vlaanderen de Unie van Moskeeën van Oost-Vlaanderen, de Unie van moskeeën van Vlaams Brabant’, de ‘Union des Mosquées de Liège’, de ‘Union des Mosquées du Brabant Wallon’, Islamic Relief, de ‘Ligue d’Entraide Islamique’, de ‘Union des Ministres de Culte Musulman de Belgique’, de ‘Association des Imams des Mosquées Reconnues’, het Islamitisch en Cultureel Centrum van West-Vlaanderen, en de Federatie van Verenigingen van Leerkrachten Islamitische godsdienst.

In dit communiqué (dat u kan lezen op www.foyer.be) stellen de ulema en imams duidelijk dat ze zich scharen achter de “niet aflatende inzet van al diegenen die proberen om onze jongeren te ontraden tot gewapende conflicten toe te treden…” Met andere woorden: ze nemen positie tegen de recruteerders van jongeren voor Syrië. Ook over dit probleem kan u video-beelden zien op www.foyer.be naar aanleiding van een debat-avond hierover.

Als we het complexe verhaal van Syrië even terzijde laten, dan lijken hier twee belangrijke ontwikkelingen te moeten vastgesteld worden in de Belgische Islam. Ten eerste ziet men dat de meeste islamitische woordvoerders in België, zoals elders in Europa, de jongeren in Europa, in de mate dat ze zich door de Islam laten motiveren, aanzetten om zich op de eerste plaats als Europeanen te beschouwen.

Onmiddellijk nadien in de tekst uit het communiqué staat dat volgens de ulema en imams de jongeren een evenwicht moeten zoeken tussen hun religieuze overtuigingen en hun Europees burgerschap. Een tweede ontwikkeling is dat er zich naast het Executief van de moslims van België, dat met het tijdelijke, het materiële moet bezig zijn, een begin van een theologisch, ideologisch forum ontwikkelt dat zich niet met het tijdelijke, materiële, maar met het “niet-tijdelijke’, het ‘theologische’ zal bezig houden.

Eigenlijk zijn beide ontwikkelingen een heel interessante stap vooruit in de ontwikkeling van de Islam in ons land. De meest voor de hand liggende nieuwe stap, is dat er  een opleidingscentrum voor imams zou komen, gepatroneerd gezamenlijk door dit islamitische theologische leadership en de overheden, zowel in Vlaanderen als in het Franstalig landsgedeelte. Het is dus wachten op een minister die deze stap in de juiste richting weet te zetten. (Want probleemloos zal dit niet verlopen….)

Waar zijn we dan aangekomen in de ontwikkelingen van de Islam in België en Europa? Als we  even het schema van Jonathan Laurence mogen gebruiken (dat weliswaar niet gans opgaat voor België, maar in zijn grote lijnen wel de ontwikkelingen in Europa juist in kaart brengt), dan zijn we na een eerste periode van “outsourcing” van het beheer van de Islam aan bde landen van herkomst (een Ambassade-Islam, 1960-1990), gevolgd door een tweede periode van zoeken naar een compromis door de overheden tussen een Ambassade-Islam en een transnationale Politieke-Islam (1990-2001), in een derde fase beland vanaf 2001, waarin dit compromis weliswaar overeind blijft maar waar de Ambassade-Islam toch weer voor een deel terrein terug gewonnen heeft en het debat richting geeft, al doet ze dit nu diplomatischer en tactvoller dan vroeger, en met meer begrip voor lokale toestanden.

In die lijn doordenkend, zouden we nu willen suggereren dat de tijd gekomen is om een nieuwe fase op te starten en opnieuw wat meer afstand te nemen van de Ambassade-Islam (met respect voor het ondertussen gegroeide compromis) waarbij een nieuwe generatie jongere intellectuelen van bij ons het woordvoerderschap zou kunnen overnemen.

Pijnlijk in heel dit dossier, is dat de overheid bij ons gewoon het dossier onvoldoende kent (ik vrees dat dit trouwens even zeer geldt voor de meeste ‘nieuw-Vlaamse’ parlementairen). Ze doet er ook heel weinig aan om zich te informeren over wat er reëel aan de hand is. Nochtans zijn daarover (en vooral over het belang ervan) al heel wat goede analyses gepubliceerd. Vooral sommige buitenlandse analyses zijn meer dan de moeite waard, omdat ze toelaten om de Belgische ontwikkelingen in een breder Europees perspectief te plaatsen.

Wat België betreft, lijkt het me overigens ook duidelijk dat de ontwikkelingen in het Islam dossier niet noodzakelijk op dezelfde wijze en volgens hetzelfde ritme moeten verlopen in het Nederlandstalige als in het Franstalige landsgedeelte. Dat was trouwens met de inburgering ook niet het geval. Maar dat zou een aparte argumentatie vragen…