Bij de begrotingscontrole van maart was er even sprake van een wettelijke feestdag te schrappen om de loonkost voor de werkgevers te verlichten. Merkwaardig: Unizo stelde niet meteen haar veto, maar gaf aan dat best een andere feestdag dan Pinkstermaandag gekozen werd. Dat zou minder impact hebben “op bijvoorbeeld de horeca en toerisme”, aldus de zelfstandigenorganisatie in een persbericht. Waarmee meteen duidelijk gemaakt werd dat niemand zich nog druk maakt om de (christelijke en niet-confessionele) origine van onze wettelijke feestdagen en dat het debat zich beperkt tot commerciële en economische argumenten.

Dat is jammer, want vrijaf nemen om samen bij belangrijke momenten stil te staan, gaat veel dieper dan dat. Dat is trouwens niet alleen het geval voor de jaarlijkse religieuze referentiepunten. Ook familie en goede vrienden vereer je met gelukwensen of zelfs met je aanwezigheid bij geboorteborrels, huwelijken, lentefeesten, house warming-parties, noem maar op. Maar in interconfessionele relaties raakt het respect voor elkaars feestdagen de kern van de zaak: de meest intense manier om de identiteit van een andere de hand te reiken, is door hem de kans te gunnen die identiteit te vieren en mee te feesten als hij dat doet.

‘Mee feestvieren is meest intense manier om andere identiteit hand te reiken’

Elk jaar stuur ik mijn moslimvrienden bij het begin van de ramadanmaand en naar aanleiding van het Suikerfeest een sms’je met gelukwensen; ben ik in gedachten bij mijn Joodse vrienden met Jom Kipoer en bezorg ik hen een kaartje met Rosh Hasjanah; neem ik de tijd om mijn niet-confessionele vrienden een knipoog te geven met Nieuwjaar of de Internationale Vrouwendag op 8 maart. Net zoals ik het sterk apprecieer als niet-christelijke vrienden laten weten dat ze in mijn vreugde delen met Pasen, Pinksteren of kerstmis. Al geef ik grif toe dat die ‘antwoordgebaren’ nog altijd te beperkt zijn om van een evenwichtige interconfessionele dialoog te gewagen…

Pinkstermaandag

Feestdagen zijn zo belangrijk om samenwerking tussen verschillende culturele of religieuze identiteiten te bevorderen, dat overheid en sociale partners ter zake dringend een tandje mogen bijsteken. Waarom vallen de tien wettelijke feestdagen nog altijd hoofdzakelijk op data van cultureel-christelijke origine? Kunnen we identiteit van andere confessionele groepen in onze samenleving geen recht doen door ook hun feestdagen een plek te geven. Waarom wel vrij op pinkstermaandag – nota bene in de ‘gewone tijd’ door het jaar volgens de katholieke liturgie – maar nooit op Pesach (Pasen) of Id-al-Adha (Offerfeest), hoogdagen voor respectievelijk onze joodse- en moslimvrienden?

In november 2010 gaf het verslagcomité van de ‘Rondetafels van de Interculturaliteit’ de overheden van ons land daarover een genuanceerd advies mee, helaas door de media uitgespuwd zonder het te lezen. De dertig experten van dat verslagcomité – waaronder de grootrabbijn en een katholieke bisschop – legden aan de sociale partners onder meer de idee voor om enkele feestdagen te vervangen door dagen zonder cultureel-christelijke referentie (zoals pakweg de Internationale Vrouwendag) en om de mogelijkheid te creëren om een ‘vlottende feestdag’ op te nemen, naargelang de eigen cultuur en religie.

Concreet gaat het hier om geven zonder te nemen: een buschauffeur van islamitische origine rijdt op paasmaandag en blijft in samenspraak met zijn busmaatschappij afwezig om het Suikerfeest te vieren; een winkelmeisje uit een joodse familie is op Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart (15 augustus) van dienst maar gebruikt haar wettelijke feestdag om met het joodse nieuwjaar aan het Tasjliech-ritueel deel te nemen; enzovoort. Wat maakt het trouwens uit als pakweg Allerheiligen geen wettelijke feestdag meer is, de herfstvakantie voor de schoolkinderen blijft bestaan en de ouders-werknemers die dat willen, blijven Allerheiligen gewoon als een van hun twee ‘vlottende’ feestdagen opnemen.

Belangrijker dan budget

Met een beetje goede wil krijgen de sociale partners dat georganiseerd, ze doen het nu al in sommige bedrijven en sectoren. De symbolische waarde van een veralgemening van deze demarche kan echter niet overschat worden: er is geen sterkere manier om de andere identiteit te waarderen, dan via de erkenning van feestdagen en gezamenlijk feestvieren. De budgettaire aanleiding om het debat over de wettelijke feestdagen te openen was zeker respectabel: om onze competitiviteit te vrijwaren is alle inventiviteit op haar plaats. Maar het maatschappelijke belang van dit debat is veel ruimer dan louter budgettair, commercieel of economisch. Het gaat om oprecht ‘samen’-leven.

Benoit Lannoo investeert al jaren in interreligieuze dialoog en was van 2008 tot 2011 woordvoerder van de federale minister van Gelijke Kansen.