Poëzie Prijs Herman.J.Claeys ‘zonder ballen’

Poëzie Prijs Herman.J.Claeys ‘zonder ballen’

zaterdag 11 mei 2013 18:46
Spread the love

De tweede poëzie prijs Herman J.Claeys 2013 heeft een laureaat : de 25O € gaan naar Mark Meekers met Sprakeloos.  Meekers werd in 1939 geboren in Blaasveld, provincie Antwerpen. Hijzelf en de twee andere winnaars stuurden op Hemelvaartsdag hun kat naar de uitreiking in de kelder van de Antwerpse Groene Waterman. Een signaal ? In aanwezigheid van een vijftigtal minnaars van de letteren merkte jury voorzitter Henri-Floris Jespers op dat Meekers de oudste inzender was van in totaal 85 gedichten.

80 dagen in de cel

Het thema van deze tweede door Pipe Lines – gehuisvest in literair café Den Hopsack aan de Grote Pieter Potstraat waar maandelijk De Muzeval doorgaat – georganiseerde wedstrijd was censuur. Pipe Lines verspreidde een boeiende brochure over de vervolging waarvan ook Herman (1935-2009) in de zestiger en zeventiger jaren het slachtoffer was. Hij zat ondermeer 80 dagen in ‘Kamer 11’ in de gevangenis van Hoogstraten wegens zijn teksten.

Alles begon in 1967 met een huiszoeking tengevolge de publicatie van de prozatekst De Penisgroet in het tijdschrift Daele. Later werd hij veroordeeld voor het van uit zijn Brusselse Free Press Bookshop  en café De Dolle Mol verspreiden van tijdschriften als Gandalf, Suck, Sekstant, het boek Homofiele Houdingen (porno!) en… Vrij Nederland.

Van uit zijn cel smokkelde hij op 18 januari ’76 dit :

Nooit is ons woord te wurgen
Ons denken in te dijken
De vrijheid aan te vreten
Al boeit men onze handen
Al ligt ons lijf aan banden 

Thema censuur ontweken

In dezelfde periode werd in Antwerpen de door mijzelf en de dichter Nick Van Bruggen (1938-1991) opgezette foto tentoonstelling Matrakkensabat over politiegeweld tegen Provo in Nederland en tijdens Limburgse mijnstakingen, nog voor de opening ‘opgerold’. Bij uitgeverij De Galge verscheen hierover een publicatie.

Vergeet dus die ‘golden sixties’ alsof alles kon en mocht, vergeet de ‘bloemetjeskinderen’ die ontdekten dat in Afghanistan de joints aan de bomen groeien. Mijn vriend Herman J.Claeys en ik waren activisten (Provo) die regelmatig in de cel belandden om hun mening. Censuur op politieke opvattingen, seksueel puritanisme en de macht van de kerk over de toen nog vele ‘gelovigen’ heersten alom.

Het was de ‘socialistische’ minister van Binnenlanse Zaker en Justitie Vranckx, die zich toen onsterfelijk maakte door een censuur terreur waar de paus een punt aan kon zuigen. We stortten ons in de solidariteitsbeweging met de guerilla van de Vietcong in Vietnam. We ontmoetten leden van Black Panter binnen de Amperikaanse troepen in Duitsland. We knokten niet ‘geweldloos’ tegen de neo-nazi’s van de Vlaamse Militanten Orde (VMO)

Samen met onze Nederlandse vrienden voerden we in Antwerpenen en Brussel acties als Provo’s. Een protestbeweging tegen de konsumptie maatschappij, oorlog en hypocriet puritanisme van hoofdzakelijk jongeren. De tweede feministische golf kwam op volle toeren. We leefden ‘bandeloos’ en ‘s nachts.Ons dossier bij de veiligheids- en inlichtingen diensten zwol aan… Herman bleef dat engagement als opbouwend anarchist een leven lang trouw.

Schuimbekkend sterven

In het gezegende jaar 1968 brengt Hugo Claus zijn toneelstuk Masscheroen, gebaseerd op Mariken van Nieumeghen. Er ontstaat een rel wanneer hij drie naakte mannen als de Heilige Drievuldigheid laat optreden als provocatie aan de kerk. Hij werd veroordeeld.

Voor zijn overlijden zei hij : ‘ Ik wil een woedende grijsaard zijn. Ik wil schuimbekkend sterven’. Vandaag is er alle redenen om te ‘schuimbekken’. Zou dat blijken uit de inzendingen voor de tweede Herman J.Claeys prijs ?

De tweede Herman J.Claeys poëzie prijs 2013 had logischerwijze als thema censuur. Er kwamen 85 gedichten toe. Slechts enkele hadden min of meer betrekking op het opgelegde thema. Net als twee jaar geleden maakte ik deel uit van de jury. Voor even deze keer…

De prijs had nu niet uitgereikt mogen worden wegens het niet beantwoorden van de inzendingen aan het thema er van. Wegens de belediging die Herman zaliger aldus aangedaan wordt. Lucienne Stassaert, Bert Bevers, Peter Holvoet-Hanssen, Henri-Floris Jespers en Jan Van Veen klaarden de klus. Ik nam ontslag… Ik dacht aan de evergreen van Boudewijn De Groot : ‘Slaap zacht mijnheer de…’

GAS-censuur ? Nooit van gehoord…

Op de uitreiking werd correct ingegaan op mijn terugtrekken. Ex-stadsdichter Peter Holvoet-Hanssen zag tussen de inzendingen ‘weinig ballen’. Jury voorzitter Henri-Floris Jespers zei dat naar mijn mening de inzendingen van onvoldoende engagement getuigen en ik dus niet aansprakelijk (‘medeplichtig’) ben voor de eindbeslissing. Na alle 85 inzendingen gelezen en herlezen te hebben vraag ik me af op welke planeet deze poëten – buiten een paar uitzonderingen – leven.

De prachtige brochure die Pipe Lines over Herman verdeelde is wel ‘retro’, maar nuttig om het verleden niet te vergeten en het heden te begrijpen. Eén ding bewijst deze prijs, net als in de samenleving in het algemeen heerst er totale onverschilligheid voor de onderdrukking van het vrije woord en de vele vormen van censuur die de democratie – wat dat ook mag zijn – vergiftigen.

Wie niet als de meerderheid van de deelnemers aan deze tweede prijs blind en doof is, weet dat ‘onderhuidse’ en brutale censuur aan de orde van de dag is in Vlaanderen, mondiaal. Om maar iets te noemen, moest Herman J.Claeys vandaag ‘met luide stem’ niet aangevraagd op de Antwerpse Groenplaats zijn verzetspoëzie voordragen, hij raakte net als ik en vrienden de voorbije jaren vele keren beleefden, in de cel. 

Woedend de straat op

Het openbaar domein, de straat was het territorium van Herman. Het zijn onze straten waar we eisen vrij te kunnen spreken. Zonder risico op een GAS-boete. Geen enkele dichter kwam op de idee dat de Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS) schaamteloos gebruikt worden om het vrije spreken te beletten.

Zitten ze dan toch op hun post-modernistische zolder ? Zopas werd op mijn Facebook met een smoesje de foto van een penis in erectie verwijdert. Een Penisgroet aan Herman.

H.J.C. was één en al politiek, militant. Dat leverde kwalitatief goede, woedende poëzie op. Woede was zijn drijveer. Goede geëngageerde poëzie is niet zeldzaam, denk aan Bertold Brecht. Nu keren de aan inteelt lijdende letteren kneuteraars er zich rillend van af.

Is ‘t allemaal zo erg niet ?

Herman schreef meer dan twintig jaar geleden teksten tegen de ‘bruine pest’ die Antwerpen vandaag met de rechts extremistische Vlaams-Nationalistische N-VA overstroomd. Slechts één enkele inzender had het inzicht en de moed om hier op te reageren, zij het gebaseerd op het oorlogs verleden. 

De trouwens ‘bejaarde’ jury – waar uit ik ontslag nam – deed niet de minste moeite om de facistoïde cultuurpolitiek (‘Vlaamse onderstroom’ = bloed en bodem) van een De Wever in Antwerpen en wanneer hij de kans krijgt in geheel Vlaanderen, te counteren. Toen enkele jury leden hardop meenden dat het met extreem rechts op het Schoon verdiep ‘allemaal niet zo erg gesteld is’, was voor mij de maat vol.

Deze poëzie prijs heeft behoefte aan jonge, maatschappelijk betrokken en inderdaad linkse leden. Herman wordt nu gerecupereerd door conservatieve lieden, is slachtoffer van repressieve tollerantie. Wordt ‘gebruikt’ door, laat het me met Herman zeggen, ‘klootjesvolk’.

Vlieger gaat niet op

Bijna niemand plooide zich even over de censuur, zelfcensuur, door het grote geld opgelegde censuur,… in de media. Hoe deze vrije markt maatschappij het denken en handelen van iedere burger controleert, domineert. Hoe Facebook willekeurig censureert, internet er niet veilig voor is. Camera’s om elke hoek. Big Brother watching you..

En om iets anders te noemen, de onverschilligheid van jongere generaties voor dit thema.De oudste inzender, Mark Meekers (1939) won de prijs met één van de weinige gedichten die het thema respecteerden. Als jongeren voerden Herman en ikzelf strijd tegen de oude vormen en gedachten van de volwassenen. Het spijt me, maar ‘de jeugd van tegenwoordig’ blaakt van oppervlakkigheid in een oppervlakkige cultuur, de ‘generatie NU & IK’. De rest kan stikken.

Laat een Chinees spreekwoord me troosten : ‘Het is de tegenwind die de vlieger doet opstijgen’. De vlieger gaat niet op voor deze aflevering van de Herman J.C-prijs. In de toekomst moet deze niet ondergronds – al behoorde Herman tot de ‘underground’ – in een kelder uitgereikt worden maar zonder er bij de flikken gedwee  toelating voor te vragen, in het volle zonlicht midden op de Groenplaats.

Met luide stem, als provocatie. Niet poëzie zal de wereld veranderen, wel de woede van hen die onderdrukt worden en hun drama in poëzie, literatuur verwoord weten. Ni dieu, ni maitre !

Sprakeloos

De eerste prijs (250 €) gaat dus naar het gedicht Sprakeloos van Mark Meekers de tweede prijs (150 €) naar Autocensuur, is de dichter dan toch een koe van Martin Carrette. Luc Van de Vijver krijgt de derde prijs (100 €) voor Drooglijn’.Laat het winnend gedicht van ‘oudje’ Mark Meekers ons wat vreugde brengen. Het is één van de zeer zeldzame inzendingen ‘met ballen’.

Sprakeloos

gekneveld door de nacht, alle lichten

gedoofd, tegen een betonnen muur van

duisternis: zo moet het zijn om niet meer

te kunnen spreken, monddood, te moeten

leren uit een boek met blanco bladen, met

letters uit hun lood geslagen, kranten vol-

gesneeuwd met witte vlekken. in naam

van hogere goden planten ze hun ogen

in jouw kop, snijden de beelden uit je net-

vlies, naaien dove oren aan, verzegelen

de lippen, verzekeren dat bloed groen is

en kleur van de hoop. wie de vrijheid in

zijn hoofd laat dansen, door een scheur in

de onverschilligheid afschuw uitschreeuwt,

word gemuilkorfd, geïsoleerd eiland, ver-

boden stad. de volgzame meute blaft vrijuit.

Zie hier een verslag van de uitreiking :http://mededelingen.over-blog.com/article-herman-j-claeys-prijs-roodborstje-m-c-ensor-en-gerbrand-willems-117687798.html

Lees ‘Straathond Herman J.Claeys’ :https://www.dewereldmorgen.be/foto/2011/08/29/straathond-herman-j-claeys-gehuldigd

Lees ‘Blauwdruk van een controlemaatschappij’ https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2013/05/11/blauwdruk-van-een-controlemaatschappij

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!