Van de 310 Italiaanse senatoren stemden er 233 voor de nieuwe regering-Letta. 59 stemden tegen en 18 onthielden zich. Daarmee heeft Italië een nieuwe regering (foto: Partito Democratico).
Nieuws, Europa, Politiek, Italië, Verkiezingen, Pier Luigi Bersani, Politieke crisis, Besparingsbeleid, Il Cavaliere, Silvio Berlusconi, Senaat, Analyse, Mario Monti, Beppe Grillo, Technocraten, Enrico Letta, President Giorgio Napolitano, Partito Democratico (PD), Volk van de Vrijheid (PdL), Emma Bonino, Fabrizio Saccomanni, Enrico Giovannini -

Nieuwe regering in Italië: reus op lemen voeten?

Twee maanden na de verkiezingen heeft Italië een nieuwe regering. Daarvoor had het land wel een 'nieuwe' — herverkozen — president nodig, maar desalniettemin: een regering. Gedragen door een brede coalitie. Maar staat dat garant voor duurzaamheid en efficiëntie?

dinsdag 30 april 2013 15:55
Spread the love

Na de verkiezingen in februari zaten de Italiaanse politici in een patstelling. De partij van aftredend premier Mario Monti werd afgestraft voor het harde besparingsbeleid van zijn technocratische regering. Het linkse blok slaagde er niet eens in één procent meer te halen dan de rechtse coalitie van voormalig premier Silvio Berlusconi (29,55 procent tegen 29,18 procent).

Een overwinning, die er nauwelijks een was. En ten slotte, natuurlijk: Beppe Grillo. Zijn partij haalde maar liefst 25,5 procent van de stemmen binnen. Enig probleem: hij weigerde in een coalitie te stappen met eender welke partij.

Pier Luigi Bersani, inmiddels ex-voorzitter van de Partito Democratico (PD), kreeg de opdracht een oplossing te zoeken. Hij sloot op zijn beurt een coalitie uit met het Volk van de Vrijheid (PdL) van Berlusconi, wat de mogelijkheden sterk beperkte. Namelijk: geen.

De volledig vastgelopen regeringsvorming werd doorkruist door het aflopende mandaat van president Giorgio Napolitano (87). Midden in de wedstrijd van scheidsrechter veranderen: voetballers weten dat dat zelden in het voordeel is van de match.

Pijnlijke barsten

Alle partijen schoven hun favoriete opvolger naar voren. Franco Marini, voorgesteld door de PD en Bersani, kwam bij de eerste stemronde maar liefst 151 stemmen te kort. Bijzonder pijnlijk, aangezien PD’ers na de stemronde openlijk toegaven dat zij Marini niét gesteund hadden, tegen de partijafspraken in.

Wanneer de kandidaat ook de tweede stemronde verloor en de andere keuzes, Romano Prodi en Massimo D’Alema, het eveneens niet haalden, werd de positie van Bersani onhoudbaar.

Het moge duidelijk zijn dat het linkse blok allesbehalve coherent uit de verkiezingen is gekomen. Dat PD-leden in de pers zonder blikken of blozen toegeven dat zij hun voorzitter niet volgen, is een klucht van de ergste soort.

De presidentsverkiezing bewees ook dat het onderlinge vertrouwen bij de partijen ver te zoeken is. De herverkiezing van Napolitano was geen consensus, maar een gemakkelijkheidsoplossing om het triestig stukje theater in het parlement te beëindigen.

Enrico Letta wie?

Na verrassend korte onderhandelingen onder formateur Enrico Letta (PD), legde deze zondag 28 april de eed af met zijn nieuwe coalitieregering. De in het buitenland vrij onbekende 46-jarige politicus was in de regering-D’Alema van 1998 de jongste minister (van Gemeenschapsbeleid) in de geschiedenis van de Italiaanse republiek.

Nadien was hij ook nog tweemaal minister van Industrie, (liberaal) Europarlementslid, staatssecretaris en de laatste jaren Kamerlid voor de PD, waarvan hij ook vicesecretaris was. Volgens analisten en opiniemakers is hij een zeer geschikte kandidaat om de brede, incoherente coalitie te leiden.

Met de regering-Letta rekent Italië ook wat af met de traditie van oude krokodillen, een van de verwijten van Beppe Grillo. De gemiddelde leeftijd van de ministers bedraagt ‘slechts’ 53 jaar. Onder de technocratische regering-Monti was dat 62 jaar.

Dat en het feit dat deze regering de eerste zwarte minister (van Integratie, Cécile Kyenge) kent in de geschiedenis van de republiek geeft aan dat ze toch innovatie en verandering ambieert.

Strategie

Ondanks die tekenen van verandering, is zelfs na verkiezingen de nieuwe regering niet technocraten-vrij. Dat die mensen op sleutelposities zetelen, is wel niet toevallig. Fabrizio Saccomanni (Banca d’Italia) als minister van Economie en Enrico Giovannini als minister van Arbeid zullen de financiële markten mogelijk gerust kunnen stellen.

De post van Justitie ging niet — zoals Berlusconi ongetwijfeld had gehoopt — naar poulain Angelino Alfano, maar naar de technocrate Anna Maria Cancellieri. Met de partij van il Cavaliere als regeringspartij is dat geen slechte zet. De kans dat de vos van de Italiaanse politiek het kabinet misbruikt om zijn lopende processen te ontlopen, wordt daarmee war kleiner. Al heeft Alfano met de positie van minister van Binnenlandse Zaken nog altijd een belangrijke rol.

Ten slotte de keuze voor Emma Bonino als minister van Buitenlandse Zaken. Zij moet voor de nodige (positieve) uitstraling zorgen in de internationale politiek, iets wat Italië na de passages van Silvio Berlusconi kan gebruiken. Ze heeft heel wat politieke ervaring als minister in eerdere regeringen en eveneens als lid van de Europese Commissie.

Voorlopig lijkt de strategie van Letta aldus samen te vatten: ‘de juiste mensen op de juiste plaats’.

Does size matter?

De regering-Letta wordt gedragen door een brede coalitie van de PD, PdL en de partij van Mario Monti. ‘Gedragen’. Want slechts één dag na de eedaflegging duikt al het eerste mogelijke struikelblok op: de belasting op de eerste woning (IMU).

Afgeschaft onder de regering-Berlusconi, terug ingevoerd door Monti. Een maatregel die de schatkist 4 miljard euro opleverde en die Il Cavaliere — zo beloofde hij tijdens de verkiezingscampagne — opnieuw wil afschaffen én terugstorten aan de Italianen.

“De IMU wordt afgeschaft of we trekken onze steun voor deze regering in”, liet Berlusconi dinsdag al optekenen. Letta zei eerder al dat hij in juni de belasting zou herzien en dat in afwachting daarvan de IMU niet betaald zou moeten worden.

Een herziening betekent natuurlijk niet de afschaffing en het is afwachten of Il Cavaliere daarmee genoegen zal nemen. Zo niet kan een volgende vertrouwensstemming snel plaatsvinden en niet per se in het voordeel van Letta. Of hoe een brede coalitie niet betekent dat die ook stevig aan elkaar hangt.

Dat gebrek aan coherentie betekent ook dat de regering het moeilijk zal hebben om zware maatregelen, zoals de afslanking van het ambtenarenapparaat of de hervorming van de arbeidswet, door te voeren. Vakbonden en belangengroepen zullen weinig vrezen van een overheid die elk moment kan kapseizen, en dus niet snel geneigd zal zijn toegevingen te doen.

Wanneer de meerderheid zelden op eenzelfde lijn zit, zijn zware beslissingen onmogelijk te nemen.

Vechtende honden

En dan duikt dat aloude gezegde op: wanneer twee honden vechten om een been, gaat een derde ermee lopen. En dat is in Italië niet anders. Terwijl de PD en de PdL elkaar besnuffelen en uitdagen, wacht de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo af.

Als Enrico Letta er niet in slaagt zijn team samen te houden en er nieuwe verkiezingen komen, zal er maar een winnaar zijn. De PD heeft al geen geloofwaardigheid op overschot, dus een blamage voor haar eigen eerste minister kan ze missen als kiespijn. De PdL overleefde al meerdere stormen, maar zelfs een kat heeft slechts negen levens.

Bij een falen van de nieuwe regering, heeft Grillo wat hij wil: het bewijs dat de traditionele partijen het land niets meer te bieden hebben. En zelfs als de ministers erin slagen om hun plannen door te voeren, zal dat ten koste gaan van hun populariteit.

De Italianen zijn de besparingen meer dan beu, maar ze zijn nog lang niet ten einde. En dan is er altijd Grillo die met open armen klaar staat om zijn volk te troosten en betere tijden te beloven.

Moeilijk gaat ook

Enrico Letta staat met zijn 21-koppige ploeg voor heel wat uitdagingen in een economisch en sociaal moeilijk klimaat. Dat het land nood heeft aan stabiliteit en toekomstperspectief is duidelijk. Om dat te beseffen, was de schietpartij voor het Chigi-gebouw in Rome (de ambtswoning van de premier) zelfs niet nodig.

Werkloosheid is hoedanook geen excuus om willekeurig mensen neer te schieten, maar is wel tekenend voor de wanhoop van vele Italianen.

Falen is eigenlijk geen optie voor deze regering. Het wordt tijd dat Italië opnieuw bewijst dat het met een (zo goed als volledig) verkozen ministerteam het land weer op de rails kan krijgen.

Dat Italianen opnieuw kunnen denken aan een toekomst in eigen land, in plaats van hun geluk te beproeven in andere Europese lidstaten. Gemakkelijk zal het niet zijn, maar moeilijk gaat ook.

take down
the paywall
steun ons nu!