In een vorig bericht van 8 april (Italië: de impasse),hebben we geschreven hoe er eigenlijk geen andere oplossing is voor de regeringsvorming in Italië dan een grote coalitie tussen PD en PDL. Dit was echter een bijzonder moeilijke zaak. President Napolitano wou niettemin geen tijd verliezen en weigerde dus om de presidentsverkiezingen met enkele dagen uit te stellen.
Zijn inschatting was dat het gemakkelijker zou zijn voor PD en PDL om een gezamenlijk akkoord te vinden om een president te kiezen, dan om samen een regering te vormen. Zijn verwachting is uitgekomen. Enkel heeft hij één iets moeten doen dat hij duidelijk niet van plan was te doen: hij heeft zichzelf op 87-jarige leeftijd opnieuw kandidaat moeten stellen. En hij werd met een overgrote meerderheid verkozen, namelijk door iedereen buiten de M5S (Beppe Grillo, over wie ik eveneens in een vorig bericht geschreven heb, 19.03).
Ondertussen zijn er politiek gezien in Italië twee belangrijke ‘nieuwe’ feiten, zij het meer in de marge. Ten eerste, in Friuli (Noord-Italië) heeft de PD (Partito Democratico: centrum links) tegen de verwachtingen in (want de PD-nationaal ligt aan diggelen) de verkiezingen gewonnen, en belangrijker: M5S heeft er een tiental percenten verloren in vergelijking met de vorige verkiezingen. Ten tweede, M5S heeft bekend gemaakt dat uiteindelijk slechts een 28.000 mensen geparticipeerd hadden aan hun “Quirinarie”, de alternatieve presidentsverkiezingen rechtstreeks door het volk via internet (georganiseerd door Beppe Grillo), en hun kandidaat Rodotà was er slechts als derde uit naarvoor gekomen, met amper een 4000 kiezers achter zijn naam.
Dit is een opsteker geweest zowel voor PD als PDL (de partij van Berlusconi). Daarnaast heeft de vandaag bijzonder populaire Napolitano bij zijn toespraak tot het parlement benadrukt en herhaald dat politiek bedrijven niet betekent dat men met zijn vijanden geen compromis moet sluiten als dit gevraagd wordt om een land regeerbaar te maken. Het kon niet duidelijker: als iemand die duidelijk ooit zelf tot het PD kamp behoord heeft, riep hij de PD op om met de PDL een regering te vormen.
Wie waren potentiële kandidaten om een regering te vormen? Matteo Renzi, maar die is politiek verstandig genoeg om te weten dat hij dit beter momenteel nog niet werd, alhoewel… de jonge man is zeer ambitieus, en dat kon hem de das omdoen. Maar goed, hij is het niet geworden… en voor hem is dit echt op termijn een zegen. Andere kandidaten? Mevrouw Finocchiaro van de PD,… maar iets te veel “apparaat”. Voormalig president Amato,.. maar de Lega Nord wraakte hem… en hij is een beetje “déjà vu”. Enrico Letta… een man uit de PD, aanvaardbaar voor de PDL, zakelijk, bekwaam, geen emotioneel bezielend figuur… maar wel correct overkomend en een goede dossierwreter. Hij is Napolitano’s eerste keuze geworden.
Wat moet het uiteindelijk vermoedelijk worden? Een regering Letta (PD), met Alfano (PDL) als vice-premier. Vermoedelijk wordt de lijst van Monti erbij betrokken. De naam van mevrouw Cancelieri op Justitie zou de regering heel aanvaardbaar kunnen helpen maken op de linkerflank, want ook al komt ze uit de partij van Mario Monti, ze gaat door als heel integer in haar strijd tegen de maffia.
Helaas ligt Berlusconi hier dwars die haar absoluut niet op die post wenst, maar integendeel Schifano daar wenst te zien. Letta zou er goed aan doen om niettemin door te drukken, maar “kan” hij het? Een verstandige keuze zou ook zijn om Monti Europese of Buitenlandse zaken aan te bieden (vooral gelet op het te verwachten regeringsprogramma naar Europa toe). Maar het is dus afwachten wat het zal worden…
De regeringsagenda: prioritair de hervorming van de kieswet (die Italië onregeerbaar gemaakt heeft), de onderhandelingen met de Europese Commissie over het ritme van terugbetalingen, de achterstallige betalingen door de staat van de facturen aan het bedrijfsleven regelen, stimulansen in gang zetten om jongeren in de arbeidsmarkt binnen te krijgen, en ja, als dit lijkt, dan zal men al heel tevreden mogen zijn en mag men verwachten dat de president in het najaar 2013 of voorjaar 2014 nieuwe verkiezingen zal aankondigen op basis van de nieuwe kieswet.
Hierna kan dan ook de president aftreden en kunnen de partijen, na nieuwe regeringsvorming, een nieuwe president kiezen. Hoewel, je weet natuurlijk nooit… Ik zie zulke grote coalitie echter onmogelijk de kwestie van het “belangenconflict” oplossen (want dat zal de PDL nooit toelaten), en dat blijft een heikel punt. Dus is een mogelijke variant dat op het eind, als de regering dreigt uit mekaar te vallen, M5S plots wèl de PD wil steunen om zulke wet erdoor te krijgen, waarna de regering valt. Dit zou kunnen gebeuren, als M5S merkt dat ze afkalft. Als dit zou gebeuren, een wet die het belangenconflict regelt, dan zou dit waarschijnlijk de grootste overwinning zijn die Letta kan behalen.
Men mag Berlusconi echter niet onderschatten. Tijdens de hele regeringsimpasse heeft hij zich weer maar eens ontpopt tot een van de grootste politieke tactici die Italië kent.
