“Stop integratie laten we beginnen met samenleven.” (Loesje)
Dat een onderzoek gevoerd door een krant en niet door een overheid ons moet leren dat 7 op de 10 jonge Belgische moslims zich niet aanvaard voelt en 6 op de 10 denkt dat ze nooit als geïntegreerd zullen worden beschouwd, is tekenend.
Vlaams minister van Inburgering Geert Bourgeois (N-VA) reageert verbaasd: “Het is een wij-zij-verhaal: wij moeten als samenleving meer inspanningen doen, maar zij ook.”
Het is net dit wij-zij-denken dat het gevoerde integratiebeleid van de laatste 30 jaar typeert. Dat het voorbije en huidige integratiebeleid de participatie van minderheidsgroepen niet vooruit helpt, dat weten deze minderheidsgroepen al langer. Na 30 jaar integratiebeleid doet Vlaanderen het niet goed zo leren ons bijvoorbeeld de cijfers van de OESO.
De werkloosheid van niet EU-migranten is bij ons 2,5 keer hoger dan de in ons omringende landen en de werkloosheid van hoogopgeleide immigranten ligt beneden het Europese gemiddelde. Studenten met een andere etnische-culturele achtergrond slagen de helft minder dan hun autochtone collega’s en de werkloosheid van personen met een arbeidshandicap is de laatste 10 jaar toegenomen met 7 procent.
Deze resultaten zijn er dus niet ondanks, maar dankzij het gevoerde integratiebeleid. Het ‘voor wat, hoort wat’-beleid, is niet meer dan de beschaafde eis tot assimilatie aan de normen van de meerderheid. Het gepropageerde integratiemodel is blijven hangen in een niet-democratische benadering van minderheidsgroepen die het gevoerde beleid, dat het ‘beste met hen voor heeft’, moeten ondergaan.
“Deze resultaten zijn er dus niet ondanks, maar dankzij het gevoerde integratiebeleid. Het ‘voor wat, hoort wat’-beleid, is niet meer dan de beschaafde eis tot assimilatie aan de normen van de meerderheid”
Het voortdurend benaderen van minderheden als ‘doelgroepen’ voor beleidsacties heeft geleid tot het problematiseren van die minderheden in de samenleving. Dit geldt voor moslims, mensen in armoede, vluchtelingen, maar ook bijvoorbeeld voor mensen met beperkingen.
Het wij-zij-denken vertrekt vanuit de arrogante idee dat de dominante cultuur (wij) hoger in de hiërarchische relatie staat dan de cultuur van de minderheden (zij). Het vertrekpunt is dat minderheden buiten de samenleving staan en worden geplaatst door bijvoorbeeld de hoofddoek te bannen.
Willen ze de voordelen van onze maatschappij genieten, moeten zij maar inspanningen doen om er bij te horen. Gemakshalve wordt maar vergeten dat het voor hen geen keuze was om uit de samenleving te donderen, zij werden daar geplaatst door onze maatschappelijke structuren omdat ze niet aan de meerderheidsnorm beantwoordden.
Een integratiebeleid beperkt zich tot het ‘in-de-gratie komen’ van de meerderheid zonder de garantie op volwaardige en volledige participatie. Ook diegene die succesvol integreert, blijft altijd de ‘geïntegreerde’. Dat dit ten koste gaat van de verbondenheid met en in onze samenleving wordt duidelijk door de jonge Syriëstrijders.
“Een integratiebeleid beperkt zich tot het ‘in-de-gratie komen’ van de meerderheid zonder de garantie op volwaardige en volledige participatie”
Men kan echter niet ‘niet’ tot de samenleving behoren. Onze samenleving krijgt net vorm door de aanwezige diversiteit. Door de voortdurende focus op integratie krijgen minderheden door hun minderwaardige status, zelden de kans om onze samenleving mee vorm te geven.
Ze worden zelden gezien als gelijkwaardige gesprekspartners die vanuit hun unieke kijk op, en ervaringen met, de samenleving een betekenisvolle rol kunnen opnemen. De samenleving blijft voor hen bijgevolg ontoegankelijk en vol obstakels, ze blijven geproblematiseerd en volwaardige participatie bijft achterwege.
Blijven inzetten op een in-de-gratie-beleid versterkt het wij-zij-denken terwijl het vooral een ‘wij’ is dat de kern van een samenleving uitmaakt.
Beno Schraepen
Beno Schraepen is medewerker bij het Studiecentrum Inclusie van de Plantijn Hogeschool Antwerpen.
