We stellen ons kritische vragen over hoe er kan/mag omgesprongen worden met onze soms zuurverdiende spaarcenten.
Het is merkwaardig, dat die discussie pas nu opduikt en dat na uitspraken van Eurocommissaris Olli Rehn. Het project NewB waar wij voor staan, samen met tientallen organisaties uit het middenveld en intussen ook enkele tienduizenden belangstellenden, is precies gegroeid vanuit een kritische bevraging van het bankwezen.
Een kritische bevraging die haar oorsprong vindt in de financiële crisis van 2008 en het debacle, ja bijna omvallen van enkele Belgische grootbanken. Plots moest de overheid en met haar dus de belastingbetaler opdraaien voor een bankbeheer, dat ongekende risico’s nam omwille van de winstmaximalisatie.
Bij de oprichting van NewB hebben we heel veel aandacht besteed aan dat misavontuur in de financiële wereld. Daarom kiezen we in onze beginselverklaring resoluut voor een voorzichtig en duurzaam beheer, misschien wel zoals de banken ooit begonnen zijn in de 14de eeuw, om Karel De Gucht bij te treden. En als Eurocommissarissen naar aanleiding van de Cypruscrisis vinden dat de overheid en dus de (lokale of zelfs Europese) belastingbetaler niet eindeloos moet opdraaien voor fout beheer dan kunnen ze de weg kiezen die wij nu al geruime tijd aanbevelen: splits de spaarbanken en de investeringsbanken. Dat brengt duidelijkheid, transparantie, en meer.
Dat de spaarder en de belastingbetaler baat zouden hebben bij zo’n opsplitsing is zonneklaar. De spaarder weet dan dat het spaargeld niet zal terechtkomen in een andere afdeling van zijn grootbank waar speculatie niet wordt geschuwd. Ook de belastingbetaler heeft baat bij transparantie want daardoor wordt de kans dat hij voor voldongen feiten wordt geplaatst een heel stuk kleiner. Met de splisting van de bankactiviteiten zal het eenvoudiger maar ook dragelijker worden om de spaargarantie overeind te houden. Logisch dat er in ons land dus een politieke meerderheid is om de splitsing tussen spaar- en investeringsbanken door te voeren. Ware het niet dat de lobby van de grootbanken er een stokje heeft voorgestoken.
Zij hebben belang bij communicerende vaten en voeren aan dat de dienstverlening van ‘kleinere’ spaarbanken beperkter zal zijn. Welke dienstverlening bedoelen ze? Kleinere spaarbanken met een voldoende basis in de lokale economie kunnen – zoals we met NewB willen – focussen op de lokale economie en bieden daar een economische meerwaarde, die ook maatschappelijk bijzonder relevant is. We worden daarin gesterkt door talloze studies zoals het ‘high level’-rapport Liikanen dat vorig jaar aanbevelingen op papier zette om niet meer in dezelfde fouten te vervallen. Het rapport onderstreepte de kracht van coöperatieve spaarbanken: grotere stabiliteit in de resultaten, minder volatiliteit, minder excessieve risico’s, steun en solidariteit vanuit coöperatieve netwerken…
Het onderscheid is dat grootbanken de wereld als speelveld betreden. Op zich een eerbiedwaardige doelstelling. Maar wie dekt welke risico’s af, wie controleert wat, en hoe gaan we er mee om als die grootbanken hun grootklanten vehikels aanbieden in belastingparadijzen, en gelden afromen die anders de lokale economie of gemeenschap ten goede zouden komen.
Verplicht alle banken de keuze te maken en die glashelder voor te leggen: of je bent spaarbank of investeringsbank. Grootbanken kunnen kiezen om zich te spitsen, al dan niet met dezelfde aandeelhoudersachtergrond. Maar zo zou het wel duidelijk worden: wie voor veiligheid kiest kiest voor de spaarbank, wie breder wil gaan gaat naar de investeringsbank. En geef de klanten in volle transparantie zicht op wat er met het geld gebeurt.
Een opsplitsing zou overigens een ander belangrijk voordeel opleveren: nu heeft de spaarder maar één mogelijke sanctie tegen zijn bankier: het afstappen en een andere bank kiezen … een andere bank met dezelfde regels en dezelfde gedragspatronen? Of een echte spaarbank? Veel keuze is er vandaag niet. Het zou de Belgische overheid maar ook de Europese gezagsdragers dus sieren mochten ze eindelijk werk maken van die opsplitsing.
Meteen zou ook het probleem van mogelijk te hoge overheidsgaranties in een ander daglicht komen. Als die garanties zouden beperkt blijven tot de spaarbanken zouden de risico’s van de investeringsbanken niet meer afgewenteld worden op de gemeenschap, lees overheid en dus belastingbetaler. En zo vermijden we het ‘pervers’ effect dat de speculeerder wordt beloond.
Wie in afwachting zelf wil meewerken aan een alternatief: welkom bij NewB.
Marc Bontemps Coördinator, en Bernard Bayot Voorzitter van NewB
………………..
