Nieuws, België, Column -

Vertraagt, en gij zult gelauwerd worden…

We weten het al sinds de lagere school: er zal in de hemel meer vreugde zijn over één zondaar die tot inkeer komt dan over negenennegentig rechtvaardigen die geen inkeer nodig hebben.

maandag 15 april 2013 13:14
Spread the love

Op 6 mei krijgt professor Paul de Grauwe de Arkprijs van het Vrije Woord. Dat lijkt me erg verdiend. Ik herinner me eind de jaren tachtig zijn colleges. Hij vertelde dat de financiële markten efficiënt en zelfoplossend zijn. Regulering was voor markten onnodig en onproductief. Wij linkse studenten zaten met gekrulde tenen naar zijn betoog te luisteren. Het was toch niet mogelijk, zeiden we, dat je de markt helemaal vrij laat. De dappersten onder ons staken hun hand omhoog om met hem in discussie te treden. Maar ze waren natuurlijk geen partij voor de taalvaardige professor. 

Paul de Grauwe heeft ondertussen zijn mening bijgestuurd. Hij sloeg mea culpa en oefent nu kritiek uit op het rauwe kapitalisme. Het getuigt van moed dat een opiniemaker als De Grauwe dit doet.  Wie eerst tot het tegenovergestelde kamp heeft behoord, en later het roer omgooit, is extra geloofwaardig. Deze geleerde heeft diepe wateren doorzwommen om tot nieuwe inzichten te komen. Niemand zal van hem ooit kunnen zeggen dat hij ongenuanceerd is, of radicaal, of extreem.

Mensen lauweren die een bocht maken in hun denken is een belangrijk maatschappelijk statement. We hebben spijtoptanten nodig, ze zijn de bakens van ons voortschrijdend inzicht. De toekenning van zo’n prijs kan ervoor zorgen dat ook andere opiniemakers de moed vinden om toe te geven dat ze zich hebben vergist. Door eerst de verkeerde weg te bewandelen, is de oplossing voor een probleem misschien vertraagd, maar de openlijke wending biedt mogelijkheden voor de toekomst.

De wereld evolueert in een welbepaalde richting. Democratische overheden zullen steeds meer reguleren. Allicht zal het geen decennia meer duren voor er beperkingen worden opgelegd op het gebied van financiële transacties, vliegmijlen, watergebruik, het eten van vis, het gebruik van plastic, het stoken in houtkachels, het aantal kinderen per vrouw. Een privaat zwembad opwarmen met fossiele brandstoffen? Bloemenruikers overvliegen uit Kenia? Ik vermoed dat het tegen het midden van de eeuw eenvoudigweg zal worden verboden. We kunnen het met z’n allen vreselijk vinden om zo te worden betutteld, maar er is niet veel aan te doen; zonder restricties – ook voor zij die de extravaganties kunnen betalen – wordt deze planeet onleefbaar.

De opiniemaker die dit vandaag al wil verkondigen moet evenwel uitkijken. Hij zal te horen krijgen dat hij een zwartkijker is, dat hij oproept tot een nieuwe dictatuur, dat zijn denkbeelden gevaarlijk zijn, dat hij eerst zijn eigen leven moet beteren. Hij zal een fundi worden genoemd, een hardliner en een drammer, extreem, fundamentalistisch, en radicaal.  

Verstandiger is het om nog een tijdje de gewone mantra’s te herhalen: het komt wel goed, het is een kwestie van technologie, we vinden wel oplossingen, we moeten ervanuit gaan dat we vanzelf gaan vergroenen, we vinden wel een nieuwe balans. En als dan over een paar jaar de grote problemen zich voordoen, de schade zo zichtbaar is dat we die niet meer kunnen negeren, is er voor de opiniemaker nog alle tijd om mea culpa te slaan.

Hij kan zich dan als spijtoptant outen. Men zal zeggen dat hij zo moedig is geweest om zijn ongelijk toe te geven. Er is tijd verloren, er zijn slachtoffers gevallen, maar hij zal geprezen worden omdat hij onafhankelijk heeft willen inzien dat het zonder al die vreselijke, beklemmende beperkingen niet zal lukken. De prijzen en onderscheidingen zullen naar hem gaan, niet naar de drammer die veel eerder al waarschuwde.

Eerder verschenen in De Standaard van 13 april 2013

take down
the paywall
steun ons nu!