Dat er heel wat burgers zijn die de financiële sector graag op een heel andere manier zien functioneren, is vandaag wel duidelijk door het overweldigende succes van New B. Het is een schreeuw van de burger voor banken die ten dienste staan van de samenleving.
Een drang die een uitlaatklep gevonden heeft omdat er een concreet voorstel aangereikt is. Belfius kan ook zo’n initiatief zijn. Met dat verschil dat niemand ons gevraagd heeft of we 20 euro willen investeren. We hebben er bijna twintig keer zoveel ingestoken. Hoog tijd om ons die bank toe te eigenen.
Belfius – het gezondere deel van het vroegere Dexia in België – is anderhalf jaar geleden genationaliseerd omdat het de enige manier was om Dexia niet failliet te laten gaan met mogelijke chaos in de Europese financiële sector als gevolg. Maar de regerende partijen willen Belfius weer verkopen. ‘Bankieren is onze job niet’, luidt het.
Politici zien er niets in om van Belfius een bank te maken waar we zelf meer greep op hebben en die ten dienste staat van de samenleving. Belfius is gekocht met belastinggeld en staat sindsdien geparkeerd in de werkplaats van de Federale Participatie en Investeringsmaatschappij om opgelapt te worden.
Het doel van de nationalisering is de bank weer aantrekkelijk te maken voor privé-investeerders zodat ze weer aan een of andere privébank verkocht kan worden. Net zoals dat gebeurd is met Fortis in 2008.
Fortis stond op de rand van het faillissement, werd genationaliseerd en het gezonde deel van de bank werd meteen weer verkocht aan BNP Paribas voor een vriendenprijsje. De Belgische staat – via dezelfde Federale Participatie en Investeringsmaatschappij – is ondertussen de grootste aandeelhouder van BNP Paribas.
BNP Paribas, een bank die meer aan kortetermijnhandel doet dan dat ze kredieten verleent aan de lokale/ reële economie. (1) Het overheidsoptreden in het Fortisdebacle heeft ervoor gezorgd dat het spaargeld letterlijk en figuurlijk een goudmijn is geworden voor het bestuur en de aandeelhouders van BNP Paribas.
Een bank bovendien die kampioen is in het financieren van projecten en bedrijven die overal ter wereld ernstige schade toebrengen aan mens en milieu. (2) Een bank die reeds meermaals in opspraak is gekomen omdat ze speculeert op voedselprijzen. Voedselspeculatie is een van de oorzaken van stijgende voedselprijzen.
Onder druk van een artikel op DeWereldMorgen.be in België en een onderzoek van Oxfam in Frankrijk werd BNP Paribas in de laatste jaren gedwongen geen nieuwe klanten toe te laten voor drie investeringsfondsen die op voedselprijzen speculeren, maar heeft de praktijk niet volledig stopgezet. (3, 4)
BNP Paribas is ook een bank die kampioen is in het faciliteren van het omzeilen der belastingen. (5) En wanneer deze bank haar winst doorstort naar haar aandeelhouders en België hier ook een stukje van krijgt, kraaien onze politici victorie. Winst die voor een groot deel gemaakt wordt met ons spaargeld, winst die gemaakt wordt ten koste van allerlei ongure bedrijvigheden, winst die gemaakt wordt door hun klanten te helpen de belastingen te omzeilen.
Laten we even bij dit laatste punt stilstaan. Een overheid die blij is met een dividend dat mee tot stand komt door het omzeilen van belastingen: dat is als een tak afzagen waar je zelf op zit.
De ontslagen die bij Belfius vallen maken deel uit van een besparingsplan om de bank winstgevender te maken in de toekomst. We moeten het eerst en vooral hebben over waar we met die bank naar toe willen. Inderdaad: we.
Er is in 2011 4 miljard euro belastinggeld gespendeerd om Belfius te redden. Die bank is dus van ons. Elke Belg heeft er 364 euro ingestoken. Als we de bank weer verkopen, is de kans groot dat we een herhaling van het Fortis-scenario meemaken. We kunnen de bank beter bijhouden en ervoor zorgen dat we er als samenleving controle over krijgen. Politici hebben gelijk als ze zeggen dat ze niet zelf moeten bankieren. Dat hebben ze bewezen in Dexia.
Er is echter een groot verschil tussen als politicus allerlei lucratieve postjes bezetten en een bank een mandaat geven om een maatschappelijke opdracht te vervullen. Er zijn vele noden in de samenleving die best wel wat meer zuurstof kunnen gebruiken.
Zuurstof die de banken vandaag niet geven omdat ze meer bezig zijn met hun winstgevendheid te verhogen. Banken als Belfius of een New B (als ze er komt) zouden kunnen helpen om spaargeld in te zetten om aan deze maatschappelijke noden tegemoet te komen.
Zo’n mandaat kan in geval van Belfius worden opgesteld en gecontroleerd door het parlement met inspraak van verschillende betrokken partijen, van vakbonden tot consumentenorganisaties.
We moeten eerst bepalen waar we naartoe willen met Belfius voordat er een zinvolle discussie gevoerd kan worden over personeelsbeleid.
Frank Vanaerschot
Frank Vanaerschot is campagne- en onderzoeksmedewerker bij FairFin vzw
Bronnen:
1. http://www.fairfin.be/een-bank-achteruit
2. http://www.fairfin.be/actueel/nieuws/2013/01/miljardenwinsten-ten-koste-van-mensenrechten
3. https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/08/27/hedgefonds-van-bnp-paribas-speculeert-op-honger
