VN herbevestigen geweld op vrouwen als inbreuk op mensenrechten

Dit jaar stond de CSW in het teken van ‘geweld op vrouwen’. Een heikel onderwerp, want tien jaar geleden, in 2003, slaagde de CSW er niet in om wereldwijd een vuist te maken tegen geweld op vrouwen. De vergadering eindigde toen zonder gezamenlijke besluiten.

In de VN zijn er tal van staten en vertegenwoordigers van godsdiensten die de vooruitgang van vrouwenrechten actief belemmeren. Vooral de zogeheten ‘seksuele en reproductieve rechten’ van vrouwen staan onder druk. Die rechten handelen over de zelfbeschikking van vrouwen over hun lichaam, seksualiteit en vruchtbaarheid.

Ook binnen de Europese Unie is hierover geen eensgezindheid. Zo bevocht Malta (volgens sommigen “het diplomatieke paard van Troje van het Vaticaan binnen de EU”) een consensus van een half miljard Europeanen, nog voor de discussie in de CSW werkelijk was gestart.

Tegenstand tegen vrouwenrechten

Net als vorig jaar boycotten 17 staten – vooral conservatieve moslimlanden, maar ook bijvoorbeeld Rusland en het Vaticaan –  de zitting. Ze weigerden te aanvaarden dat ook vrouwen seksuele rechten hebben. Deze strijd is niet nieuw maar wordt elk jaar heviger. Conservatieve krachten wilden dit jaar zelfs niet aanvaarden dat godsdienst en traditie nooit een excuus kan zijn voor geweld op vrouwen.

Zo noemden de Egyptische ‘Moslimbroeders’ op 13 maart de tussentijdse conclusies “achterbaks, tegenstrijdig aan de principes van de Islam en een ondermijning van familiewaarden.” Volgens deelnemers van de conferentie stelden diplomaten van het Vaticaan tijdens de CSW meer amendementen voor dan eender welk ander land. Daarbij was het doel “het tegenhouden van vooruitgang tegen geweld op ongehuwde vrouwen […] en de toegang tot abortus na verkrachting.”

Bepaalde Afrikaanse landen weigerden ook verwijzingen op de nemen naar de resoluties 1325 en 1820 van de VN-Veiligheidsraad. Die resoluties willen enerzijds de rechten en rol van vrouwen als vredesstichters en als vormgevers van de samenleving versterken en bekrachtigen, maar hen anderzijds ook beter beschermen in tijden van oorlog.

Deze resoluties waren in het verleden al goedgekeurd, het is dus bitter dat die weer in vraag werden gesteld. Dat Afrikaanse landen met een schrikbarende hoeveelheid (seksueel) geweld tijdens oorlogen het belang van de resoluties wilden ontkennen, toont aan dat bepaalde landen echt niet in het belang van hun vrouwelijke inwoners handelen.

Het is soms moeilijk te begrijpen waarom de tegenstand zo fel is tegen iets zo vanzelfsprekend als bescherming tegen geweld. De organisatie AWID benoemde dit als ‘het bewust uitgommen van het probleem’. Bepaalde landen trachten de taal weg te vegen die nodig is om de onderdrukking van vrouwen als probleem te erkennen. Daarbij doet het er niet toe of men het heeft over verkrachting, selectieve abortus, partnergeweld of de bescherming van seksuele minderheden. Zonder referentiekader om een probleem bloot te leggen, zo lijkt men te denken, is er ook geen probleem dat men dient aan te pakken. 

Dan toch een gemeenschappelijke conclusie 

Luttele uren voor het einde van de CSW leek het erop dat meisjes en vrouwen wereldwijd zich ook dit jaar niet zouden kunnen verheugen op een VN-besluit tegen geweld. Maar dankzij de hardnekkige toewijding van talloze activisten en onderhandelaars kwam men uiteindelijk toch tot een bitterzoet akkoord.

De grote ‘overwinning’ van de CSW is dat zij erin is geslaagd om besluiten aan te nemen en om opnieuw te laten erkennen dat de bescherming van vrouwen tegen geweld belangrijker is dan culturele of religieuze vrijheden, dit ongeacht de aanhoudende aanvallen van ideologische tegenstanders.

Ban Ki-Moon, de Secretaris-Generaal van de VN, verklaarde dat de lidstaten nu de verantwoordelijkheid hebben om dit akkoord in daden om te zetten. “Geweld tegen vrouwen is een gruwelijke inbreuk op de rechten van de mens, een wereldwijde bedreiging, een gevaar voor de volksgezondheid en een moreel schandaal. Waar of hoe een meisje of een vrouw ook leeft, […] zij heeft het recht om te leven zonder angst.”

Ons standpunt

De Vrouwenraad is voorzichtig tevreden met de conclusies van de CSW. Op basis van dit akkoord kan in de toekomst verder worden gebouwd. Het belang van preventie van geweld, van bestrijden van stereotype beeldvorming over het vrouwelijke en het mannelijke en van investeren in gendergelijkheid en gelijke machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen wordt erkend.

Er wordt gepleit voor voldoende en kwaliteitsvolle opvang van slachtoffers van geweld en voor voldoende budgetten voor bestrijding van geweld. Het maakt ons ook blij dat de VN herbevestigen dat de gelijke mensenrechten van vrouwen belangrijker zijn dan culturele eigenheden of godsdienstige bepalingen. Indien men dat niet (opnieuw) had willen bekrachtigen, zou dat de vooruitgang van gelijke vrouwenrechten ernstig op de helling hebben gezet.

De Vrouwenraad betreurt wel dat de bescherming van seksuele minderheden (in deze: homoseksuele-, interseksuele- en transgender-vrouwen) de eindconclusies niet heeft gehaald. Dat was voor teveel landen een brug te ver en stond dus een gezamenlijke verklaring in de weg. Wij vinden het erg dat ook dit jaar de rechten en positie van vrouwen als pasmunt tussen landen diende.

Het komt er nu op aan de besluiten om te zetten in daden. Een engagement op papier is nog geen gewonnen zaak. Om al dat papier ook daadwerkelijk toe te passen, moet nog heel wat gebeuren! Als we kijken naar de lauwe reactie op oorlogsverkrachtingen tot op heden, de groepsverkrachtingen in India of het blijven voortduren van genitale verminking bij vrouwen (en zelfs de uitdeining ervan naar het Westen onder invloed van migratie!) is er nog heel wat werk aan de winkel!

Tenslotte roept de Vrouwenraad op tot waakzaamheid ten opzichte van de rol van godsdiensten binnen de CSW. Zo gebruikte het Vaticaan haar sterke morele positie als ‘permanente waarnemer’ om met alle mogelijke middelen de vooruitgang van de rechten van vrouwen af te remmen. Andermaal is gebleken dat conservatieve religies een enorm gewicht blijven hebben op kwesties van ethiek of mensenrechten. Dat betekent voor vrouwen concreet dat wij nooit onze rechten voor vanzelfsprekend mogen nemen, aangezien bepaalde krachten deze terug willen schroeven.  

Magda De Meyer

Voorzitster Vrouwenraad