Gert Peersman, de favoriete econoom van nogal wat open VLD’ers dezer dagen, beklemtoont het belang van de factor ‘onzekerheid’ voor de economie. Met het aantreden van Gwendolyn Rutten lijken Open VLDers trouwens een nieuwe en assertieve strategie ontwikkeld te hebben om zichzelf te positioneren in het politieke debat. Iedere econoom die het niet met hen eens is krijgt voortaan het label ‘PS econoom’ opgespeld, ‘Mathot-kloon’ of iets in die aard. Waarvan akte.
Karel De Gucht verwees uiteraard naar Peersman dit weekend, in een debat in de Zevende Dag met Paul De Grauwe dat de Standaard omschreef als ‘bij momenten bitsig’, maar waar wij vooral van onthielden dat (1) De Gucht nogal flauw voor de dag kwam, en (2) dat Ivan De Vadder’s stem bijna oversloeg toen hij zei dat er toch structurele hervormingen nodig waren! Tot zover de objectiviteit van VRT-moderatoren.
Maar goed, onzekerheid is dus een belangrijke factor in het debat over ‘al dan niet saneren en economische groei’, daar wijst onder meer Peersman’s recente onderzoek op. In de woorden van Gwendolyn Rutten luidt het vandaag in de Morgen: “Onzekerheid, daar knelt het schoentje. Het is een zeer belangrijke determinant in de economie … Je pakt de onzekerheid niet aan door tekorten en schulden te laten oplopen. Mensen zijn slimmer dan dat. Belgen, van alle leeftijden (en ongeacht de periode waarin ze naar school gingen), hebben er helemaal géén goed oog in dat het op lange termijn wel allemaal goed zal komen.” Enter structurele hervormingen (om iets te doen ‘aan die onzekerheid over pensioenen en toekomstige belastingdruk’, zo geeft Peersman vandaag aan in zijn column in de Standaard), bv. op het vlak van arbeidsflexibiliteit, pensioenhervormingen, en het efficiënter maken van de overheid. En dan, kers op de taart, zal er ‘eindelijk weer economische groei’ zijn. Hosanna.
Maar Peersman en co hebben gelijk, mensen zijn inderdaad onzeker dezer dagen in Europa. Terecht, we hebben ook ogen in onze kop. Ik som effen op:
Als we merken hoe de mensen die aan de knoppen zitten in Europa écht hun beslissingen nemen over de toekomst van de euro en de Europese Unie – met als meest recente orgelpunt de deposito-vaudeville in Cyprus – beseffen we dat ‘Europa’ (1) het ook allemaal niet meer weet en (2) bovendien de vervelende neiging heeft om stelselmatig gewone mensen en sociale sectoren te doen opdraaien voor wanpraktijken in de financiële sector. Nu zelfs Bart Sturtewagen het op de zenuwen krijgt van de gokkers bij de ECB, kunnen we misschien Lady Gaga op de payroll van de trojka zetten.
Een beetje huisvader stelt dus zijn beslissingen uit, tot er meer duidelijkheid bestaat over de Euro. Met andere woorden: het is vooral het Europese niveau dat nu voor onzekerheid zorgt, veel meer dan het nationale debat over saneren. Helaas, de sussende woorden van Van Rompuy en co, dat we op de goeie weg zijn, maar nog even geduld moeten oefenen, gelooft bijna niemand. Al was het maar omdat stilaan voor iedereen duidelijk is dat het Europese beleid van de afgelopen jaren de Unie tot in zijn sociale en politieke grondvesten doet daveren. Rustige vastheid is alweer een tijdje geleden.
Peersman geeft in zijn studie ook aan dat, naast onzekerheid, ook het effect van Europa op de Belgische markt groot is, evenals het (monetaire) beleid van de ECB, maar mij lijkt eerlijk gezegd een belangrijke ‘pathway’ (van het effect van Europa op de Belgische markt) te gaan via de factor ‘onzekerheid’. Zoals ik al zei, mensen zijn bijzonder onzeker over Europa en de euro, meer dan over het nationale begrotingspad. Anders gezegd: Vandelanotte en Wouter Beke boezemen een stuk meer vertrouwen in dan Olli Rehn. Probleem is immers, dat de “oplossingen” van de Europese elite om terug meer zekerheid en vertrouwen in de economie (en op de financiële markten) te brengen – lees: austerity & structurele hervormingen – , erg eenzijdig zijn én de sociale cohesie van de eurozone op de proef stellen, in die mate dat velen geloven dat het bouwwerk het op termijn finaal gaat begeven. Al goed dat Van Rompuy zijn pensioen er stilaan aan komt.
We willen het hier niet hebben over de discussie tussen Krugman/De Grauwe en andere economen over de zin en onzin van saneren, met het oog op economische groei. Maar het mag duidelijk zijn dat de onzekerheid die mensen voelen over het beleid van Europa ook voor een stuk geïnspireerd is door het betoog van Krugman & De Grauwe, die hun klassiekers kennen, en door de op dit ogenblik manifest negatieve impact van austerity in Europa. By the way, Peersman’s uitleg over waarom België meer nood heeft aan saneren dan Nederland, een andere kleine open economie, overtuigt ook niet echt. Maar dat zal wel aan mij liggen. Komt wel goed uit natuurlijk nu blijkt wat de Nederlandse versie van soberheidsbeleid teweegbrengt.
Mensen zijn ook onzeker over het mantra ‘we moeten allemaal langer werken’. Ze weten immers dat de jobs niet voor het rapen liggen, zeker niet voor ouderen, en bovendien wijst elk onderzoek op het bestaan van een gezondheidskloof tussen hogere en lagere sociale klassen. Mensen uit de lagere socio-economische klassen leven minder lang, én blijven bovendien minder lang gezond. Hoe zij dus allemaal moeten blijven werken tot 65 of langer, is niet helemaal duidelijk. Peersman mag dus eens uitleggen hoe hij de onzekerheid van die mensen denkt te kunnen wegnemen met zijn betoog. Alvast niet door te verwijzen naar de nieuwe carrière van De Grauwe aan de London school.
Last but not least, onzekerheid hebben mensen ook meer en meer over de fundamenten van ons economische systeem, een systeem dat economische groei nodig heeft om duurzaam te zijn. Is er geen economische groei, zoals nu, dan implodeert het systeem. Bovendien beseffen almaar meer mensen dat die groei niet kan blijven duren op een eindige planeet. En toch schilderen Rutten en Peersman ons nog steeds aan de horizon die magische economische groei voor.
We zijn inderdaad onzeker, Gert & Gwendolyn. Je zou voor minder.
