De voorgestelde hervorming van artikel 318 uit de Spaanse strafwet voorziet in een boete of gevangenisstraf van zes maanden tot twee jaar voor wie opzettelijk en met winstoogmerk illegalen van buiten de EU helpt. Ook wie immigranten zonder papieren helpt om Spanje binnen te geraken, mag dezelfde straffen verwachten.

Het is aan de openbare aanklager om de aanklachten te laten vallen in gevallen waarin het vooral om humanitaire hulp gaat, door bijvoorbeeld iemand een lift, kleding, geld of onderdak te geven.

‘Gastvrijheid is geen misdaad’

Het voorstel kreeg al groen licht op de ministerraad in oktober, maar moet nog langs het parlement passeren. Onder de noemer ‘Gastvrijheid is geen misdaad’ zijn dertig nationale en internationale organisaties een campagne gestart om te protesteren tegen de mogelijke vervolging van mensen die illegalen helpen.

“Jarenlang waren we een radertje in de Spaanse ontwikkeling, vandaag kunnen ze ons missen als kiespijn”, zegt Roberto Suárez, voorzitter van de Vereniging voor Ecuadoraanse Immigranten in de zuidelijke stad Malaga.

Mamen Castellano van Andalucía Acoge (Gastvrij Andalusië), een NGO in Zuid-Spanje, verklaart dat volgens de voorgestelde hervorming een taxichauffeur die een illegaal vervoert vervolging riskeert voor “het faciliteren van de transit”. Ook wie volgens haar een kamer verhuurt aan illegalen helpt hen om in het land te blijven en zou dus strafbaar zijn.

Iedereen schuldig

Het probleem is dat de beslissing om klacht in te dienen bij de openbare aanklager komt te liggen. De organisaties vragen dat het wetsvoorstel een duidelijke uitzondering bevat voor humanitaire hulp. “Nu gaan ze ervan uit dat we allemaal schuldig zijn, tot een aanklager anders beslist”, hekelt advocaat Jaume Durá. Hij vindt dat “solidariteit niet mag worden gedemoniseerd.”

“Dit getuigt van weinig respect voor de immigranten die op de een of andere manier in een ver land zijn verzeild geraakt”, zegt Suárez, die al dertien jaar in Spanje woont. “Onze enige misdaad is en zal altijd zijn dat we werken en proberen het lot van onze families te verbeteren.”

Sommige advocaten wijzen erop dat de voorgestelde hervorming enkel dient om harder te kunnen optreden tegen mensen die immigranten uitbuiten, bijvoorbeeld door een onredelijk hoge huurprijs te vragen. Maar NGO’s willen dat het artikel wordt herschreven omdat het te vaag is.

Zowel de regering van de rechtse Volkspartij (PP) als de vorige socialistische regering hebben immigratie verkeerd aangepakt, waarbij ze angst en racisme hebben opgepookt, meent Castellano.

Sinds de regering van premier Mariano Rajoy de hervorming van de gezondheidszorg in september heeft geïmplementeerd, hebben illegalen alleen nog maar recht op gratis gezondheidszorg in noodgevallen, bij zwangerschappen, geboortes en pediatrische behandelingen.

Crisis

In 2009 had een campagne genaamd ‘Red de Gastvrijheid’ kritiek op artikel 53 bij de hervorming van de Spaanse immigratiewet, die toen door de socialistische premier José Luis Rodríguez Zapatero werd doorgevoerd en die boetes bevatte voor “het stimuleren van een illegaal verblijf in Spanje bij immigranten zonder papieren”.

“Het was onrechtvaardig dat we tijdens een bloeiperiode immigranten met open armen verwelkomden, maar dat ze steeds minder rechten krijgen nu er geen banen zijn in de bouw of de landbouw”, besluit Castellano. Spanje is een van de Europese landen die het hardst door de crisis wordt getroffen.

“We mogen niet vergeten dat als er illegalen zijn, dat ook komt omdat werkgevers de onwetendheid bij immigranten over hun rechten hebben uitgebuit en hen valse hoop hebben gegeven dat hun situatie zou geregulariseerd worden, omdat het hen goed uitkwam om lonen onder de tafel uit te betalen”, aldus Suárez.

Spanjaarden zoeken zelf ook in het buitenland naar opportuniteiten. “Ze waren ook immigranten en waren in veel landen welkom, waar ze mee hebben geholpen aan de ontwikkeling van die plaatsen”, besluit hij.