Eind januari zochten 21.518 werklozen in de regio Charleroi wanhopig naar een job. Daar komen er een pak bij nu Caterpillar, parel van de industrie gelegen nabij de luchthaven van Charleroi, een zware herstructurering doorvoert. “Een enorme klap voor de regio waar al zoveel banen verloren gingen. We hadden slecht nieuws verwacht, maar niet dat het zo erg zou zijn. Meer dan 40 procent van de werknemers vliegt op straat”, zegt Mariet Vanderstukken van de socialistische bediendebond BBTK.

De cijfers zijn inderdaad hard: 1100 arbeiders, 300 bedienden en 190 tijdelijke contracten verliezen hun job. De directie van Caterpillar wijst drie oorzaken aan: de aanhoudende crisis die de vraag doet krimpen, de concurrentie uit lageloonlanden en de strenge Europese milieunormen.

Die verklaring van de directie past niet echt in het klassieke verhaal van de economische pundits, vandaar wellicht dat het vanuit die hoek opvallend stil blijft. Geen hitsige tweets van Johan Van Overtveldt of Geert Noels deze keer over de “torenhoge loonkost” in België.

Hoe harder de besparingen, hoe dieper de crisis

Caterpillar verlaagde vorig jaar de vooruitzichten en voorspelde toen nog drie jaar van zwakke groei, vooral in Europa. Dat continent blijft ondanks alle signalen vasthouden aan een keihard besparingsbeleid. Nochtans wijzen alle cijfers uit: hoe harder de besparingen, hoe dieper de crisis, zoals de Amerikaanse Nobelprijswinnaar economie Paul Krugman het samenvat.

Er is weinig hoop op beterschap, schreef Krugman deze week nog in The New York Times. Het IMF erkende ondertussen wel al in een studie dat het de negatieve gevolgen van de besparingen onderschatte, maar dat bracht de Europese leiders niet tot inkeer. Eurocommissaris Olli Rehn schreef integendeel een boze brief naar het IMF waarin hij zei dat dergelijke studies schadelijk zijn.

De christelijke vakbond ACV-Metea maakte donderdag bekend dat er sinds het begin van de crisis 48.800 industriële banen verloren gingen in België. Dat banenverlies lijkt alleen maar te versnellen. De vakbond schat het verlies in 2012 op 25.000 met Ford en ArcelorMittal als trieste uitschieters.

De verklaringen van Caterpillar over de milieunormen en de concurrentie uit lagekostenlanden openen een interessante discussie. Moet Europa het klimaat en de welvaart in Europa opgeven om dergelijke bedrijven hier te houden? Ongemakkelijke vragen waar Noels en Van Overtveldt – nooit verlegen om een mening – graag het antwoord op schuldig blijven.

Recordwinsten

Bij de vakbonden overheerst onbegrip. “Blijft dit bedrijf leefbaar na zoveel ontslagen? We hebben al zoveel inspanningen gedaan. Zowel de arbeiders als de bedienden gingen akkoord met tijdelijke werkloosheid. Maar blijkbaar is het nooit genoeg”, zegt Mariet Vanderstukken.

Ook de recordwinsten die Caterpillar de voorbije twee jaar boekte zorgen voor wrevel. “Het is moeilijk te aanvaarden dat bedrijven aan de ene kant grote winsten boeken en aan de andere kant banen schrappen”, zegt Vanderstukken. In 2011 steeg de winst met 83 procent tot 4,928 miljard dollar, een record in de geschiedenis van het bedrijf. Een jaar later sneuvelde het record alweer. In 2012 boekte Caterpillar een winst van 5,68 miljard dollar. Om te vermijden dat die winst met enkele procenten zou dalen, worden wereldwijd duizenden banen geschrapt.

De vakbonden vragen een industrieel plan op nationaal en vooral op Europees niveau om het gedrag van dergelijke multinationals aan banden te leggen. De komende dagen zijn er personeelsvergaderingen waarop de werknemers hun strategie zullen vastleggen.