Een balsturige borderline natie
Sociale ongelijkheid, Bankencrisis, Koningin beatrix -

Een balsturige borderline natie

zaterdag 16 februari 2013 17:00
Spread the love

Op 30 april 2013 treedt Beatrix af als koningin. Naar aanleiding van deze aankondiging heeft Jan Van Duppen (1) het over haar bewind. Op zijn weblog schrijft hij over het (gewezen) gidsland:

Tijdens het koningschap van Beatrix is Nederland veranderd van een vrolijk, zelfbewust, creatief, sociaal en balorig land tot een angstige, onzekere, individualistische en balsturige borderline natie.

Wat heeft deze evolutie van balorig naar balsturig, van zelfbewust naar angst, van sociaal naar individueel mogelijk gemaakt in een periode van goed dertig jaren?

Van Duppen vertelt over de oliecrisis van 1973 als begin van economische neergang. Het razend succes in Nederland van de VUT (vervroegde uittreding) waarbij werkgevers hun dure arbeidskrachten netjes konden dumpen, en oudere werklozen zowat hun vroeger loon behielden. Vruchteloze pogingen om de toestromende werklozen in een krimpende economie op te vangen.

Hij wijst op de zuinig beheerde overheidsdiensten en gezondheidsvoorzieningen die voor de bijl gingen op de vrije markt. Resultaat van een doorgedreven marktwerking. Op de nepbanen voor het leven waar goed opgeleide twintigers in terecht komen. Op het hopeloos zoeken naar een eigen woning door jongelui met een stagevergoeding of in het vrijwilligerswerk.

Hij citeert socioloog Willem Schinkel : de hele mei ’68 beweging als legitimatie voor een andere vorm van kapitalisme. Tot de bankencrisis groeit het neoliberalisme er ongehinderd in een consumptiemaatschappij met geïndividualiseerde, flexibele (arbeids)verhoudingen.

In dit proces schudden de politieke leiders zonder onderscheid hun ideologische veren van zich af.  De tijd is rijp voor populisme, recht voor de raap. En het krenterig  rekenen: de degelijke gulden werd voorzeker aan een te lage koers geruild voor de Euro. De economen boven de Moerdijk oreren er al jaren over het einde van de Euro: de munt, de Unie en Brussel als schuld van alle onheil.

Dezelfde reflex die wij tot vervelens toe horen weerklinken in onze Vlaamse gewesten: de geldstromen allerhande die zouden vloeien naar het Walenland. Alleen Vlaamse onafhankelijkheid kan hieraan een eind maken. Brussel de schuld van alles geven ligt hier wat moeilijker, omwille van de ietwat andere perceptie van kosten en baten.

Maar toch. Het is niet zo moeilijk vast te stellen dat dezelfde verhaallijnen zich aftekenen, los van regio- en natiegrenzen. Het is de verdienste van de Berlusconi klucht in Italië dat dit, op een weliswaar hallucinante manier, heel wat zaken (van media tot loze verkiezingsbeloften en racisme, van voetbal tot het politieke en juridische circus als alibi voor behoud van macht) duidelijk maakt die even goed in andere landen spelen.

Even goed als het scenario van oliedomme (2) gedoogsteun vanwege extreemrechts waarin politiek Nederland was verzeild geraakt. Net als de bloei van N-VA bij ons veel zegt over ‘de balsturige borderline natie’ hier, en over het onvermogen van de politieke klasse.

De schijnmaneuvers en de mediatrucs (3) moeten de aandacht weg houden van de echte problemen die zich anno 2013 stellen. Zodat mensen zich de vragen niet stellen die er echt toe doen (4).

De vraag bijvoorbeeld die de meer dan 100.000 betogende Ieren in Dublin stelden:“Is dit eerlijk ? Vijf miljoen Ieren die 42% van de bankschuld van Europa betalen”.  Hoever kunnen wij nog dwalen als zelfs de OESO (5) met de vinger wijst naar de multinationals (evenals banken en holdings, uuitgerekend zij) die in deze barre tijden wereldwijd aan belastingen ontsnappen? Ondermeer de Mittal Steel(t) story.

Het is voor alles de vraag die Anneleen Kenis en Matthias Lievens zich, samen met Zizek (6), stellen in hun boek ‘De mythe van de groene economie’ als zij op zoek gaan naar de achtergronden van onze ecologische bezorgdheden. Of zelfs de ecologische problemen als ‘alom bedreigende vijand’ niet worden ingezet om de aandacht af te leiden van wat sommigen liever toegedekt houden: de sociale ongelijkheid, of de onhoudbaarheid van een sociaal-economisch systeem?

En om er tot slot nog een ferme boenk op te geven: bij de oplossing van deze vraag zijn (zoals Wyckmans van LBC-NVK het verwoordt) vakbonden niet het probleem, maar wel een deel van de oplossing. Tot spijt voor wie het benijdt.

(1) Huisarts, eerst in Turnhout, en nu in de Zuidwijk te Rotterdam in een HOED (huisartsen onder één dak) huisartsenpraktijk. Vroeger bij ons actief in SP.A. Hij is de broer van Dirk Van Duppen, Geneeskunde voor het Volk huisarts te Deurne, die na de verkiezingen in oktober 2012 in de Antwerpse OCMW raad de partij PVDA vertegenwoordigt.

(2) in Hollandse termen gezegd, maar bij nadere woordontleding niet zo stom uitgedrukt.

(3) Laat het ons nog één maal hebben over de partij die er echt in grossiert. Het is haast dagelijks, en niet meer bij te houden. Na de vermageringsstunt is er het optreden als ijsbeer. Er zijn tal van varianten rond het thema ‘koningshuis’.  Wij hebben de regenboog-T-shirt gehad en de Vermeersch-De Wever show op Reyers Laat. Snoeihard de vreemdelingentaks in Antwerpen of Bracke als geldbezorger voor ‘De Voice van Vlaanderen’.  Eindeloos dus. Of zouden wij (zoals iedereen trouwens) hen toch viseren?

(4) Vragen van een kind soms zoals ze geformuleerd worden door Sven Tuytens op deredactie.be als hij het in zijn blog heeft over de leefomstandigheden in Spanje.

(5) Niet direct een links clubje als je ze bezig hoort over vrijhandel, loonkosten of pensioenleeftijd.

(6) Slavoj Zizek, Sloveense socioloog, filosoof en cultuurcriticus. Zie ondermeer de boekbespreking op deze site: ‘The year of dreaming dangerously’.

take down
the paywall
steun ons nu!