In een Opiniestuk in De Morgen (29.01) stelt Geert Van Istendael dat de onwetendheid van toekomstige leraren, leraressen en kleuterleid(st)ers niet alleen antisociaal, maar ook antidemocratisch is. Dit is een thesis die in alle geval de moeite van een zakelijk onderzoek verdient. Klopt de thesis? Eerste vraag: zijn de toekomstige keerkrachten onwetend? Tweede vraag: kan dit leiden tot een democratisch en sociaal deficit?
Als de vragenlijst uit het onderzoek correct afgenomen werd, dit wil zeggen via een representatief staal en in omstandigheden waarbij degene die de antwoorden invulde de nodige tijd en goesting had om de gestelde vragen ernstig te behandelen, dan is een conclusie uit het onderzoek dat in elk geval de kennis over de maatschappelijke en politieke werkelijkheid bij een groot aantal toekomstige leerkrachten van een bedenkelijk laag niveau is. Men kan hiertegen inbrengen dat er ongetwijfeld andere terreinen van kennis zijn waar die toekomstige leerkrachten hoog tot zeer hoog op scoren. Dit zou moeten nagegaan worden en uiteraard moet zulk een vaststelling dan bij de eindbeoordeling meegenomen worden, maar het neemt niet weg dat de kennis over het maatschappelijk en politiek reilen en zeilen bij die toekomstige leerkrachten, als het onderzoek correct is gebeurd, mijns inziens ontoelaatbaar ondermaats is.
Kan dit leiden tot een democratisch en sociaal deficit? Het leidt er in alle geval toe dat men zich ernstig vragen moet stellen over wat die toekomstige leerkrachten zich eigenlijk zullen voorstellen bij realiteiten als bijvoorbeeld “interculturalisme” of een “multiculturele samenleving”, realiteiten die ze bij zich op school aanwezig zullen zien (minstens in de steden)? Het betekent namelijk dat hun oordeels- en inschattingsvermogen op dat vlak in vraag gesteld kan en moet worden. Als ministers van onderwijs voortaan me zullen vertellen dat ze weten wat ze doen, omdat ze de leerkrachten bevraagd hebben en dat dezen beter geplaatst zijn dan wie ook om te weten wat goed is voor een kind, dan ben ik voortaan gewaarschuwd. (Oké, ik weet wel… niet iedereen over dezelfde kam scheren, maar alla, de percentages van antwoorden totaal naast de kwestie lagen toch bijzonder hoog, of niet?)
Van Istendael wijt in zijn Opinie-stuk een en ander aan “jaren verwaarlozing. (…) Uit het hoofd leren? Taboe, want papegaaienwerk. Spraakkunst? Taboe, want niet leuk genoeg. Grote verbanden? Oubollig, want je moet met thema’s en projecten werken. Gevolg: er worden binnenkort volwassenen op de jongeren losgelaten die denken dat de Tweede Wereldoorlog iets van de negentiende eeuw is.” Vergist hij zich? Ik vrees dat hij misschien wel wat overdrijft, maar zich ten gronde niet vergist.
En als hij zich niet vergist, dan is zijn waarschuwing terecht: “Vandaag is de school nog steeds de enige plek waar kansarme kinderen middelen krijgen om uit de vangarmen van de kansarmoede te ontsnappen. (…) Daarom is de onwetendheid van toekomstige juffen, meesters, leraren, leraressen en kleuterleid(st)ers antisociaal. Zelfs antidemocratisch.”
Meer dan eens (alhoewel, niet altijd…) ben ik het absoluut niet eens of minstens niet volledig eens met wat Van Istendael schrijft, maar ik volg wel volledig zijn uitgangspunten, logica en conclusie in deze bijdrage in De Morgen. De vaststellingen uit het onderzoek moeten voor elke democraat als bijzonder onrust wekkend ervaren worden. Zelfs met de beste inzet van mijn ouders (en die was er!), zou ik er nooit van mijn leven iets academisch noch op een ander vlak hebben van gemaakt zoals is gebeurd, waren er niet enkele bijzonder bekwame onderwijzers in mijn leven tussen gekomen tijdens mijn lagere school. Ik ben absoluut niet zeker dat dit vandaag nog zou kunnen…
Misschien zouden ministers van onderwijs en allerlei onderwijsexpert-parlementsleden in het Vlaams Parlement daar eens hun allereerste prioriteit kunnen van maken… in plaats van zich voortdurend op gladde linguïstische ijsbanen te bewegen waar de discussies tussen academici en onderzoekers verre van beslecht zijn.
