President Salva Kiir van Zuid-Soedan en zijn Soedanese ambtgenoot Omar al-Bashir ontmoetten elkaar in de marge van de top, die van 27 tot 28 januari plaatsvond in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Op de agenda stond de implementatie van de akkoorden die beide landen ondertekenden in september 2012 en waarmee een einde kwam aan grensgevechten en disputen over olierijke gebieden.

De VN-Veiligheidsraad had er destijds mee gedreigd beide landen sancties op te leggen als ze het niet eens konden raken. Maar de akkoorden zijn dus nog niet uitgevoerd en een deadline voor de implementatie is er niet.

Thabo Mbeki

De onafhankelijke analist Mehari Taddele Maru gelooft dat VN-sancties nuttig kunnen zijn als de landen er zelf niet in slagen om zich aan de afspraken te houden. “Maar dan moeten ze specifiek de druk op de functionarissen verhogen en mogen ze niet alleen de bevolking in haar geheel treffen.”

Ramtane Lamamra, commissaris van de Vredes- en Veiligheidsraad van de Afrikaanse Unie, denkt niet dat sancties nodig zijn. “Volgens mij is het duidelijk dat mislukken geen optie is en dat geduld ook onderdeel is van de hele oefening.”

De onderhandelingen tussen Soedan en Zuid-Soedan lijken eindeloos aan te slepen nu de Afrikaanse Unie het mandaat van het bemiddelingsteam onder leiding van de gewezen Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki tot eind juli heeft verlengd.

“Elke vergadering zijn er nieuwe voorwaarden, nieuwe verzoeken en komen er zelfs nieuwe documenten ter tafel. De vorige akkoorden zijn al bijna vergeten”, zegt Mehari daarover.

Al-Bashir

Zuid-Soedan wijst naar zijn grote broer voor de vertraging en stelt dat Soedan nieuwe eisen heeft gesteld tijdens een recente topontmoeting. De Soedanese delegatie wou zondag niet reageren op die aantijgingen.

Volgens Mehari dient het lopende onderhandelingsproces als een excuus om niet te hoeven focussen op democratisering en de basisbehoeften van de inwoners van beide landen. Hij verklaart dat president al-Bashir politieke munt kan slaan uit het grensconflict door zich op te werpen als de enige leider die een vuist kan maken tegen Zuid-Soedan en de internationale gemeenschap.

De Oost-Afrika-analist meent ook dat het Soedanese Bevrijdingsleger (Sudan People’s Liberation Army), de belangrijkste politieke groepering in Zuid-Soedan, de grensgeschillen heeft misbruikt om haar eigen falen te maskeren. De groep probeert zich van bevrijdingsbeweging tot democratische politieke partij te ontpoppen, maar heeft nog niet veel verwezenlijkt.

Humanitaire situatie

Organisaties uit het Afrikaanse middenveld op de top vroegen de Afrikaanse Unie met aandrang om iets te doen aan de verslechterende humanitaire situatie in betwiste grensprovincies als Zuid-Kordofan en Blauwe Nijl.

Abozer Mohamed van de Soedanese ngo National Group for Human Rights verklaart dat de akkoorden tussen de regeringen niet over mensen gaan maar wel over politiek. “Als je de politici bezig hoort, zou je denken dat er morgen oorlog uitbreekt tussen de twee landen. Dat moet veranderen.”

In februari zouden delegaties van Soedan en Zuid-Soedan naar Ethiopië terugkeren om te onderhandelen over de implementatie van de bestaande akkoorden.