Terwijl het voor 99% van de bevolking alsmaar moeilijker wordt, staan voor 1% champagne en kaviaar klaar. De wereldelites gaan in Davos op de Toverberg opnieuw op zoek naar crisismedicijnen. Voorlopig hebben deze medicijnen sterke en vooral negatieve bijwerkingen.
Voor de verantwoordelijken voor de zwaarste crisis die het kapitalisme sedert 1929 beleeft, staat deze dagen in Davos de ‘veerkrachtige dynamiek in een vluchtige wereld” in het middelpunt. Nadat deze crisis duizenden en duizenden werkloos maakte en steeds meer in armoede en problematische levensomstandigheden stortte, richt Klaus Schwab, directeur WEF, nu een oproep tot de wereldleiders, zoals ze zichzelf noemen, ‘om zich aan de veranderende omstandigheden aan te passen, niet te bezwijken onder de schokken, een nieuwe start te nemen en daarbij de kritisch opgestelde finaliteiten verder na te streven’. Zij die beslissingsrecht hebben, hebben de Zuid- en Oosteuropese landen hun bezuinigingspolitiek opgelegd, nadat ze veel staten aan het dictaat van de banken en de financiële markten hebben uitgeleverd. Het gaat om staten die juist door de redding van deze banken buitensporige schulden hebben opgestapeld. Toch schuwt professor Schwab de grote woorden niet: hij heeft het deze keer over “de grote transformatie” en “scheppen van nieuwe modellen”.
Wat de gevolgen van “de grote transformatie” zijn voelen miljoenen werkende en werkloze mensen elke dag.
De arbeiders van Ford Genk en de toeleveringsbedrijven en van Arcelor Mittal in Luik en de miljoenen werklozen in Europa, waaronder steeds meer jongeren, weten intussen wat “het nastreven van de kritisch opgestelde finaliteiten” betekenen in de concrete realiteit. Of de tienduizenden die in Griekenland, Portugal en Spanje uit hun huizen worden gezet of op straat belanden en van liefdadigheid moeten overleven.
Terwijl de Belgische socialistische premier (natuurlijk in gezelschap van het onmisbare prinsenpaar Filip en Mathilde) vanuit Davos twitterde, opgewonden als een tiener, “Belgium is back! And, by extension, back in Davos’, werd op de ondernemingsraad in Luik bij Arcelor Mittal aan de vakbondsvertegenwoordigers meegedeeld dat nog eens 1300 werknemers overtollig werden. “We hebben onze geloofwaardigheid terug en genieten het vertrouwen van de financiële markten” twitterde Di Rupo verder.
Een deel van onze eigen politieke klasse, en ook het “marxistische deel”, is geschandaliseerd door het “gedrag” en het “verraad” van Arcelor Mittal. Ze zijn dus geschandaliseerd in een bedrijf dat ze zelf alle fiscale cadeaus hebben aangereikt via de notionele interestaftrek en alle mogelijkheden hebben geboden om zijn fiscale plichten te ontlopen. En wat verwachten zij van het kapitaal? Loyaliteit!
Zakenblad Forbes schat het persoonlijke fortuin van de CEO van Arcelor-Mittal Lakshmi Mittal op zo’n 20,7 miljard dollar. Daarmee staat hij op de 21ste plaats van rijkste mensen ter wereld. 94 miljard dollar was het zakencijfer van de onderneming voor het jaar 2011. En hoeveel belastingen betaalde het bedrijf in België?
Weten we het nog? Hoewel de vennootschapsbelasting in België 33,99 procent bedraagt, betalen vijftig van de meest winstgevende vennootschappen en multinationals gemiddeld amper 0,57 procent belasting. Deze bedrijven krijgen van onze overheid een geschenk van bijna 15 miljard euro.
Het aantrekken en behagen van nieuwe investeerders?
Volgens de zakenkrant L’Echo was een belangrijk deel van de 72 miljard euro aan investeringen in 2011 niet bestemd voor de reële economie. Een groot deel van de directe buitenlandse investeringen betreft ‘transitgeld’ of ‘spookinvesteringen’: van multinationals die ons land gebruiken als coördinatiecentrum en zo profiteren van een gunstige belastingregime. ‘België is een belangrijke plaats voor de transfer van kapitaal, net zoals Singapore, Hongkong of Luxemburg. Niet al dat kapitaal wordt in de reële economie geïnvesteerd’ (L’Echo). Zo hoort u het ook nog eens van een ander…
Het is om te gieren van het lachen, mocht het niet zo treurig zijn. Wij zijn dus niet geschandaliseerd door het gedrag van Arcelor Mittal en andere bedrijven, want zij doen wat kapitaal al twee eeuwen doet: op zoek gaan naar de uitbreiding van de winstaccumulatie en op dat ogenblik zijn arbeiders van geen enkel belang, alleen een kostenpost. Wij zijn dus geschandaliseerd omdat politici, – en dan nog de premier zelf – ,op het WEF in Davos nog eens de geneugten van de notionele interest staan aan te prijzen en België promoten als een ideaal belastingparadijs voor vermogenden en kapitaalbezitters, geschandaliseerd durven zijn in de wandaden van multinationale corporaties die ze zelf beschermen. Indien je de werknemers wilt verdedigen dan moet je reguleren en niet dereguleren, dan moet je ook terug durven nationaliseren en niet liberaliseren en privatiseren, dan moet je alle publieke diensten onder overheidscontrole te brengen en niet aan de brutale marktwerking uit te leveren. Maar deregulering, liberalisering en privatisering staan nog steeds op het lijstje van de “kritisch opgestelde finaliteiten”, samen met de “modernisering van de arbeidsmarkt”, een eufemisme voor de aanpassing van arbeid aan de eisen van kapitaal en aandeelhouders.
Officieel komen 2500 “wereldleiders” in de Zwitserse Alpen samen om “de toestand van de wereld te verbeteren”, in werkelijkheid moeten ze samen een nieuw menselijk gezicht zoeken voor de neoliberale globaliseringsmachine zonder revoltes uit te lokken die tot structurele verandering van de klasseverhoudingen zou kunnen leiden. Zij buigen zich over prangende mondiale problemen zoals watervoorzieningen, voedselschaarste en financiële instabiliteit.
“Economische onevenwichtigheden en sociale ongelijkheid bedreigen de winsten van de globalisering”, waarschuwt het World Economic Forum in haar verslag Global Risks 2012, Zevende editie. Dit zijn de bevindingen van een onderzoek van 469 experts en industriebaronnen, hetgeen wijst op een verschuiving van zorg over milieurisico’s naar sociaal-economische risico’s ten opzichte van een jaar geleden. De auteurs maken zich grote zorgen dat verdere economische schokken en “sociale omwentelingen” de vooruitgang die de globalisering heeft gebracht zouden bedreigen. Zij stellen vast dat de mondiale instituties slecht uitgerust zijn om de zich in snel tempo ontwikkelende risico’s te beantwoorden.
Mooi gezegd en geschreven, maar wat schuilt er achter deze woorden?
Moeilijke tijden maar toch mooie vooruitzichten.
Mooie vooruitzichten: het grote geld nog meer geld laten maken, grootschalig belastingen ontduiken met hulp van de regeringen van landen die tegelijkertijd steeds meer verarmen, de arbeidende klasse in Azië schaamteloos uitbuiten. Bij voorbeeld in India of China, waar vrouwen zonder enig recht in fabrieken als gevangenissen zijn terechtgekomen. Daarbij komt de roof van grondstoffen in de zuidelijke landen waar corrupte of te zwakke regeringen daarvoor geen aangepaste schadevergoedingen ontvangen alhoewel deze voor hun ontwikkeling dringend nodig zijn. Op het gebied van de ecologie stelt men vast dat de klimaatsverandering ingevolge het productieproces, het transport, de handel en het energieverbruik wordt bespoedigd. De al maar ernstiger wordende milieuproblemen worden door de steeds meer vervuilende energievoorzieningen veroorzaakt om de stagnerende groei opnieuw aan te zwengelen. Zij die beslissingen moeten nemen aarzelen niet om het leven van ganse volkeren op het spel te zetten (= kritische doeleinden) om voordelen te maximaliseren (= nieuw begin).
De jaarlijkse economische kermis van Davos is niet alleen een ideologisch spektakel dat telkens het vertrouwen in de neoliberale mondialisering moet herstellen, maar het is ook een theater van het cynisme: (met als “hoogtepunt” de oproep van IMF-baas Christine Lagarde aan de verzamelde bankiersgilde om meer te luisteren naar de “facebook generatie”; maar ook de speech van de Britse premier David Cameron scoort hoog in de cynismetop, waarbij hij die de grootste tegenstander is om via de invoering van een taks op financiële transacties de financiële industrie mee te laten betalen voor de crisis en in zijn achtertuin beschikt over een aantal drukbezochte belastingparadijzen, nu een oproep lanceert tegen belastingontwijking voor een zaal grotendeels gevuld met de grootste belastingontwijkers)). Of hoe de schuldigen (en profiteurs) van de crisis zich er telkens opnieuw ook nog eens mogen presenteren als de oplossing van de crisis. Want wat ze niet meer kunnen verhelen sinds een aantal jaren is dat er een echte crisis woedt.
Er zijn andere, meer euforische tijden geweest op de Toverberg in Davos, toen alle weldaden van de globalisering dik in de verf werden gezet en de sprookjesvertellers inderdaad hun eigen leugens geloofden.
Intussen zal deze elite opnieuw zwelgen in de grote verhalen over liefdadigheid van weldoeners zoals Bono, Bill Gates en Charlize Theron. Want liefdadigheid doet alle harten sneller kloppen in Davos. Liefdadigheid als wapen tegen stijgende sociale onrust en revolte. Wat minder in de verf wordt gezet in de commerciële media is dat bedrijven die invloed willen uitoefenen op de debatagenda, jaarlijks een minimum van $250.000 betalen om institutioneel partner of kennispartner te worden en nog eens $80.000 om partner van de jaarlijkse bijeenkomsten te zijn. Hetgeen natuurlijk voor deze winstmakers een peulschil is. Je kan nu eenmaal niet alles aan liefdadigheid wegschenken.
(Actrice Charlize Theron ontvangt uit de handen van Hilde Schwab de Award voor liefdadigheid in de strijd tegen HIV/AIDS)
Klaus Schwab zou willen dat dit jaar de uitgave van het WEF ertoe bijdraagt het optimisme te herstellen. Hij formuleert de wens dat opnieuw een begin wordt gevonden om de deelnemers de voordelen van een versterkte gemeenschapszin te doen smaken. De gemeenschapszin in Davos speelt zich wel achter hoge muren af, hetgeen voor de meeste deelnemers geen breuk met het dagelijks leven is, want zij wonen nu reeds in “gesloten gemeenschappen” (gated communities).
Maar als men tot de hoogste elite van de globalisering behoort, boven de wetten staat, in veel landen ondernemingen bezit, omwille van de belastingen zijn domicilie daarheen kan verleggen waar de belastingen juist het laagst zijn, als men met zijn vermogen de media, de partijen, de regeringen of zelfs de stemmen kan kopen – is het dan geloofwaardig dat er voor dit soort elite nog zo iets als ‘gemeenschapszin’ bestaat?
Gemeenschapszin is dat zoiets als “de verdere afbraak van sociale voorzieningen en de uitholling van de verzorgingsstaat, daling of bevriezing van de lonen, afname van jobs en vernietiging van arbeid, verhoging van de pensioengerichte leeftijd, de georganiseerde kapitaalvlucht vanuit het transnationale bedrijfsleven naar fiscale paradijzen waardoor een minderheid van rijken met exuberante privileges in extreme welvaart kan leven”?
Wat betekent vandaag “it’s the economy, stupid”?
Wij noemen dat nog steeds gewoon kapitalisme.
0,5% wereldbevolking bezit 38,5% vermogen: veerkrachtige dynamiek?
Uit onderzoeken blijkt dat wereldwijd 29,7 miljoen mensen een nettowaarde hebben van minstens 1 miljoen dollar. Die groep vertegenwoordigt amper 0,5 procent van alle volwassenen in de wereld, maar heeft wel ongeveer één derde van de wereldwijde rijkdom in handen. Ongeveer 90 procent van deze populatie heeft een waarde tussen 1 miljoen dollar en 5 miljoen dollar. Een groep van 0,1 procent heeft een rijkdom van meer dan 100 miljoen dollar.
Daarentegen worden 3,1 miljard mensen geteld met een bezit dat onder de grens van de 10.000 dollar blijft. Dat vertegenwoordigt twee derde van de totale volwassen wereldbevolking.
‘Het vertrouwen in de beslissingdragers moet opnieuw worden hersteld’. Dit zegt ons de heer Schwab. In verband met het contact met de Global Leaders heeft hij begrepen dat de beslissingen aangaande de toekomst van de wereld van het dictaat van deze supermachtigen afhangt.
Wij, de anderen, de gewone mensen, hebben reeds lang gemerkt dat democratie hoe langer hoe minder bestaat, dat de steeds grotere ongelijkheid langzaam aan inhoudsloos wordt. Met de heer Schwab en zijn WEF wordt het duidelijk: de 1% raakt het niet wat de mening van de 99% is.
In de voorbije jaren heeft het democratische kaviaarkransje in Davos bijna elke manifestatie onmogelijk gemaakt, dus de democratie uitgeschakeld. Daarom is het verzet minimaal en moet men al uit de kleren gaan zoals de militante vrouwen van Femen om nog de media te halen. Wij moeten dan ook hulde brengen aan Femen omdat zij de koude en vernederingen trotseren om de wereld met de neus op de “taaie dynamiek” te drukken. Om het verzet te verdelen worden telkens enkele grote “lievelings” NGO’s uitgenodigd om te tonen dat alle problemen bespreekbaar zijn. Spijtig genoeg gaan een aantal van deze NGO’s daar gretig op in want “om invloed uit te oefenen moet je er bij zijn”.
“Zij verwachten een andere wereld. Zij denken anders. Zij willen alles onmiddellijk. Zij willen democratie en zij willen met iedereen geconnecteerd zijn.”. Een andersglobalistisch protest? Een flyer die een radicale tegenstem laat horen?
Niets van dit alles. Het is het besluit van de lezing van IMF baas Lagarde in Davos. De bobo’s van JP Morgan, Goldman Sachs, Deutsche Bank, UBS en CEO’s van alle grote hedgefondsen en banken knikten instemmend. Schaamtelozer cynisme kan niet. Zij denken inderdaad anders.
ATTAC zou het volgende willen duidelijk maken: geniet van uw elitaire onderonsje en laat de kaviaar u smaken, wij zorgen intussen voor de “veerkrachtige dynamiek in een vluchtige wereld”, een wereld van verzet: waarin een groot deel van de burgerlijke samenleving bezig is, zonder ophouden, een andere wereld te creëren. Een wereld waarin de 99 % van de bevolking eindelijk de beslissingen kan nemen ten dienste van het algemeen belang en niet ten dienste van de heersende economische, financiële en politieke elites.
Omdat een andere wereld moet,
Eric Goeman, woordvoerder Attac Vlaanderen
