Nood aan fact checking
Opinie, Nieuws, België, Journalistiek, Yves Desmet, Persvrijheid, De Morgen, De Standaard, Wikipedia, Ombudsman, Fact checking, Check and double check, Redacties -

Nood aan fact checking

De veroordeling van De Morgen-hoofdredacteur Yves Desmet op grond van het gebrek aan ‘objectieve' gronden voor een publiek standpunt, is een precedent dat onze journalisten ongemakkelijk maakt (DS 16 januari) . Het regent dan ook reacties vanuit de wereld van de professionele mediamakers. Dat is goed, want we hebben nood aan een permanent debat over de kwaliteit van de berichtgeving.

donderdag 17 januari 2013 15:50
Spread the love

Onze huidige samenleving heeft meer informatie ter beschikking dan eender welke vroegere generatie in de menselijke geschiedenis. Wie een smartphone bezit, heeft letterlijk het hedendaagse equivalent van de bibliotheek van Alexandrië binnen handbereik, en kan zowat alles over alles opzoeken en vinden.

Dit zou een bevrijdende kracht moeten zijn, want dankzij deze mogelijkheid om ons te informeren zou niemand ons nog kunnen voorliegen.

In realiteit zijn we buitengewoon slecht geïnformeerd en meer dan ooit tevreden met hapklare en simpel te verteren informatiekost. De evolutie van de media over de laatste twee decennia heeft immers een aantal gevolgen gehad.

“In realiteit zijn we buitengewoon slecht geïnformeerd en meer dan ooit tevreden met hapklare en simpel te verteren informatiekost”

Journalisten moeten almaar sneller werken, hebben nog nauwelijks de kans om zich in bepaalde thema’s te verdiepen, en zijn gebonden aan benauwende formats. Opinies domineren feiten, en de snel geschreven blog domineert het doorwrochte essay dat analyseert en interpreteert.

Dat schept kansen voor leugenaars en manipulatoren. Er zijn politici en opiniemakers die zeer rekbare opvattingen over de feiten blijken te hebben en zeer onzorgvuldig omgaan met wetenschappelijke studies; wetenschappers zelf richten zich steeds meer op snel uit te leggen en kort samen te vatten onderzoekjes; informatie- en discussieprogramma’s moeten almaar meer thema’s in almaar minder tijd aanbieden.

Door dat alles is ons informatieparadijs in wezen een speeltuin geworden voor halve waarheden, slecht geïnformeerde standpunten en – inderdaad – uitspraken die de test van de realiteit slecht doorstaan.

“Door dat alles is ons informatieparadijs in wezen een speeltuin geworden voor halve waarheden, slecht geïnformeerde standpunten en – inderdaad – uitspraken die de test van de realiteit slecht doorstaan”

Het incident rond Yves Desmet zou dan ook moeten leiden tot een grondige bezinning over hoe we bezig zijn. Het oude beginsel check and double check blijkt zelfs in de tijd van Wikipedia nog altijd onvervangbaar.

Het is te hopen dat de redacties in dit land lessen trekken uit dit voorval, en zich naast de productie van goed leesbare teksten ook opnieuw meer gaan bezighouden met de kwaliteit van de informatie die erin komt. Een enkele ombudsman helpt wel, maar is onvoldoende.

Grondige en permanente fact checking is het kritieke instrument waarmee de journalistiek haar rol in de democratie kan blijven vervullen: de rol van waakhond, die de burgers in staat stelt zelf analyses te maken van wat er gebeurt, en er zelf en autonoom een kwaliteitsvol standpunt over te ontwikkelen. Journalistiek moet mensen beveiligen tegen leugens. Anders heeft ze geen bestaansreden meer.

“Grondige en permanente fact checking is het kritieke instrument waarmee de journalistiek haar rol in de democratie kan blijven vervullen: de rol van waakhond”

Jan Blommaert

Jan Blommaert is hoogleraar sociolinguïstiek aan de Universiteit Tilburg.

(Dit opiniestuk verscheen op donderdag 17 januari ook in De Standaard.)

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!