De intellectuelen van brussel

Over de mogelijke dood van de koning  het lef om laf te zijn

Een Belgische fabel van Frank Adam en Klaas Verplancke, in de reeks ‘Confidenties aan een ezelsoor’

Tegenstrijdige berichtgeving

De tegenstrijdige berichtgeving omtrent de mogelijke dood van de koning en het dreigende einde van het toen nog bestaande België lieten de intellectuelen van Brussel beslissen onverwijld actie te ondernemen.

Iets over middernacht van de historische dag dat hun tongen begonnen te spreken in manifesten, hun lippen begonnen te zwijgen in verontwaardigde, woedende oproer kraaiende stiltes zouden zij op een geheime locatie in het hart van Belgiës hoofdstad proberen inzicht te verwerven in de toestand en de toekomst van hun land met behulp van het ouijabord.

Het ouijabord

‘Het ouijabord is een bord bedrukt met cijfers, letters en kleine woorden die u middels dit plankje op wieltjes kunt selecteren,’ legde een designer uit, terwijl hij een glanzend exemplaar voor de ezel op de tafel schoof, als serveerde hij hem een Brusselse wafel – om hem vervolgens een blinddoek voor te binden, als voorzag hij zijn gast van een servet.

‘Via de boodschappen die u van spirituele entiteiten ontvangt, zult u ons tijdens uw komende trance in contact brengen met de geest van de dode koning, of ons via de geest van een van zijn dynastieke voorouders berichten over de toestand waarin hij zich als nog levende monarch bevindt.’

De Belgische burger

‘Ware het voor zo’n gewichtige opdracht niet beter,’ vroeg de ezel zich inmiddels volledig geblinddoekt af, ‘een willekeurige burger af te vaardigen uit het Belgische volk?’

‘In een belendende kamer doet een groep dichters juist heel hard zijn best,’ zei een kinderfilosoof, ‘de Belgische burger op een afstand te houden. Dat doen ze via de sociale media, met talige boodschappen die – zoals hun poëzie – de aandacht van de lezer weglokken van de betekenis en laten wegdromen in de vorm.’

Geheime Nationale Raad van Intellectuelen

De ezel hoorde – zo bleek naderhand – een van de dichters de locatie binnenkomen en boven zijn oor op geamuseerde toon fluisteren dat een paar burgers speculeerden over een Geheime Nationale Raad van Intellectuelen.

‘Heeft de burger dan niet het recht,’ vroeg de ezel zich hardop af, ‘zich oprecht mede te interesseren voor het lot van hun vermiste soeverein en zijn ontredderde land?’

‘Wij hebben u als neutraal, niet-Belgisch medium uitverkoren om onze Majesteit de Koning middels het ouijabord op te sporen,’ zei een advocate op geïrriteerde toon, ‘niet om hem ermee te bekritiseren.’

Bijstand

Een andere dichter kwam de locatie binnen en deelde mee – minder terloops en vrolijk dan de vorige – dat een groep burgers de precieze locatie van de bijeenkomst had ontdekt.

‘Bij deze,’ zei de ezel, meer eisend dan hij had bedoeld, ‘verzoek ik om bijstand van een Belgische burger tijdens het vervullen van mijn taak.’

Belgische winter

‘Luister,’ zei de advocate, ‘wij hebben de grillen van de burger altijd gerespecteerd. Hij wilde zo nodig culturele evenementen, wijkfeestjes en parochiale ontmoetingen met döner kebab, boerka’s en hasjiesj. Hij wilde onze met bloed, zweet en tranen verdiende sociale zekerheid als zakat uitdelen aan de moslims. Hij wilde democratie, sociale media, homoseksualiteit en criminaliteit voor iedereen. Hemelhoog juichend vierde hij de moord op Bin Laden, kinderlijk extatisch verwelkomde hij de Arabische Lente. Maar nu de economische malaise, de bankencrisis en het morele failliet als een Belgische winter door zijn botten waaien en hem laten bevriezen van angst, zetten wij al zijn overhaaste voorstellen en ondoordachte burgerinitiatieven liever even on hold.’

Antwoord

‘Maar wat is uw antwoord op alle voornoemde crises in dit land?’ wou de ezel weten. ‘En omarmt u als Belgische intellectueel de burgerdemocratie dan niet?’

De koning

‘Wij hebben wel degelijk een waaier oplossingen voor alle problemen voorzien,’ zei een componist, ‘maar het is aan de koning de juiste te kiezen. Net zoals sommigen beweren dat religieuze leiders als vanouds wisten dat god niet bestond maar de mensheid de hele geschiedenis het tegendeel hebben laten geloven, zijn er onder het Belgische volk die zeggen dat de persoon van de koning niet bestaat en door ons is verzonnen. Wij bevestigen bij deze niet alleen dat onze monarch bestaat, sommigen van ons hebben hem zelfs in hoogsteigen persoon mogen ontmoeten, maar ook dat wij in hem geloven. Als hij ernstig ziek is, dan komt dat juist door de vele zorgen en audiënties waartoe de Belgische burger hem dagelijks verplicht.’

Burgerdemocratie

‘En wat de democratie betreft, dit belijden wij eveneens als een geloof: zoals elke andere democratie geldt in burgerdemocratie niet de imperatief van de rede maar het recht van de interessantste. De interessantste is de valse intellectueel. De valse intellectueel verkondigt niet de waarheid, maar de waarheid die de burgers willen horen. De waarheid die de burgers willen horen, maakt niet alleen de valse intellectueel maar ook de burgers zelf interessant.

De valse intellectueel

De valse intellectueel wordt ondanks zijn emplooi van goochelaar vereerd als magiër. Echte problemen moffelt hij weg in retoriek. Als de muil van een spionkop snoert hij in het stadion van het populisme, in de arena van het valse intellectualisme, de echte intellectueel de mond. De valse intellectueel beschouwt het intellect als het Doel. Naast vals-intellectueel is de valse intellectueel ook vals-bescheiden, vals-altruïstisch, vals-activistisch, vals-hartelijk, vals-verontwaardigd, vals-woedend, vals-afwezig, vals-collegiaal, vals-geleerd, vals-bang en vals-laf. Zijn woorden buigen ootmoedig voor de burger, maar zijn gedachten zien op hem neer, als een hoogmoedige god op zijn schepselen, als een koloniaal op zijn slaven.’

De echte intellectueel

‘De échte intellectueel weet dat hij nooit kan spreken, dat hij zich nergens kan laten zien, dat hij altijd overal zal worden verbannen. De echte intellectueel beschouwt het intellect als de Weg. Naast echt-intellectueel is de echte intellectueel ook echt-bekommerd, echt-woedend, echt-razend, echt-gekwetst, echt-onwetend, echt-bevreesd en echt-kleinhartig. De echte intellectueel heeft de moed zichzelf te verbannen, heeft het lef om laf te zijn. De echte intellectueel vergeet voor alles écht de wereld en zichzelf.’

Menigte

Kort daarna liet de wereld aan zich herinneren toen er op de deur werd gebonsd, de locatie door een menigte verontwaardigde burgers was omsingeld en de ezel voor hij het goed en wel besefte als niet-Belgisch medium werd gedelegeerd om buiten voor de ijzeren poort van het pand te onderhandelen.

Afgevaardigde burger

De burger die op zijn beurt door de menigte werd afgevaardigd – of door zichzelf, dat was eerst niet duidelijk – maakte een ongedefinieerde, saaie indruk. Maar zijn saaiheid werkte aanstekelijk. Zijn argumentatie was saai-onderbouwd, zijn conclusie saai-glashelder, zijn bescheidenheid zo saai-overweldigend dat de enkele burgers die met boeken hadden gegooid ze zelf weer kwamen oprapen, de intellectuelen die hadden gescholden zich verontschuldigden, alle betrokkenen zich in groepjes ontbonden en tussen beide partijen hier en daar een naar dialoog neigend monoloogje ontstond.

Ondoorgrondelijke blik

Pas nadat de afgevaardigde burger even ongedefinieerd en saai in de menigte was verdwenen als hij eruit naar voren was getreden, de ezel diens ongedefinieerde gezicht met veel moeite terug had opgeroepen uit zijn herinnering en in diens saaie ogen ineens de typische ondoorgrondelijke blik van een soeverein had ontdekt, begreep hij ten volle wie de afgevaardigde burger werkelijk was geweest…

Info:

Belgische fabels en Liefdesfabels (Confidenties aan een ezelsoor, Boek Vijf en Boek Vier) van auteur Frank Adam en illustrator Klaas Verplancke worden uitgegeven door uitgeverij Vrijdag. Van Frank Adam verscheen bij uitgeverij Vrijdag zopas De droom van Aziz.  Een vertelling.  (www.frankadam.be; www.klaas.be, www.uitgeverijvrijdag.be)