Cyril Pedrosa en Manu Larcenets

Franse tekenaar Pedrosa permitteert zich in’Portugal’ 260 bladzijden om zijn hoofdpersonage te laten mijmeren over een terugkeer naar Portugal, het land waar zijn ouders vandaan komen. ‘De dagelijkse worsteling’  van zijn landgenoot Manu Larcenets bestond oorspronkelijk uit vier volumes, maar is nu gebundeld in één boek, zodat ook het wedervaren van zijn (mogelijke) alter ego Marco vlotjes de 200 bladzijden overschrijdt.

In beide gevallen gaat het om een meesterlijke neerslag van de introspectieve zoektocht van een rusteloze ziel, in beide gevallen wordt dat op een opvallend toegankelijke en lichtvoetige manier naar de lezer gebracht.

Pedrosa bouwt zijn relaas op in drie hoofdstukken, die de naam van respectievelijk het hoofdpersonage Simon, zijn vader en zijn grootvader dragen.

Simons ouders hebben in de jaren dertig hun geboorteland Portugal ingeruild voor Frankrijk. Hij heeft zich ingeburgerd, woont samen met een Française en verdient de kost als striptekenaar. Dat hij voor zijn hoofdpersonage dat beroep gekozen had, bekloeg Pedrosa zich al gauw, want het voedde de veronderstelling dat het om een autobiografische graphic novel zou gaan, wat de auteur ten stelligste ontkent. Op zich maakt dat natuurlijk niets uit, al mag Pedrosa’s prestatie nog wat indrukwekkender genoemd worden als hij zich op een zodanig diepgravende wijze heeft ingeleefd in de geest van een fictief personage.

Op Manu Larcenets blog wordt dan weer uitgebreid gespeculeerd of ‘De dagelijkse worsteling’ dan wel ‘Terug op aarde’, de ludieke variant ervan en verteld in gags, het dichtst aanleunt bij het werkelijke leven van de tekenaar-scenarist.

Een trouwfeest op het platteland

Simon bevindt zich ergens tussen een writer’s block, een midlife crisis en het simpele besef dat hij nog niet klaar is om zich te settelen. Hij wil zowel zijn inspiratie als zichzelf vinden door te gaan graven naar zijn roots in Portugal. Hoewel de herontdekking van dat land, de volksaard en de familie die zijn ouders achtergelaten hebben, de kern uitmaken van Pedrosa’s graphic novel, neemt hij bijna een volledig hoofdstuk de tijd om een trouwfeest op het Franse platteland te schetsen.

Op dat feest gaat het er gezapig aan toe, en dat past wel in Simons kraam, omdat hij er de gelegenheid vindt om met zijn vader te praten en andere leden van zijn familie te herontdekken. Het brengt hem in de juiste sfeer om zich vervolgens terug te trekken op het Portugese platteland, waar nog een paar versnellingen lager geschakeld wordt om te leven.

Zonder enige neiging naar new age of zweverigheid wordt het hectische leven van de hedendaagse westerse mens aan de kaak gesteld. Er wordt niet geoordeeld, Simon heeft het goed, maar hij is niet tevreden. De nood aan het ontsnappen uit de rush van het moderne stadsleven krijgt voor hem een persoonlijke extra dimensie en een bevredigend antwoord doordat een stuk van zijn geschiedenis achtergebleven is in een ander land. Zo hoeft hij niet enkel te verwerpen wat hij kent, maar opent zich een nieuwe wereld in de geschiedenis van zijn Portugese roots.

Het bange leven van een volwassene

‘De dagelijkse worsteling’ genoot vanaf het verschijnen van het eerste deel een instant cultstatus. Je krijgt vanaf de eerste bladzijden het gevoel dat auteur Larcenet je een blik diep in zijn wezen gunt. Hij combineert een onwaarschijnlijk aantal niveaus: persoonlijke angsten waar we begrip voor opbrengen, herkenbare twijfels waarmee we ons identificeren en ironische maar geëngageerde kritiek waar we ons achter scharen.

Marco is bang voor het leven van een volwassene: een vaste relatie, een eigen huis, een vaste baan, kinderen, … Zowat alles waarin het woord verantwoordelijkheid te vinden valt, leidt tot paniekaanvallen. Zware kost, maar de ontmijning zit hem in de enorme zelfrelativering en de zeer fijne humor waarmee Larcenet zijn onderwerpen te lijf gaat.

‘Het zit hem in de kleine dingen’ lijkt de boodschap te zijn, en bij Larcenet zijn dat anekdotes, binnenpretjes en veel oprechte gevoelens voor rechtvaardigheid en de mensen in de nabije omgeving. Het is een meeslepend, uitermate innemend en humoristisch relaas, al kunnen we ons niet van de indruk ontdoen dat er vanaf deel drie iets verandert.

Zodra Marco zijn ergste angsten overwonnen heeft en voluit voor het gezinsleven gaat, richten zijn pijlen zich op de rechtse samenleving van Sarkozy en de vele sociale problemen in onze maatschappij. Zich bewust van het belang van de persoonlijke insteek, blijft Larcenet zijn verhaal larderen met kleine introspectieve bespiegelingen, maar de noodzakelijkheid lijkt een beetje verdwenen. Alsof de auteur zichzelf werkelijk gezuiverd heeft in het proces van het schrijven. Dat is wellicht een brug te ver gespeculeerd, maar toch had ‘De dagelijkse worsteling’ wat ons betreft mogen stoppen na het tweede volume.

‘De dagelijkse worsteling‘ en ‘Portugal’ zijn verkrijgbaar in onze shop. Je steunt DeWereldMorgen.be met jouw bestelling!