Ieder jaar komen tienduizenden migranten en asielzoekers uit het Midden-Oosten, Azië en Afrika aan in Griekenland. Ze zijn op zoek naar veiligheid, bescherming of een beter leven in de Europese Unie. Weinigen vinden dit echter in Griekenland.
“Griekenlands gebrek aan respect voor de rechten van migranten en asielzoekers begint stilaan uit te monden in een humanitaire crisis voor deze mensen. Het land blijkt zelfs niet in staat de meest elementaire vormen van veiligheid en onderdak te kunnen bieden”, zegt John Dalhuisen van Amnesty.
Griekenland heeft het niet gemakkelijk door de aanhoudende migratiedruk en de economische crisis. Maar dat is geen geldig excuus om massaal veel asielzoekers te weigeren een asielaanvraag in te dienen. In 2011 werd een nieuwe dienst opgericht voor het verwerken van asielaanvragen. Maar door een tekort aan werknemers heeft het agentschap tot nu toe nog geen enkele aanvraag behandeld.
Slechts twintig asielaanvragen per week
Ondertussen worden er bij het ‘Attika Aliens Police Directorate‘ in Athene slechts twintig asielaanvragen per week geregistreerd. Het kantoor is maar één dag in de week open. Dagen van tevoren vormt er zich dus al een lange rij voor de deur. Verschillende asielzoekers vertelden aan Amnesty dat ze zelfs met elkaar op de vuist moeten gaan om hun plekje in de rij veilig te stellen.
De overgrote meerderheid die er niet in slaagt zijn asielaanvraag te laten registreren, loopt het risico gearresteerd te worden en in overvolle, onhygiënische detentiecentra geplaatst te worden tot een jaar lang of meer.
“De Griekse autoriteiten arresteren systematisch asielzoekers en mensen zonder papieren. Zelfs niet-begeleide minderjarigen worden opgepakt. Dit is in strijd met internationale standaarden. Het lijkt erop dat de autoriteiten detentie gebruiken als afschrikmiddel”, zegt Dalhuisen.
“Niet-begeleide kinderen zijn erg kwetsbaar. Hun situatie is dan ook alarmerend. Tijdens een bezoek aan het Korinthisch detentiecentrum vonden we verschillende kinderen in gevangenschap te midden van volwassen in erbarmelijke omstandigheden. Als er geen plaats voor hen gevonden wordt in een opvangcentrum, worden ze op straat gezet zonder onderdak.”
“De Griekse autoriteiten mogen detentie van migranten en asielzoekers enkel gebruiken als een noodoplossing en detentie van niet-begeleide kinderen moet bij wet verboden worden en toegepast in de praktijk.”
Mensen op de vlucht moeten terug de grens over
“Amnesty International heeft ook verschillende getuigenissen van mensen die op de vlucht zijn voor oorlog in hun herkomstland en bij hun aankomst in Griekenland onmiddellijk terug de grens over gedwongen worden. Zo worden bootjes met asielzoekers op de Evros-grensrivier door de Griekse politie simpelweg terug geduwd naar Turkije”, zegt Dalhuisen.
Griekenland kende in 2012 ook een enorme toename van racistisch geweld. Asielzoekers, migranten, gemeenschapscentra, winkels en moskeeën zijn regelmatig het doelwit van racistische aanvallen. Sinds afgelopen zomer wordt er op dagelijkse basis dergelijk geweld gerapporteerd.
“De Griekse autoriteiten moeten het racistisch geweld uitdrukkelijk veroordelen en vervolgen”, zegt Dalhuisen.
Een ontwerp van presidentieel decreet dat de oprichting beoogt van gespecialiseerde politie-eenheden tegen racistisch geweld, is een stap in de goede richting. Het ontwerp houdt echter geen rekening met situaties waarin het slachtoffer bang is om naar de politie te stappen uit angst zelf gearresteerd te worden. In deze gevallen blijft het geweld ongestraft.
Griekenland moet zijn asielsysteem hervormen
Het asielbeleid van de Europese Unie verplicht asielzoekers om een asielaanvraag in te dienen in het land waar ze voor het eerst toekwamen in de EU. Maar sinds het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in 2011 vaststelde dat Griekenland een slecht asielbeleid en procedure heeft, sturen veel EU-landen geen asielzoekers meer terug naar Griekenland.
“De meeste Europese landen hebben de juiste beslissing genomen om asielzoekers niet langer naar Griekenland terug te sturen. Griekenland moet eerst zijn asielsysteem hervormen. Maar de verantwoordelijkheid voor het verwerken van de aanvragen en het opvangen van asielzoekers moet eerlijker verdeeld worden onder de lidstaten”, zegt Dalhuisen.
“De huidige situatie in Griekenland is een Nobelprijswinnaar niet waardig. Griekenland heeft dringend hulp nodig van andere EU-landen, maar het moet ook onmiddellijk zijn eigen verantwoordelijkheid nemen.”
Cases
In juni 2012 zat N. uit Aleppo (Syrië) op een boot met zes andere Syriërs. Ze zaten in het midden van de grensrivier Evros, precies waar de Griekse grens ligt. Een Griekse patrouilleboot begon de opblaasbare boot van de Syriërs terug te duwen richting Turkije. Hierna gebruikte één van de politiemannen een mes om de boot kapot te steken. Toen de boot begon te zinken, moesten de Syriërs naar de Turkse kust zwemmen.
K., een asielzoeker van Afrikaanse origine, probeerde al enkele maanden asiel aan te vragen toen hij in augustus 2012 in Athene gearresteerd werd tijdens een ‘schoonmaakoperatie’ van de politie. K. gaf de moed niet op en bleef asiel aanvragen terwijl hij in detentie zat. In oktober werd zijn asielaanvraag dan toch geregistreerd dankzij meerdere interventies van niet-gouvernementele organisaties. In december 2012 zat hij echter nog steeds opgesloten.
Op 10 september 2012 kwamen twee in het zwart geklede mannen de kapperszaak van een Pakistaanse man binnen. De twee Pakistanen die op dat moment in de zaak aanwezig waren, vertelden later aan Amnesty hoe de twee mannen een Griekse klant verbale verwijten maakten. De klant kreeg te horen dat het een schandaal was dat hij zijn haar liet knippen door een Pakistaan.
Wanneer de klant reageerde, werd hij neergestoken. Hierna begonnen de twee mannen de winkel kort en klein te slaan en gooiden met molotovcocktails. Wanneer de politie toekwam, arresteerde ze de twee Pakistanen omdat ze geen papieren hadden. In oktober zaten beide Pakistanen in een detentiecentrum in afwachting van hun gedwongen terugkeer.
Lore Van Welden
Lore Van Welden is persverantwoordelijke bij Amnesty International Vlaanderen.