Cartoon van de bekende Zuid-Afrikaanse cartoonist Jonathan 'Zapiro' Shapiro over de 53ste ANC-conferentie in Mangaung. "Dit zijn allemaal tekenen waar de weg naar Mangaung toe geleid heeft. Gedurende die 17 jaar durende reis, heb ik in mijn Inside Labour-column verslag gedaan van wat ik op die weg tegenkwam, wijzend op de acties van de vaak moedige, maar soms ook laffe mensen", schrijft Terry Bell (cartoon Zapiro: Mail & Guardian - Johannesburg).
Nieuws, Afrika, Economie, Politiek, Armoede, Vakbonden, Corruptie, Zuid-Afrika, Werkgelegenheid, Apartheid, Arbeidersbeweging, Jacob Zuma, Privatiseringen, Column, African National Congress (ANC), COSATU, Zwelinzima Vavi, Marikana, Terry Bell, Columns, GEAR-project, Mangaung, Communication Workers' Union, Creative Workers' Union, 53ste ANC-conferentie in Mangaung, Nationaal Anticorruptie Forum (NACF), Jonathan 'Zapiro' Shapiro, Inside Labour-columns, Right to Fight, MWASA (Media Workers Association of South Africa), SABC -

De kronkelige weg naar Mangaung: een wake-up call voor vakbonden

De kronkelige weg naar de 53ste conferentie van het regerende, honderdjarige Afrikaans Nationaal Congres (ANC) in Mangaung (Bloemfontein) eindigt deze week. Een groot deel van het land is het ondertussen meer dan 'gatvol' [beu] met de route die werd afgelegd en waar het pad naartoe lijkt te gaan. Terry Bell schreef een scherpe column over de moeilijke verhouding tussen het ANC en de vakbonden en de rol die de arbeidersbeweging in Zuid-Afrika speelt.

woensdag 19 december 2012 19:15
Spread the love

De kronkelige weg, bezaaid met kuilen van corruptie, meanderend zonder duidelijke richting dan de winst die de cronies opstrijken, en vol van schandalen, had al lang geleden opnieuw moeten zijn aangelegd, verbouwd en voorzien van een duidelijke bestemming.

Maar het is bij wat oplapwerk gebleven in plaats van er een nationaal project van te maken. Als proces is de kronkelige weg naar de achtergrond gedrongen door de aan de gang zijnde – en vaak heel wat subtielere – onethische handelingen buiten de regeringskringen.

De afgelopen jaren is de grootste vakbondsfederatie van het land, het Congres van Zuid-Afrikaanse Vakbonden (COSATU), blijven voortstrompelen over deze kronkelige weg. Ondanks af en toe wat gemopper en protest in de marge prees de COSATU-leiding zich gelukkig dat ze haar aanvankelijke belofte van trouw aan het ANC is nagekomen.

De federatie was er immers van overtuigd, zeker na haar congres van 2006, dat een ‘Zuma-tsunami’ zou volstaan om al de kwalen intern te genezen. Met het aan de macht komen van president Jacob Zuma bleek dat idee nog meer destructief voor de arbeidersbeweging dan eerst gedacht.

Verleden bezaaid met gebroken beloftes

Deze kronkelige weg begon bijna 17 jaar geleden met de introductie door de toenmalige ANC-regering van het GEAR-project (Growth Employment and Redistribution) dat zou voorzien in groei van de werkgelegenheid en herverdeling van de welvaart. Bij de vakbonden botste de regering op veel weerstand tegen de privatiseringen.

Nu zal dat pad waarschijnlijk uitlopen op de National Development-snelweg die vorig jaar werd voorgesteld samen met het Nieuwe Groeipad 2010. Zij beloven om een einde te maken aan de armoede en de werkloosheid.

Ondanks een verleden dat bezaaid ligt met gebroken beloftes, zijn COSATU en de andere vakbondsfederaties de plannen van de ANC-regering trouw blijven steunen. Sommige COSATU-afdelingen zijn zelfs nog verder gegaan en produceerden vaak verklaringen die gewoon slaafse ondersteuning boden voor het gevoerde politieke beleid.

“Sommige COSATU-afdelingen zijn zelfs nog verder gegaan en produceerden verklaringen die gewoon slaafse ondersteuning boden voor het gevoerde politieke beleid”

Helaas voor journalisten, een dergelijke slaafse afdeling is de Communication Workers’ Union die de Zuid-Afrikaanse journalisten groepeert. Een ander treurig voorbeeld is de kleine Creative Workers’ Union.

Beide vakbonden ondersteunen bijvoorbeeld het verbod door de South African Broadcasting Corporation (SABC), de openbare omroep, van een gepland kritisch discussieprogramma met drie journalisten over de lopende ANC-conferentie in Mangaung. Bij alle discussies over dit onderwerp, zo besloot de omroepdirectie, “moet het ANC aanwezig zijn”.

Gelukkig zijn niet alle vakbondsleden en alle vakbondsfederaties in dit land deze mening toegedaan. Verre van zelfs. Zoals Tuwani Gumani, algemeen-secretaris van MWASA (Media Workers Association of South Africa) vorige week nog zei: “De situatie is bijzonder giftig … (Het is) een censuurmachine ontworpen om de belangen van de zittende regeringspartij te bevorderen”.

Een weg met weinig heiligen en vele zondaars …

Dit zijn allemaal tekenen waar de weg naar Mangaung toe geleid heeft. Gedurende die 17 jaar durende reis, heb ik in mijn Inside Labour-column verslag gedaan van wat ik op die weg tegenkwam, wijzend op de acties van de vaak moedige, maar soms ook laffe mensen. De weinige heiligen en de vele zondaars die er liepen, samen met de verhalen over hoogtepunten, overwinningen en te vaak geleden nederlagen.

Dit was een traject waarbij de weg soms werd verduisterd door wanhopige hielenlikkers en het cynische eigenbelang van individuen. Een overzicht van die reis en van hen die vanuit een arbeidsperspectief bekeken al die jaren mijn medereizigers waren, werd vorige week in Kaapstad voorgesteld onder de vorm van een boek ‘Right to Fight‘.

Het werd een selectie van mijn columns, aangevuld met passende cartoons door mijn goede vriend Jonathan ‘Zapiro’ Shapiro. Het boek ligt volledig in de traditie van de Inside Labour-columns: het is een poging om het debat te stimuleren, de kritische analyse aan te moedigen en een licht te werpen op de ideeën, zorgen en fantasieën die leven ??binnen de Zuid-Afrikaanse arbeidersbeweging.

Zapiro’s cartoon op de cover vat goed de voornaamste zorg van de meeste werkende mensen samen: het gebrek aan waardig werk tegen een fatsoenlijk, leefbaar en menswaardig loon. En de bijbehorende cartoon bij de inleiding, hoewel direct met betrekking tot Zuid-Afrika, vat een wereldwijde situatie samen waarin overcapaciteit en overproductie heeft geleid tot de vernietiging van banen en een race naar de bodem voor werkende mensen. Zij worden tegen elkaar uitgespeeld in een dodelijke concurrentie door hun bazen en hun overheden.

“De voornaamste zorg van de meeste werkende mensen: het gebrek aan waardig werk tegen een fatsoenlijk, leefbaar en menswaardig loon”

Moeilijk om niet boos en diep bedroefd te zijn

Terugblikkend op die 17 jaar is het moeilijk om niet boos en diep bedroefd te zijn. Want, naast alle hoogtepunten en overwinningen voor de arbeidersbeweging, en alle moedige woorden die door vakbondsleiders zijn uitgesproken, kunnen we niet om het feit heen dat de arbeidersbeweging in Zuid-Afrika vandaag de dag in een veel zwakkere positie staat dan toen deze column voor het eerst verscheen.

Een gezonde, levendige, sterke vakbeweging is immers de beste verdediging tegen autocratie. Zij is op de werkvloer de uitdrukking van de ‘volksmacht’, van de noodzakelijke eenheid in verscheidenheid. Aan dit ideaalbeeld van de arbeidersbeweging zullen alle vakbondsmensen, van hoog tot laag, graag lippendienst bewijzen.

“We kunnen niet om het feit heen dat de arbeidersbeweging in Zuid-Afrika vandaag de dag in een veel zwakkere positie staat dan 17 jaar geleden”

Zoals het hoort, omvat de arbeidersbeweging de georganiseerde gelederen van de verkopers van hun arbeid, een potentieel zeer machtige kracht, waarvan de leden een fundamenteel belang delen: zorgen voor een beter leven voor iedereen. Maar deze eenvoudige en eerlijke vraag, in een wereld van overvloed, brengt arbeid in een onvermijdelijk conflict met diegenen die profiteren van een systeem dat gebaseerd is op concurrentie, winst en individuele verrijking.

Als gevolg hiervan – zoals deze column door de jaren heen heeft proberen aan te tonen – wordt de arbeidersbeweging een wel heel gemakkelijk doelwit voor overheden, werkgevers en diverse sektarische groepen die haar willen manipuleren of controleren. Eenmaal aangetast door deze vormen van corruptie kunnen vakbondsleiders ontaarden in lofzangers voor politieke facties en aldus de rug toekeren naar de basisbeginselen van de democratie.

Marikana: noodzakelijke wake-up call voor Zuid-Afrikaanse vakbonden

De politieke sangoma’s (nvdr: een sangoma is een traditionele Zuid-Afrikaanse genezer of kruidendokter, wiens adviezen vaak een groot aanzien genieten in zijn gemeenschap) zijn er ook meestal verantwoordelijk voor dat via allerlei patronagesystemen de hemel op aarde wordt beloofd als ze eenmaal aan de macht komen of aan de macht gehouden worden. Het gebrek aan vertrouwen bij werkende mensen is de basis waarop deze charlatans teren.

Hopelijk hebben de recente golf van stakingen en dramatische nederlagen, niet in het minst de tragische gebeurtenissen bij de Marikana-mijn in augustus en de acties van de landarbeiders in de Boland, gewerkt als een noodzakelijke wake-up call voor de Zuid-Afrikaanse vakbonden. Zij moeten zich realiseren, zoals een toonaangevende advocaat vorige week in een sms-bericht naar mij stuurde, “dat we ons op een gladde neerwaartse helling bevinden”.

“De vakbonden moeten zich realiseren dat we ons op een gladde neerwaartse helling bevinden”

Hij verwees daarbij naar gevallen van ambtelijke corruptie die onlangs aan het licht kwamen, de arrogantie van ministeriële verkwisters, de kennelijke algemene instemming met de zogenaamde ‘Secrecy Bill‘, samen met de eerste niet zo fraaie openbaringen van de Marikana-onderzoekscommissie.

Sommige individuele vakbondsleiders en vele trouwe vakbondsleden zullen geen moeite hebben om in te stemmen met deze bezorgdheden. Maar zij lijken onzeker wat ze moeten en kunnen doen omdat er zich geen duidelijk alternatief aan de politieke horizon aandient.

Vorige week echter beloofde algemeen-secretaris van COSATU, Zwelinzima Vavi, in zijn nieuwste functie van voorzitter van het Nationaal Anticorruptie Forum (NACF), plechtig een ‘virtuele kruistocht’ te zullen voeren tegen corruptie.

Dus misschien wordt er deze week op de 53ste ANC-conferentie in Mangaung een minder kronkelige weg aangelegd die naar een betere toekomst kan leiden. Het zal niet gemakkelijk zijn, maar als we het met zijn allen willen, kan het. En met die gedachte wens ik u allen rustige feestdagen.

Terry Bell

Terry Bell is een Zuid-Afrikaans economisch en politiek analist, schrijver, journalist en leraar. Sinds 1996 publiceerde hij de vaak controversiële wekelijkse column ‘Inside Labour’ over de arbeidersbeweging in Zuid-Afrika. Hij werd bekroond met de prestigieuze Nat Nakasa Award voor ‘moedige journalistiek’. Hij is de auteur van diverse boeken, onder meer ‘Unfinished Business, South Africa, apartheid and truth’.

Bell is een voormalige politiek gevangene onder de apartheid in Zuid-Afrika. Gedurende 27 jaar verbleef hij in ballingschap: hij woonde in Groot-Brittannië, Nieuw-Zeeland, Tanzania en Zambia. Nu woont hij in Kaapstad met zijn vrouw Barbara. Op 12 december 2012 verscheen zijn meest recente boek ‘Right to Fight’, een bundeling van een selectie van zijn columns voor ‘Inside Labour’ van de afgelopen 17 jaar, vergezeld van cartoons van striptekenaar Zapiro (Jonathan Shapiro).

(uit het Engels vertaald door Jan Van Criekinge)

take down
the paywall
steun ons nu!