Lissabon, dinsdagochtend negen uur. Achter het station van Alcantara Terra vullen vrijwilligers plastic zakken met verse pruimen terwijl vrachtwagens een file vormen voor de deuren van de voedselbank. Dit is de drukste dag van de week. De solidariteitsorganisaties, die verantwoordelijk zijn voor de distributie van voedsel aan zo’n driehonderdduizend mensen in de regio, wachten geduldig op hun beurt. De twee grote hallen van de voedselbank zijn gevuld met blikken bonen, pakken rijst, pasta en meel. Ze worden met grote precisie gecontroleerd om er zeker van te zijn dat ze in de groeiende behoefte aan voedselhulp kunnen voorzien. In betere economische tijden was de voedselbank er vooral voor de armere families in Lissabon, maar sinds de koude wind van de crisis opstak, heeft ook de middenklasse geen andere keuze dan zijn trots weg te slikken en wekelijks in de rij te gaan staan voor een tas eten.
Ik krijg een lift naar Cascais, een luxe villawijk aan de witte kustlijn van Lissabon. Dit is een toplocatie voor toerisme, maar het is tegelijkertijd ook de wijk waar ongeveer achthonderd families afhankelijk zijn van voedselhulp. Als de vrachtwagen op woensdagmiddag om drie uur het plein achter de kerk opdraait, vind ik een kleine groep mensen met hun karretjes en blauw-gele Lidle-tassen in de aanslag. Een aantal van hen helpt mee met lossen en wanneer alles klaar staat worden de familienamen een voor een afgeroepen. Sommige mensen lopen wel tien kilometer van huis naar het centrum omdat het bustarief buiten hun wekelijkse huishoudbudget valt.
Donderdagavond bij Serve the City. Een tweemaandelijks initiatief waar ongeveer honderdvijftig mensen een maaltijd kunnen nuttigen in een restaurantsetting. In een verborgen hoek van de stad vlakbij het industrieterrein, versleept een team vrijwilligers tafels en stoelen terwijl zich buiten een rij bezoekers vormt. Eenmaal aan tafel heerst er een ontspannen sfeer onder de mensen uit alle lagen van de samenleving die gezamenlijk dineren. Ze eten een stoofpot van rijst met rundvlees klaargemaakt door chefs.
Op vrijdag tegen het vallen van de avond neem ik de trein naar de buitenwijk Parede. Onderweg naar mijn afspraak loop ik door brede straten met grote witte villa’s en palmbomen. Ik ben te gast bij twee families die in het souterrain van een van deze villa’s wonen. Een donkere en vochtige leefsituatie: drie volwassenen en vijf kinderen in twee krappe kamers, een badkamer en een kleine keuken. We eten een simpele maaltijd van rijst met bonen. Een van de vrouwen vertelt me, “omdat we na het ontslag van mijn man de huur van onze woning niet meer konden betalen heeft een vriendin mij, mijn man en onze drie kinderen in huis genomen. We leven nu met z’n vijven van tweehonderd euro per maand. Zonder de hulp van de Voedselbank zouden we niet iedere dag een warme maaltijd kunnen eten”.
Zaterdagavond acht uur. Ik stap in bij de mensen van Vida e Paz. Driehonderd vijfenzestig dagen per jaar rijden ze de hele stad rond om bescheiden voedselpakketten uit te delen aan de dak- en thuislozen van Lissabon. Ze kennen elke kartonnen doos en verborgen hoek in de stad. Aan de oever van de Taag vinden we een groepje mensen en terwijl ze een broodje eten proberen de mensen van Vida e Paz hen ervan te overtuigen om naar een van de opvangcentra in de stad te gaan waar ze betere hulp en een warme maaltijd kunnen krijgen.
