Mike Schussler, een Zuid-Afrikaanse econoom en directeur van het consultancybureau economists.co.za, ziet twee belangrijke evoluties sinds 1998. “China is hét productieland van de wereld geworden, veel Zuid-Afrikaanse ertsen gaan naar China, en India groeit meer en meer uit tot een productie- en dienstencentrum.”
In 1998 voerde Zuid-Afrika nog vooral uit naar het Verenigd Koninkrijk, de VS, Duitsland, Japan en Nederland. China stond pas op de achtste plaats, aldus Schussler. In 2008 voerden Japan, de VS en Duitsland de lijst aan, en stond China op de vijfde plaats, gevolgd door India op de zevende plaats.
Uit cijfers voor de eerste negen maanden van dit jaar blijkt dat China nu het grootste deel van de Zuid-Afrikaanse uitvoer voor zijn rekening neemt, gevolgd door de VS, Japan, Duitsland en India. “In de top vijf staan er nu twee Zuid-spelers. Ik voorspel dat India tegen 2015 in de top drie zal staan”, zegt Schussler.
Landbouw
Hij merkt ook op dat de Zuid-Afrikaanse import steeds meer uit het Zuiden komt, met China op kop en India op de zesde plaats. “Naast olie voeren we vooral consumentengoederen in. Daarom dat China het zo goed doet.”
Schussler denkt dat Zuid-Afrika een breder gamma aan exportproducten zou hebben als de regering bepaalde industrietakken zou stimuleren. We produceren auto’s voor export, maar misschien ligt onze sterkte eerder in de landbouw. Met landbouwsubsidies zouden onze boeren het heel goed kunnen doen.”
Er moet ook meer nadruk komen op de handel met de buurlanden. “De rest van Afrika groeit tweemaal zo snel als Zuid-Afrika. We zouden onze export echt een boost geven als we vooral in de regio meer consumentengoederen zouden leveren.”
Van BRIC naar BRICS
Zuid-Afrika sloot in april vorig jaar aan bij de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China), die sindsdien als de BRICS-landen door het leven gaan. Er was toen veel kritiek te horen, omdat de andere leden van de club veel grotere economieën hebben.
Toch vindt Schussler dat het Zuid-Afrikaanse lidmaatschap zich al weerspiegelt in de veranderende handelspatronen. En hij gelooft dat hoewel Zuid-Afrika niet hetzelfde economische gewicht heeft als de BRIC-landen, zijn land politiek en strategisch belangrijk is als Afrikaans lid.
John Maré, een consultant uit Pretoria, vindt dat de nieuwe focus in de Zuid-Afrikaanse handel niet ten koste van zijn historische banden met het Westen hoeft te gaan.
“De context van BRICS is belangrijk, maar niet de enige. Als we dit goed aanpakken, kan Zuid-Afrika uitgroeien tot een kruispunt van de wereldhandel, zeker waar er een Afrikaanse insteek is vereist.”
