Ni dieu, ni maître !
Herman overleed in Antwerpen op 29 december 2009 aan kanker, 74 jaar oud. “Ni dieu, ni maître !” was zijn levensmotto. Strijdvaardig als steeds trad hij de dood tegemoet met zijn laatste vers :
“Hier ligt de dichter
H.J.C.
In goed gezwelschap”
(…)
“De minst correcte vorm van humor
is spotten met je hersentumor,
vooral als die kwaadaardig is
en bovendien slagvaardig is”
Deze tweede editie van de H.J.C.-prijs heeft als thema Censuur. Inzendingen worden aanvaard tot 28 februari 2013. Elke deelnemer zendt maximaal drie gedichten in. Aan elke inzending wordt één door hem / haar zelf gekozen schuilnaam gekoppeld ten behoeve van de jury.
De eerste prijs bedraagt 250 euro, de tweede 150 euro en de derde 100 euro. De uitreiking van de prijs gaat door op donderdag 9 mei 2013. De gedichten moeten uiterlijk 28 februari 2013 verzonden worden naar hjcprijs@telenet.be
Erst kommt das Fressen…
De generatie van mijn vriend Herman J.Claeys vocht in de zestiger en zeventiger jaren voor de vrijheid van meningsuiting, tegen nieuwe fascistische tendensen, tegen (zelf)censuur, hypocriet puritanisme, voor een open samenleving. Zij had een grote invloed op de vandaag verworven vrijheden en lukte er in taboes te slopen die van uit de muffe naoorlogse jaren walmden.
Het ‘kerngezin als hoeksteen’ van een door de kerk gedomineerde maatschappij werd op de schop genomen. Lustbeleving en ongeremde erotiek en seksualiteit kregen een kans. De media ontwaakten. Nieuwe kunstuitingen bloeiden. Arbeiders en studenten vonden mekaar. Maar…
“Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral”, dichtte de Duitse communistische kunstenaar Bertolt Brecht in de “Balade über die Frage: ‘Wovor lebt der Mensch ?‘ ” uit “Die Dreigroschenoper”. (1931) Dat zou blijken…
Eerst was er het feest. De ‘golden sixties’ en de jaren die daarop volgden kenden een explosieve hoogconjunctuur. Werkloosheid bedroeg enkele procenten, de sociale zekerheid werd versterkt, culturele centra verrezen, onderwijs werd democratischer en de bestaande censuur op de vrije mening werd teruggedrongen… The sky is the limit…
…dann kommt die Moral
Ondanks de koude oorlog en Vietnam was er ruimte om te ademen, er waren de middelen om te werken aan een nieuwe moraal. Het feminisme en andere emancipatie bewegingen, zoals de jeugd, lieten van zich horen. Oudere vrienden waarschuwden mij als jongere dat de pret niet zou blijven duren. Dat “das Fressen” opnieuw prioriteit nummer 1 zou worden…
Zo geschiedde. Ondertussen leven we reeds dertig jaar in een uit winstbejag uitgelokte economische / financiële crisis die gepaard gaat met toenemende armoede, repressie, extreem rechtse heropleving, ziekelijk Vlaams-nationalistische aantasting van kunst, cultuur, democratie, regelrechte aanvallen op de burgerlijke vrijheden. Met ondermeer de GAS (Gemeentelijke Administratieve Sancties) als vehikel om verzet, oppositie, vrijheid van mening te fnuiken.
“Die Moral” werd een luxe om er zich druk over te maken. Mei ’68 bleek grotendeels fictie. Wie vecht om te overleven is weinig geïnteresseerd in kunst, in poëzie. Nochtans is avant-garde cultuur ook nu een wapen. Een wapen dat ‘nieuw rechts’ met ondermeer de provincialistische ‘kulturpolitik’ van de N-VA tracht te vernietigen. Woorden kunnen kogels zijn tegen deze afbraak van beschaving..
Herman J.Claeys was de ‘arbeider-kunstenaar’ van ‘de straat’, van het openbaar domein, tijdens betogingen, acties, stakingen,… Zelf arm, leefde hij niet in een ivoren toren. Hij nam deel aan de harde dagelijkse werkelijkheid. In de ‘betere’ artistieke kringen wat geminacht. Hij raakte meermaals achter de tralies en voor de rechter.
Hij was een geëngageerd, politiek artiest, wars van l’art pour l’art. Moest hij vandaag “met luide stem” zijn tot verzet oproepende gedichten op straat declameren, hij werd gearresteerd wegens ‘overlast’. Herman was een antifascist die met “Het tij keren” de bruine pest die Antwerpen overspoelde met “klare taal” van antwoord diende.
Het tij keren
Werp hier een dam op tegen haat,
een keringsdam van woede
tegen bekrompen rassennijd
en stuurse vooroordelen
die dit vanouds gastvrije land
met trotse wereldhavens
een reuk van rottigheid bezorgt,
een stank van bruine pest.
Bouw hier een dijk tegen het gif
dat etnische puristen
en vuige volksverlakkers ons
het strot in rammen, ongestraft :
werp hier een keermuur tegen op
en dijk die kanker in !
De tweede H.J.C.-prijs (2013) voor poëzie, heeft Censuur als thema. Dichters aller landen, verenigt u in een front ter verdediging van de vrijheden. Dijk die kanker in! Keer het tij! Stuur uw brutale, beledigende, cynische, humoristische, woedende, erotische, pornografische, de paus en Bart De Wever in hun bloot gat zettende teksten op naar hjcprijs@telenet.be.
Deelnemen is belangrijker dan winnen, de jacht is mooier dan de buit.