Een zorgvuldige identiteitscontrole die al begint bij het bestellen van je kaartje, metaaldetectoren, deuren die achter je dichtvallen, cipiers die alles nauwgezet in de gaten houden en last but not least de deur van de theaterzaal die op slot gaat: geen enkele theatermaker zou zelf op het idee komen om het publiek dit te laten ondergaan. Bij De Nieuwe Wandeling vormt de hele procedure echter een onvermijdelijk onderdeel van de theaterervaring. Maar in plaats van een noodzakelijk kwaad of een louter sensationele bijkomstigheid dragen het bezoek aan de gevangenis en de bijbehorende veiligheidsmaatregelen alleen maar bij aan het geheel van de voorstelling.
Het publiek vangt als buitenstaander namelijk een glimp op van de dagelijkse realiteit van de gevangenen. En een even essentieel onderdeel is het gevoel van opluchting bij het verlaten van het (overigens erg mooie) gebouw, samen met het besef dat deze verademing de gedetineerden niet gauw te beurt zal vallen. Op die manier wordt de toeschouwer zelf deel van een voorstelling die draait rond het thema gevangenschap/vrijheid.
In de zaal zelf krijgt het publiek – na een korte inleiding van de duidelijk trotse gevangenisdirecteur Luc Stas – een grote, zwart-witte projectie te zien van een vrouw die stil de zaal instaart. Dat ze nooit is kunnen ontsnappen, zegt haar voice-over. De uitspraak valt zowel letterlijk als figuurlijk te begrijpen. Het verhaal waarmee ze de voorstelling aanvangt blijkt de blauwdruk van de verhalen die de acteurs/gedetineerden gedurende de rest van het stuk op de zaal los zullen laten. Op een geënsceneerd voetbalveld passeren personages die allemaal op hun eigen, vaak bijna lichtvoetige manier vertellen over gevangenschap, en dat zowel binnen als (figuurlijk) buiten de muren van de gevangenis. Zonder dat het een loodzwaar stuk wordt zien we personages die gevangen zitten in een leven dat ze liever anders hadden zien lopen, in situaties, in families, in het niet kunnen of het verkeerd uiten van emoties, in niet ingeloste verlangens en ambities.
Waar je je als toeschouwer de eerste minuten nog bang afvraagt of zo’n groep onervaren niet-professionele acteurs de voorstelling wel zal kunnen dragen, word je al gauw meegezogen in de dynamiek van het stuk. De makers zijn er dan ook in geslaagd om dicht op de huid van de gedetineerden te blijven zonder in pathetiek te vervallen. Het zijn duidelijk hun eigen verhalen en thema’s die centraal staan, maar op het podium verschijnen geen criminelen, noch slachtoffers. Integendeel, het publiek krijgt echte mensen te zien, met dromen en kwetsbaarheden die wellicht weinig verschillen van die van de mensen in de zaal – en dat is een grote verdienste.
Bovendien is er op een slimme manier met structuur en dramaturgie omgesprongen. Muzikale en meer fysieke scènes worden afgewisseld door dialogen en doorheen heel het stuk wordt het voetbal consequent gebruikt als centrale metafoor: de acteurs hebben een rode kaart gekregen, ze zijn geschorst, mogen niet meedoen of zitten in de kleine kleedkamer te wachten tot ze weer mogen meespelen – ondertussen duchtig dromend van het leven op de grasmat. Het voetbal komt voortdurend terug: in de meer fysieke scènes waarin rode kaarten worden uitgedeeld, als de acteurs luidkeels brullend supporters uitbeelden, in de scenografie met de bankjes langs de kant, wanneer er gedribbeld wordt met een onzichtbare bal, maar even goed wanneer een van de mannen vertelt dat hij het gevoel heeft altijd passes te geven zonder er ooit eentje te krijgen – waardoor hij ook nooit de kans krijgt om te scoren.
Dat alles resulteert in een fijnzinnige voorstelling die een pakkend oprecht portret schetst van de gedetineerden, en dat zonder dat het hun integriteit in het gedrang brengt. Petje af, zowel voor de gedetineerden, de regisseurs en begeleiders, als voor het gevangenispersoneel. Je krijgt er bijna een gevoel van vrijheid van.
Alle voorstellingen zijn uitverkocht.
