Bij dringende bevallingen bijvoorbeeld krijgen blanke vrouwen voorrang omdat “zwarte vrouwen beter tegen de pijn kunnen en het gewoon zijn kinderen te baren”, zegt psychologe Crisfanny Souza Soares van het Nationale Netwerk voor Sociale en Gezondheidscontrole van de Zwarte Bevolking.
“Bijna alle gezondheidsindicatoren bij zwarte vrouwen zijn slechter dan bij blanke vrouwen. Bij een onderzoek naar borstkanker worden zwarte vrouwen minder betast, en ze krijgen ook minder verdoving bij een bevalling.”
Slechtere scores
Uit overheidscijfers over de gezondheidszorg blijkt dat zwarte vrouwen op heel wat punten slechter scoren dan blanke vrouwen, onder meer bij prenatale zorg, het soort bevallingen, het geboortegewicht, en moeder- en kindersterfte.
Zo kwam 62 procent van de blanke moeders zeven keer of meer naar een prenatale consultatie tegenover 37 procent van de vrouwen die zwart of mulat zijn.
De kans dat een zwart kind voor zijn vijfde sterft door infectie- en parasitaire ziekten is 60 procent groter dan bij een blank kind. En bij overlijden door ondervoeding is het verschil 90 procent.
Ook op het vlak van gezinsplanning kampen zwarte Brazilianen met een achterstand. Bij blanke moeders is 19 procent nog geen twintig als ze voor het eerst bevallen, bij zwarte moeders loopt dat op tot 29 procent.
Blanke makkelijker slachtoffer
De slechtere gezondheidsindicatoren komen niet alleen doordat de meeste zwarten arm en dus kwetsbaarder zijn, zegt Souza Soares. “Als we in een ziekenhuizen twee jongeren zien die neergeschoten zijn, dan krijgt de blanke jongere in onze verbeelding makkelijker de rol van slachtoffer, terwijl de zwarte daar is omdat hij iets met een misdaad te maken had.” Soms is die manier van kijken al voldoende voor het gezondheidspersoneel om te bepalen wie eerst verzorgd wordt.
Een andere bezorgdheid is dat de gezondheidszorg minder goed voorbereid is op bepaalde ziektes die vaker voorkomen bij de zwarte bevolking zoals diabetes mellitus type 2.
“De zwarte bevolking sterft over het algemeen op jongere leeftijd, en vaker dan bij blanken door vermijdbare oorzaken”, zegt Fernanda Lopes, adjunct-vertegenwoordiger van het VN-Bevolkingsfonds in Brazilië.
Beter bestand tegen pijn
“Het idee dat de zwarte bevolking beter bestand is tegen pijn en beter kan omgaan met de ziekte, vind je in de hele gezondheidszorg, van verpleegkundigen tot artsen”, zegt Deise Queiroz, coördinator van Articulação de Juventude Negra, een organisatie voor jonge zwarte vrouwen in de noordoostelijke staat Bahia.
Queiroz heeft het zelf meegemaakt, vooral met haar moeder, die diabetes en hoge bloeddruk heeft en regelmatig naar de dokter moet.
Om de discriminatie in de gezondheidszorg de wereld uit te helpen hebben Afro-Braziliaanse organisaties de Nationale Campagne voor de Gezondheid van de Zwarte Bevolking gelanceerd, met de steun van het VN-Bevolkingsfonds.
Ongeveer de helft van de 192 miljoen Brazilianen noemt zichzelf zwart.